Numizmatyczny.pl: Abonament na monety złote, srebrne i 5 zł: Numizmatyka

Nowość - drugi w historii polskiej numizmatyki banknot kolekcjonerski!
10 zł, 90. rocznica odzyskania niepodległości, 2008

Poland's second collector note
90th anniversary of Poland's regaining independence

Józef Piłsudski

Podniosła dla polskiego narodu historyczna chwila - odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli.

Wyjątkowe uczczenie wyjątkowej rocznicy.

Pierwszym banknotem kolekcjonerskim był banknot z wizerunkiem Papieża Jana Pawła II projektu Andrzeja Heidricha.

Tym razem na banknocie o nominale 10 zł, projektu Macieja Kopeckiego została zapisana i uwieczniona chlubna karta historii Polski, dotycząca dziewięćdziesiątej rocznicy odzyskania przez nasz kraj niepodległości.

Nowy banknot kolekcjonerski wyemitowany z okazji 90. rocznicy odzyskania niepodległości został zaprojektowany przez Macieja Kopeckiego, naczelnego grafika Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A.

Jest to pierwszy banknot autorstwa Macieja Kopeckiego, który trafił do obiegu. Autor projektu pracę w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych rozpoczął w 1973 roku. Od 1998 roku jest Naczelnym Grafikiem PWPW S.A. Osobiście nadzoruje prace graficzne przed rozpoczęciem produkcji banknotów.

Wykonywał prace przy projektowaniu banknotów do serii "Sławni Polacy", jest współtwórcą znaczków wklęsłodrukowych drukowanych dla Poczty Polskiej, projektu pierwszego polskiego paszportu biometrycznego oraz innych produktów wytwarzanych w PWPW S.A.

Banknot kolekcjonerski o nominale 10 zł został zaprojektowany w formacie 138 x 69 mm, tj. takim, jak banknoty obiegowe o nominale 100 zł.

Producentem banknotu jest Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A., a autorem projektu Maciej Kopecki - naczelny grafik PWPW S.A, który wykonał też ryt portretu Józefa Piłsudskiego.

Nowością w tym banknocie jest znak dla niewidomych, który wykonano w formie reliefu, czyli trójwymiarowego elementu, wyczuwalnego przez opuszki palców. Taki efekt powstaje w wyniku zastosowania tzw. "suchego tłoczenia" techniką stalorytniczą.

Umieszczony w papierze znak wodny przedstawia popiersie Józefa Piłsudskiego.

Nominał banknotu wydrukowano farbą zmienną optycznie (w zależności od kąta patrzenia farba zmienia barwę z różowej poprzez fiolet do oliwkowej).

Banknot znajduje się w specjalnym etui.

Zabezpieczenia banknotu przed sfałszowaniem:

Zabezpieczenia papieru:

znak wodny - wizerunek Komendanta Józefa Piłsudskiego,
nitka zabezpieczająca z mikrodrukiem, z powtarzającym się napisem „10 ZŁ”

Zabezpieczenia druku:

wklęsłodruk na stronie przedniej - wyczuwalny dotykiem,
mikrodruki offsetowe i stalorytnicze - „NARODOWY BANK POLSKI”, „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, „10”, „10 ZŁ”,
numeracja pozioma i pionowa na odwrotnej stronie banknotu,
farba zmienna optycznie - na odwrotnej stronie banknotu oznaczenie nominału zmienia kolor z fioletoworóżowego na zielony,
recto verso - elementy wizerunku Komendanta, wydrukowane po obu stronach banknotu, uzupełniają się, tworząc pełny obraz,
oznaczenie dla niewidomych „X” - wyczuwalne dotykiem,
efekt kątowy pojedynczy - ustawiając banknot pod odpowiednim kątem - z jego prawej strony widzimy rok „2008”, umiejscowiony na tle roku "1918",
zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym - na stronie odwrotnej numeracja oraz wizerunek odznaczeń wojskowych.

Na przedniej stronie banknotu, utrzymanego w ciepłej złocisto - czerwono - brązowej kolorystyce, przedstawiono: portret marszałka Józefa Piłsudskiego, widok fasady pałacu Belwederskiego - symbolu władzy centralnej w pierwszych latach odrodzonej Polski, postać Józefa Piłsudskiego w czapce i płaszczu w okopie (w formie zabezpieczenia recto–verso, tzn. obraz tworzą uzupełniające się fragmenty rysunku na przedniej i odwrotnej stronie banknotu) oraz wizerunek godła herbu Orła Białego według wzoru z 1927 r., będącego też współczesnym godłem RP.

