Moneta obiegowa 2 z³ - 100. rocznica powstania Tatrzañskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, 2009

Nomina³: 2 z³

● Wzrost popularno¶ci Tatr i Zakopanego w drugiej po³owie XIX w. prowadzi³ do coraz czêstszych zaginiêæ w górach i powa¿nych wypadków. Dora¼nie organizowane akcje ratunkowe stawa³y siê ju¿ niewystarczaj±ce.

● W lutym 1909 roku Mieczys³aw Kar³owicz i Mariusz Zaruski zredagowali ostateczn± wersjê odezwy do spo³eczeñstwa w sprawie konieczno¶ci powo³ania Tatrzañskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Sam Kar³owicz nie zd±¿y³ z³o¿yæ swego podpisu pod odezw±, poniewa¿ zgin±³ w lawinie ¶nie¿nej pod Ma³ym Ko¶cielcem 8 lutego 1909 roku, podczas samotnej wycieczki. ¦mieræ m³odego kompozytora sta³a siê ostatnim impulsem do powo³ania TOPR.

● „Wysokie c.k. Namiestnictwo we Lwowie reskryptem z dnia 29 pa¼dziernika 1909 r. nie zakaza³o zawi±zania stowarzyszenia”. TOPR rozpocz±³ oficjaln± dzia³alno¶æ jako czwarta organizacja ratownictwa górskiego na ¶wiecie, a pierwsza poza krajami alpejskimi.

● Naczelnikiem Stra¿y Ratunkowej zosta³ Mariusz Zaruski, a jego zastêpc± Klemens Bachleda. Za god³o TOPR przyjêto niebieski krzy¿ na bia³ym polu. Cz³onkowie pierwszej dru¿yny ratowniczej potwierdzili przyrzeczenie sk³adane na rêce naczelnika w³asnorêcznym podpisem. Byli to: Klemens Bachleda, Szymon Tatar m³., Jakub Wawrytko, Jêdrzej Marusarz, Jan Pêksa, Wojciech Tylka Suleja, Stanis³aw G±sienica Byrcyn, Stanis³aw Zdyb, Józef Lesiecki i Henryk Bednarski. Mariusz Zaruski z³o¿y³ przyrzeczenie na rêce prezesa, dr. Kazimierza D³uskiego.

● 6 sierpnia 1910 roku Klemens Bachleda zgin±³ podczas akcji ratunkowej, która wyruszy³a po rannego taternika na Ma³ym Jaworowym Szczycie.

● W 1914 roku Zaruski zaproponowa³ na swego zastêpcê Józefa Oppenheima, a sam, na czele 14 Kompanii Piechoty, zwanej pó¼niej I Kompani± Zakopiañsk±, wyruszy³ z Zakopanego. W 1918 roku Mariusz Zaruski wst±pi³ do Wojska Polskiego. W 1923 roku zosta³ powo³any na stanowisko generalnego adiutanta prezydenta RP Stanis³awa Wojciechowskiego i wkrótce pó¼niej awansowany na genera³a brygady.

● Józef Oppenheim pe³ni³ funkcjê kierownika TOPR do 1939 roku, uczestnicz±c w ponad 70 wyprawach ratunkowych, najczê¶ciej nimi kieruj±c.

● Wybuch II wojny ¶wiatowej przerwa³ dzia³alno¶æ Stra¿y Ratunkowej TOPR. Wypadki w Tatrach zdarza³y siê jednak nadal i w³adze okupacyjne poleci³y Zbigniewowi Korosadowiczowi zorganizowanie Pogotowia, które pod nazw± Freiwillige Tatra Bergwacht TOPR przeprowadzi³o w czasie okupacji 55 wypraw ratunkowych. Tu¿ po wyzwoleniu Podhala pogotowie przeprowadzi³o jedn± z najtrudniejszych akcji ratunkowych. Spoza linii frontu z rejonu Przedniego Salatyna ewakuowano 4 rannych partyzantów, 4 zdrowych i 2 sanitariuszki.

● Na pocz±tku lat 50. ratownicy TOPR na czele z Tadeuszem Paw³owskim rozpoczêli prace nad organizacj± s³u¿b ratownictwa górskiego poza Tatrami. Efektem by³o powo³anie Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego i przekszta³cenie w roku 1956 TOPR w Grupê Tatrzañsk± GOPR.

● W 1958 roku ratownicy otrzymali w darze zestaw alpejski umo¿liwiaj±cy prowadzenie akcji ratunkowych na najtrudniejszych ¶cianach tatrzañskich. W kolejnych latach zostali wyposa¿eni w sprzêt ³±czno¶ci. W 1963 roku Tadeusz Augustyniak za sterami ¶mig³owca SM-1 wykona³ pierwszy udany lot ratowniczy do Doliny Piêciu Stawów Polskich. W 1974 roku ratowników zacz±³ wspieraæ pies Cygan, prowadzony przez niezwykle zas³u¿onego ratownika Józefa Uznañskiego. W 1975 roku rozpoczê³y siê pierwsze sta³e dy¿ury ¶mig³owca ratowniczego w Zakopanem.

● 13 listopada 1991 roku S±d Okrêgowy w Nowym S±czu zarejestrowa³ stowarzyszenie ratowników tatrzañskich pod nazw± Tatrzañskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, które pod sw± tradycyjn± nazw± dzia³a do dzi¶.

Jan Krzysztof, Naczelnik Stra¿y Ratunkowej TOPR