HomeNowo¶ciO firmieRegulaminTwój koszykKontakt
Sklep numizmatyczny zaprasza, 28 marca 2024 r. U¿ytkownicy online: 598
Poleæ znajonemu  |  Dodaj do ulubionych
Nowo¶ci
10 z³, Beatyfikacja Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego, 2021
NBP
Cena brutto: 220.00 PLN

10 z³, Wyklêci przez komunistow ¿o³nierze niez³omni - Hieronim Dekutowski "Zapora", 2018
NBP - srebrne monety
Cena brutto: 249.00 PLN

10 z³, (SGGW) 200-lecie Szko³y G³ównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2016
Mennica Polska: Numizmatyka
Cena brutto: 99.00 PLN


Informacje
Plan emisyjny monet
i banknotów w 2018 roku:


Polska Reprezentacja Olimpijska PyeongChang
- 200 zł, 10 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni August Emil Fieldorf „Nil”
- 10 zł

Wielcy polscy ekonomiści
Fryderyk Skarbek
- 10zł

Moneta okolicznościowa z napisem 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości
- 5 zł

Polskie Termopile - Hodów
- 10 zł

100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej
- 10 zł

Skarby Stanisława Augusta
Henryk Walezy
- 500 zł, 50 zł

Historia monety polskiej boratynka, tymf Jana Kazimierza
- 20 zł

760-lecie Towarzystwa Strzeleckiego Bractwa Kurkowego
w Krakowie
- 10 zł

100-lecie powstania Gimnazjum
i Liceum im. Stefana Batorego
w Warszawie
- 10 zł

POLONIA RESTITUTA
- 10 zł

125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
- 10 zł

Niepodległość
- 20 zł (banknot kolekcjonerski)

Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – Ignacy Jan Paderewski
- 100 zł, 10 zł

100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości
- 1 zł, 2018 zł, 100 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Hieronim Dekutowski „Zapora”
- 10 zł

100. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego
- 200 zł, 10 zł

Wiadomo¶ci

Emisje NBP
Emisja monet NBP 2018

Emisja monet NBP 2017

Emisja monet NBP 2016

Emisja monet NBP 2015

Emisja monet NBP 2014

Emisja monet NBP 2013

Emisja monet NBP 2012

Emisja monet NBP 2011

Emisja monet NBP 2010

Emisja monet NBP 2009

Emisja monet NBP 2008

Emisja monet NBP 2007

Emisje monet NBP 1995 - 2006


 
2 z³, Historia Jazdy Polskiej - U³an II Rzeczypospolitej, 2011
Nazwa Cena brutto
2 z³, Historia Jazdy Polskiej - U³an II Rzeczypospolitej, 2011
5.00 PLN

Producent: NBP - monety Nordic Gold

ID: 1648

Moneta obiegowa 2 z³ - Historia Jazdy Polskiej - U³an II Rzeczypospolitej, 2011

Nomina³: 2 z³
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1
Stempel: zwyk³y
¦rednica: 27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielko¶æ emisji: 1.000.000 szt.
Projektant
awersu monety: Ewa Tyc-Karpiñska
Projektant rewersu monety: Robert Kotowicz  
Data emisji monet w NBP: 15.07.2011 r.

U³an II Rzeczypospolitej - ostatnia, pi±ta moneta Nordic Gold z serii uwieczniaj±cej szlachetnych rycerzy i historiê polskiej wojskowo¶ci.

Oddanie ho³du kawalerii polskiej od zarania pañstwa polskiego a¿ po desperackie dni w 1939 roku.

  • Awers: wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej. Po bokach or³a oznaczenie roku emisji: 20-11, pod or³em napis: Z£ 2 Z£. W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakoñczony sze¶cioma pere³kami. Pod lew± ³ap± or³a znak mennicy: M/W.
  • Rewers: centralnie, na tle stylizowanego proporca, stylizowany wizerunek trzymaj±cego lancê u³ana na koniu. U góry pó³kolem napis: U£AN II RZECZYPOSPOLITEJ.

  • Na boku: o¶miokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

*****

U£AN II RZECZYPOSPOLITEJ

W si³ach zbrojnych II Rzeczypospolitej kawaleria by³a jednym z trzech g³ównych, obok piechoty i artylerii, rodzajów wojska.

Jej pocz±tki zwi±zane s± z odrodzeniem pañstwa polskiego jesieni± 1918 r. Pierwsze oddzia³y jazdy zosta³y sformowane na bazie polskich jednostek walcz±cych na frontach I wojny ¶wiatowej. Formalnie jazda dzieli³a siê na pu³ki u³anów, pu³ki szwole¿erów (nawi±zuj±ce do tradycji Legionów Polskich) oraz pu³ki strzelców konnych.

W latach 1918–1921 jazda bra³a czynny udzia³ w walkach o ustalenie granic pañstwa polskiego.

W czasie wojny polsko–bolszewickiej odnios³a wiele sukcesów, m.in. 31 sierpnia 1920 r. pod Komarowem, w ostatniej wielkiej bitwie kawaleryjskiej w ¶wiatowej historii wojskowo¶ci, pokona³a oddzia³y 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego.

Kawaleria by³a wojskiem przemieszczaj±cym siê konno, ale walcz±cym w szyku pieszym. Koñ by³ jedynie ¶rodkiem lokomocji – w miêdzywojennej Polsce motoryzacja dopiero siê rozwija³a, a drogi by³y w z³ym stanie.