10 zł, Banknot kolekcjonerski - 90. rocznica odzyskania niepodległości, 2008

Na stronie odwrotnej banknotu znajduje się godło Rzeczypospolitej Polskiej - Orzeł Biały według wzoru z 1919 roku (stosowanego m.in. na markach polskich, pierwszych pieniądzach emitowanych przez niepodległe państwo polskie) oraz wizerunek pomnika Czynu Legionowego w Kielcach, zwany "czwórką strzelecką" (postacie czterech maszerujących w szyku legionistów).

To właśnie do Kielc po sześciu dniach marszu z krakowskich Oleandrów - 12.08.1914 roku weszły oddziały strzeleckie marszałka. W dniu 2.10.1938 r. na skwerze przed Wojewódzkim Domem Kultury odsłonięto pomnik Czynu Legionowego w brązie, dłuta wybitnego artysty Jana Raszki (1871-1945).

W pałacu biskupów krakowskich w Kielcach otworzono wówczas Sanktuarium Marszałka J. Piłsudskiego i Muzeum Czynu Legionów Polskich. Pomnik został zniszczony przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. Długoletnie starania o jego odbudowę zakończyły się sukcesem i w roku 1991 pomnik został odbudowany.

Collector note to commemorate the 90th anniversary of regaining independence by Poland. Second collector note.

The National Bank of Poland is planning to issue a collector note with the face value of PLN 10 to commemorate the 90th anniversary of regaining independence by Poland.

The face of the note depicts the figure of Commander Józef Piłsudski (bust in profile) and the front facade of the Belweder Palace, symbol of the central government in the first years of the reborn Poland.

The back of the note shows the image of the Emblem of the Republic of Poland - the White Eagle, as designed in 1919, as well as the Monument of the Heroic Deed of the Polish Legions in Kielce.

"Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. (...) Kto tych krótkich dni nie przeżył, kto nie szalał z radości w tym czasie wraz z całym narodem, ten nie dozna w swym życiu największej radości. Cztery pokolenia czekały, piąte się doczekało. Od rana do wieczora gromadziły się tłumy na rynkach miast; robotnik, urzędnik porzucał pracę, chłop porzucał rolę i leciał do miasta, na rynek, dowiedzieć się, przekonać się, zobaczyć wojsko polskie, polskie napisy, orły na urzędach, rozczulano się na widok kolejarzy, ba, na widok polskich policjantów i żandarmów."

"Powstawanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów."

Pułkownik Piłsudski ze swoim sztabem
przed pałacem gubernialnym w Kielcach,
Ilustrowany Kurier Wojenny, 5.12.1914 r.

Józef Klemens Piłsudski (ur. 5 grudnia 1867 w Zułowie pod Wilnem, zm. 12 maja 1935 w Warszawie) - polski działacz niepodległościowy, dowódca wojskowy, polityk, Naczelnik Państwa Polskiego w latach 1918-1922 i Wódz Naczelny Armii Polskiej od 11 listopada 1918, Pierwszy Marszałek Polski od 1920; dwukrotny premier Polski (1926-1928 i 1930), twórca tzw. rządów sanacyjnych w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926, w wyniku przeprowadzonego zamachu stanu.

Piłsudski nosił pseudonimy: Wiktor, Mieczysław, Ziuk, Pan Marian; później powszechnie zwany był Dziadkiem lub Marszałkiem, a przez swych dawnych żołnierzy Komendantem.

Józef Piłsudski,
na lewej piersi, obok wstążki
Krzyża Walecznych z trzema okuciami
widoczny jest znak oficerski tzw. "Parasol"

Józef Piłsudski - cytaty:
"Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo, zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska."
"Kto nie był buntownikiem za młodu, ten będzie świnią na starość."
"Naród wspaniały, tylko ludzie kurwy." (Józef Piłsudski o Polsce)

"Bo ni z tego ni z owego mamy Polskę na pierwszego."
"Bramy przepastne śmierci dla niektórych ludzi nie istnieją. Świadczą o prawdzie wielkości takiej, że prawa wielkości są inne, niż prawa małości."
"Głowa moja pełna jest najdzikszych sprzeczności! I staję do walki, tak jak poprzednio, z głównym złem państwa: panowaniem rozwydrzonych partyj i stronnictw nad Polską, zapominaniem o imponderabiliach, a pamiętaniem tylko o groszu i korzyści." (W wywiadzie dla "Kuriera Porannego" o zamachu stanu, który miał być dokonany przez marszałka, odczyt z 11.05.1926 r.)

