- ochotnicza organizacja
(stowarzyszenie) zajmuj±ca siê niesieniem pomocy poszkodowanym w
wypadkach górskich na obszarze Tatr. TOPR powsta³ w 1909
roku. Za³o¿ycielem i pierwszym naczelnikiem by³
Mariusz Zaruski.
tel. (+48 18) 2014731
● Wzrost popularno¶ci
Tatr i Zakopanego w drugiej po³owie XIX w.
prowadzi³ do coraz czêstszych zaginiêæ w górach i powa¿nych
wypadków. Dora¼nie organizowane akcje ratunkowe stawa³y siê
ju¿ niewystarczaj±ce.
● W lutym 1909 roku Mieczys³aw Kar³owicz i Mariusz Zaruski zredagowali
ostateczn± wersjê odezwy do spo³eczeñstwa w sprawie konieczno¶ci
powo³ania Tatrzañskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Sam
Kar³owicz nie zd±¿y³ z³o¿yæ swego podpisu pod odezw±, poniewa¿
zgin±³ w lawinie ¶nie¿nej pod Ma³ym Ko¶cielcem 8 lutego 1909 roku,
podczas samotnej wycieczki. ¦mieræ m³odego kompozytora sta³a siê
ostatnim impulsem do powo³ania TOPR.
● „Wysokie c.k. Namiestnictwo we Lwowie reskryptem z dnia 29
pa¼dziernika 1909 r. nie zakaza³o zawi±zania stowarzyszenia”.
TOPR rozpocz±³ oficjaln± dzia³alno¶æ jako czwarta organizacja
ratownictwa górskiego na ¶wiecie, a pierwsza poza krajami
alpejskimi.
● Naczelnikiem Stra¿y Ratunkowej zosta³ Mariusz Zaruski, a jego
zastêpc± Klemens Bachleda. Za god³o TOPR przyjêto niebieski krzy¿ na
bia³ym polu. Cz³onkowie pierwszej dru¿yny ratowniczej potwierdzili
przyrzeczenie sk³adane na rêce naczelnika w³asnorêcznym podpisem. Byli
to: Klemens Bachleda, Szymon Tatar m³., Jakub Wawrytko, Jêdrzej
Marusarz, Jan Pêksa, Wojciech Tylka Suleja, Stanis³aw G±sienica Byrcyn,
Stanis³aw Zdyb, Józef Lesiecki i Henryk Bednarski. Mariusz
Zaruski z³o¿y³ przyrzeczenie na rêce prezesa, dr. Kazimierza D³uskiego.
● 6 sierpnia 1910 roku Klemens Bachleda zgin±³ podczas akcji
ratunkowej, która wyruszy³a po rannego taternika na Ma³ym
Jaworowym Szczycie.
● W 1914 roku Zaruski zaproponowa³ na swego zastêpcê Józefa
Oppenheima, a sam, na czele 14 Kompanii Piechoty, zwanej
pó¼niej I Kompani± Zakopiañsk±, wyruszy³ z Zakopanego. W
1918 roku Mariusz Zaruski wst±pi³ do Wojska Polskiego. W 1923 roku
zosta³ powo³any na stanowisko generalnego adiutanta prezydenta RP
Stanis³awa Wojciechowskiego i wkrótce pó¼niej
awansowany na genera³a brygady.
● Józef Oppenheim pe³ni³ funkcjê kierownika TOPR do 1939
roku, uczestnicz±c w ponad 70 wyprawach ratunkowych, najczê¶ciej nimi
kieruj±c.
● Wybuch II wojny ¶wiatowej przerwa³ dzia³alno¶æ Stra¿y Ratunkowej
TOPR. Wypadki w Tatrach zdarza³y siê jednak nadal i w³adze okupacyjne
poleci³y Zbigniewowi Korosadowiczowi zorganizowanie Pogotowia,
które pod nazw± Freiwillige Tatra Bergwacht TOPR
przeprowadzi³o w czasie okupacji 55 wypraw ratunkowych. Tu¿ po
wyzwoleniu Podhala pogotowie przeprowadzi³o jedn± z najtrudniejszych
akcji ratunkowych. Spoza linii frontu z rejonu Przedniego
Salatyna ewakuowano 4 rannych partyzantów, 4
zdrowych i 2 sanitariuszki.
● Na pocz±tku lat 50. ratownicy TOPR na czele z Tadeuszem Paw³owskim
rozpoczêli prace nad organizacj± s³u¿b ratownictwa górskiego
poza Tatrami. Efektem by³o powo³anie Górskiego Ochotniczego
Pogotowia Ratunkowego i przekszta³cenie w roku 1956 TOPR w
Grupê Tatrzañsk± GOPR.
● W 1958 roku ratownicy otrzymali w darze zestaw alpejski umo¿liwiaj±cy
prowadzenie akcji ratunkowych na najtrudniejszych ¶cianach
tatrzañskich. W kolejnych latach zostali wyposa¿eni w sprzêt ³±czno¶ci.
W 1963 roku Tadeusz Augustyniak za sterami ¶mig³owca SM-1 wykona³
pierwszy udany lot ratowniczy do Doliny Piêciu Stawów
Polskich. W 1974 roku ratowników zacz±³ wspieraæ pies Cygan,
prowadzony przez niezwykle zas³u¿onego ratownika Józefa
Uznañskiego. W 1975 roku rozpoczê³y siê pierwsze sta³e dy¿ury ¶mig³owca
ratowniczego w Zakopanem.
● 13 listopada 1991 roku S±d Okrêgowy w Nowym S±czu zarejestrowa³
stowarzyszenie ratowników tatrzañskich pod nazw± Tatrzañskie
Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, które pod sw± tradycyjn±
nazw± dzia³a do dzi¶.
Jan Krzysztof
Naczelnik Stra¿y Ratunkowej TOPR
*****