"Ja też potrafię w mordę bić." (Pogróżka dla endecji, która nie chciała dopuścić do władzy Gabriela Narutowicza.)
"Każdy może zostać do nas przyjęty, lecz nie każdy może wśród nas pozostać." (Józef Piłsudski o przynależności do ZS Strzelec)
"Kiedy zdobędę Moskwę, każę na murze Kremla napisać: "Zakazuje się mówić po rosyjsku?" - Bogusław Miedziński, jedna z rozmów z Józefem Piłsudskim u progu I wojny światowej.
"Myślałem już nieraz, że umierając przeklnę Polskę. Dziś wiem, że tego nie zrobię. Lecz gdy po śmierci stanę przed Bogiem, będę go prosił, aby nie przysyłał Polsce wielkich ludzi. (W rozmowie z Arturem Śliwińskim, 23.11.1931 r.)
"Myślałem, że wraz z odrodzeniem Polski materialnym i duchowym Polska odradzać się zacznie, że wyzbywać się zacznie tchórzostwa i wyzwalać się zacznie od pracy agentur, że przestanie pracę dla obcych uważać za najrozumniejszą pracę dla Polski."
"Nie ma lepszej pożywki chorobotwórczej dla bakteryj fałszu i legend, jak strach przed prawdą i brak woli."
"Obcą jest nam wszelka nienawiść plemienna i narodowościowa. Bojownicy wolności wszystkich krajów i narodów są naszymi braćmi. Umiemy hołd oddać wszelkiej wielkiej myśli, w jakimkolwiek języku się zrodziła, umiemy uczcić wszelkiego poetę i myśliciela, jakikolwiek naród go wydał." (Z powodu jubileuszu Puszkina, Robotnik nr 31, 4.06.1899 r.)
"Pierdel, serdel, burdel." (O sytuacji politycznej w Polsce)
"Polacy okazali się kamieniem pleśnią pokrytym, a nie ładunkiem dynamitu." (Przemówienie w Lipnicy Górnej, 30.12.1914 r.)
"Polska to jeden wielki kołtun, trzeba przedtem dobrze grzebieniem ten kołtun rozczesać, aby każdy włos był z osobna, a wtedy może da się kosę zapleść."
"Pokora i uległość tylko do wzmocnienia i utrwalenia niewoli prowadzi." (Walka z rządem, Robotnik nr 10, 24.09.1895 r.)
"Powoływać się na Kościuszkę, posługiwać się jego imieniem, zachwycać się nim i solidaryzować się z jego ideałami może każdy bezkarnie, bez konsekwencji i kosztów. Bo Kościuszko nie żyje. Kto solidaryzuje się ze mną, musi płacić wysiłkiem, męką, trudem, ofiarą z wolności, z życia. Kiedyś, gdy mnie już nie będzie, będę miał także miliony równie zapalczywych i podobnie nieryzykujących wielbicieli." (W rozmowie z Bolesławem Wieniawą-Dugoszowskim, grudzień 1915 r.)
"Religia jest dla ludzi bez rozumu." (prof. Wacław Jędrzejewicz: Kronika Józefa Piłsudskiego, na podst. zapisków w dzienniku jego brata Bronisława)
"Trzeba, aby to co było szaleństwem, stało się także rozumem polskim."
"Tylko dzięki zaiste niepojętej, a tak wielkiej i niezbadanej litości boskiej, ludzie w tym kraju nie na czworakach chodzą, a na dwóch nogach, udając człowieka." (Naczelny wódz w teorii i praktyce, odczyt z 21.03.1926 r.)
"W każdym ugrupowaniu ludzkim, w którym kiedykolwiek byłem, byłem uważany za coś w rodzaju heretyka." (Pierwsze dni Rzeczypospolitej Polskiej, wykład z 16.11.1924 r.)
"W Polsce wszyscy krzyczą, iż posiadają większość." (Odpowiedź dana delegacji PPS i Stronnictwa Ludowego, 2.12.1918 r.)
"Walczę i umrę jedynie dlatego, że w wychodku, jakim jest nasze życie, żyć nie mogę, to ubliża - słyszysz! - ubliża mi jako człowiekowi z godnością nie niewolniczą. Niech inni się bawią w hodowanie kwiatów czy socjalizmu, czy polskości, czy czego innego w wychodkowej (nawet nie klozetowej) atmosferze - ja nie mogę! To nie sentymentalizm, nie mazgajstwo, nie maszynka ewolucji społecznej, czy tam co, to zwyczajne człowieczeństwo. Chcę zwyciężyć, a bez walki, i to walki na ostre, jestem nie zapaśnikiem nawet, ale wprost bydlęciem, okładanym kijem czy nahajką. (...) Ostatnią moją ideą (...) jest konieczność wytworzenia w każdej partii, a tym bardziej naszej (PPS-Frakcja Rewolucyjna), funkcji siły fizycznej, funkcji, że użyję tak nieznośnego dla uszu "humanitarystów" określenia (histeryczne panny, nie znoszące drapania po szkle, ale znoszące pranie ich po pysku) funkcji przemocy brutalnej." (list do Feliksa Perla, 1908 r.)
"Wam kury szczać prowadzić, a nie politykę robić." (Do współpracowników po przyjeździe z Magdeburga do Warszawy, 11.11.1918 r., o socjalistycznym rządzie powołanym kilka dni wcześniej).

"Pieśń Legionistów Polskich"

Podczas pierwszej wojny światowej, w 1915 roku, legioniści Józefa Piłsudskiego stacjonowali w Sławkowie (miasto na trasie Olkusz - Dąbrowa Górnicza). Jeden z legionistów opracował wersję Mazurka Dąbrowskiego pt. "Pieśń Legionistów Polskich". W dniu 19 marca 1919 roku, kiedy to przypadały imieniny Józefa Piłsudskiego - pieśń ta ukazała się w Warszawie w postaci ulotki i sprzedawana była po 10 fenigów, obowiązującej wówczas w Polsce walucie.

Jeszcze Polska nie zginęła,
Póki my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła
Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz, Piłsudski
Prowadź na bój krwawy,
Pod Twoim przewodem
Wejdziem do Warszawy.

Tyś nas zbudził do oręża,
Tyś zbudził rycerzy,
Przekonałeś, że zwycięża
Tylko ten, kto wierzy.

Marsz, marsz, Piłsudski…

Wstali Strzelcy - Legioniści
Na Twe zawołanie,
Dziś zwycięstwo nam się ziści:
Polska zmartwychwstanie!

Marsz, marsz, Piłsudski…

Skruszymy moskiewskie pęta,
Będziem żyć w swobodzie.
Nasza sprawa - sprawa święta,
Słuchaj nas narodzie!

Marsz, marsz, Piłsudski…

Józef Piłsudski

Narodowe Święto Niepodległości - to najważniejsze polskie święto narodowe, obchodzone co roku 11 listopada, na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku.
Znaczenie daty
Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym i wybór 11 listopada jest dość arbitralny. Uzasadnieniem może być zbiegnięcie się wydarzeń w Polsce z końcem I wojny światowej na świecie (tego samego dnia miała miejsce kapitulacja Niemiec na froncie zachodnim).
* 5 listopada 1916 - wydanie aktu gwarantującego powstanie Królestwa Polskiego, w bliżej nieokreślonych jeszcze granicach.
* 14 stycznia 1917 - rozpoczęcie działalności przez Tymczasową Radę Stanu.
* 12 listopada 1917 - przejęcie obowiązków głowy państwa przez Radę Regencyjną.
* 7 października 1918 - ogłoszenie niepodległości Polski przez Radę Regencyjną.
* 25 października 1918 - powołanie rządu Józefa Świeżyńskiego.
* z 6 na 7 listopada 1918 - powstanie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
* 10 listopada - przyjazd Józefa Piłsudskiego do Warszawy.
* 11 listopada 1918 - przekazanie przez Radę Regencyjną władzy nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. Tego dnia, po pertraktacjach marszałka z Centralną radą żołnierską wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polski (zakończyły to 19.11). W nocy rozbrojono również niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie.
* 14 listopada 1918 - rozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie przez Radę Regencyjną swoich uprawnień na rzecz Józefa Piłsudskiego.
* 22 listopada 1918 - podpisanie dekretu o podstawach ustrojowych państwa polskiego.
* 27 grudnia 1918 - wybuch powstania wielkopolskiego w Poznaniu.
Ustanowienie święta
Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym dopiero ustawą z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodległości.
Dzieje obchodów
Do czasu wybuchu II wojny światowej święto obchodzono tylko dwa razy - w roku 1937 i 1938. W latach 1939-1944 - podczas okupacji hitlerowskiej oficjalne lub jawne świętowanie, podobnie jak i każde inne przejawy polskości, było niemożliwe. W roku 1945 władze komunistyczne świętem państwowym uczyniły dzień 22 lipca - datę podpisania Manifestu PKWN, jako Narodowe Święto Odrodzenia Polski. Narodowe Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada przywrócono, ustawą Sejmu IX kadencji (jeszcze PRL), 21 lutego 1989 roku (w trakcie obrad Okrągłego Stołu). W czasach komunizmu wielokrotnie organizowane w całym kraju przez opozycję manifestacje patriotyczne były tego dnia brutalnie tłumione przez oddziały ZOMO, a ich uczestnicy aresztowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Dzień ten jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody, z udziałem najwyższych władz państwowych, odbywają się w Warszawie na placu Józefa Piłsudskiego, przed Grobem Nieznanego Żołnierza.

źródło: NBP / PWPW / Wikipedia