Na podstawowe uzbrojenie kawalerzysty sk³ada³y siê karabinek oraz szabla. Podczas uroczystych wyst±pieñ u³ani wyposa¿eni byli w lance z proporczykami w barwach swej jednostki.

Pomimo tego, ¿e byli oni szkoleni we w³adaniu lanc±, nie przewidywano u¿ycia tej broni w boju. Szabla, bêd±ca wrêcz symboliczn± broni± polskiego u³ana, tak¿e mia³a ju¿ niewielkie walory bojowe, chocia¿ prowadzono prace nad jej udoskonaleniem.

W rezultacie w 1934 r. wprowadzono do uzbrojenia kawalerii ostatni± na ¶wiecie opracowan± naukowo szablê bojow±, któr± produkowano w Hucie Ludwików.

Kawaleria, poza uzbrojeniem indywidualnym, dysponowa³a broni± maszynow±, karabinami przeciwpancernymi oraz mo¼dzierzami i artyleri±. W walce mia³y j± wspieraæ samochody pancerne.

W przededniu II wojny ¶wiatowej kawaleria by³a ju¿ przestarza³ym rodzajem wojska. Dlatego te¿ zapocz±tkowano jej motoryzacjê – jako pierwsza zosta³a zreformowana 10 Brygada Kawalerii, któr± podporz±dkowano dowódcy Broni Pancernej.

We wrze¶niu polscy u³ani potrafili szybko i sprawnie siê przemieszczaæ podczas staræ z wrogiem. Toczyli walkê pieszo z wykorzystaniem karabinów i broni maszynowej, u¿ywaj±c koni jako ¶rodka transportu. Dosz³o jednak do kilku szar¿ na wojska niemieckie – m.in. pod Krojantmi, Wólk± Wêglow± i Krasnobrodem.

¼ród³o tekstu: fragment tekstu z folderu emisyjnego Narodowego Banku Polskiego

autor tekstu: Witold G³êbowicz z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie


******

U³an - ¿o³nierz jazdy lekkiej uzbrojonej w lance, szable oraz broñ paln±, charakterystycznej g³ównie dla kawalerii polskiej.

I Rzeczpospolita

Jazda ta tradycjami wywodzi siê od Mongo³ów i Tatarów, u których ogh³an albo u³an oznacza³ m³odzieñca, junaka. Wed³ug Piotra Borawskiego s³owo u³an by³o te¿ tytu³em przys³uguj±cego arystokracji. Arystokracja spokrewniona z rodem Czingis-chana nosi³a tytu³ So³tan.

Od koñca XIV w. przedstawiciele owych rodów arystokratycznych osiedlali siê w Wielkim Ksiêstwie Litewskim, czêsto zachowuj±c ten¿e tytu³. Jedna z ga³êzi rodu Assañczukowiczów przekszta³ci³a ten tytu³ w nazwisko - U³an.

Pu³k Aleksandra U³ana (8 chor±gwi) stan±³ po stronie Augusta II w czasie wojny domowej 1715-1716, w nagrodê za wierno¶æ w 1717 monarcha przeniós³ pu³k ze s³u¿by koronnej na ¿o³d w armii saskiej. Po ¶mierci U³ana dowódc± pu³ku zosta³ Czymbaj Murza Rudnicki a pó¼niej Józefa Bielaka, ale pu³k nazywano nadal wojskiem u³anowy.

Podczas wojny o austriack± sukcesjê (1740-1748) i podczas wojny siedmioletniej (1756-1763) wszystkie pu³ki jazdy tatarskiej, z³o¿one z tatarskich mieszkañców Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego uzbrojonych w lance, szable oraz krótk± broñ paln±, zaczêto nazywaæ u³anami.

Chocia¿ Rzeczpospolita w wojnie siedmioletniej nie bra³a udzia³u bêd±c neutralna, to jednak dwa pu³ki u³añskie (jazdy tatarskiej) genera³a Czymbaja Murzy Rudnickiego oraz pu³kownika Samuela Mustafy Koryckiego bra³y udzia³ w tej¿e wojnie, dzielnie walcz±c na polach Niemiec oraz Czech. Tatarzy Litewscy nieodrodnie s± zwi±zani z polsk± tradycj± u³añsk± a¿ do jej koñca, daj±c Ojczy¼nie tak znakomitych u³anów jak Józef Bielak, Aleksander Mustafa Korycki, Samuel U³an, Joachim Murza Korycki, oraz Aleksander Jeljaszewicz.

Król Stanis³aw August Poniatowski za³o¿y³ pu³k u³anów królewskich jako czê¶æ swojej gwardii przybocznej, nosz±cych rogatywki, kurtki z wy³ogami, spodnie z lampasami, uzbrojonych w lance, pistolety oraz szable. Te elementy umundurowania i uzbrojenia sta³y siê tradycyjnie charakterystyczne dla tej formacji. Pod koniec XVIII w. w armiach pañstw zaborczych, Austrii, Prus i Rosji, zaczê³y pojawiaæ siê pu³ki u³añskie wzorowane na polskich u³anach.

W okresie wojen napoleoñskich polscy u³ani na s³u¿bie francuskiej (u³ani Legionów Polskich we W³oszech oraz pó¼niej u³ani Legii Nadwi¶lañskiej) rozpowszechnili strój u³añski w Europie, gdzie powsta³y formacje lansjerów umundurowane oraz uzbrojone na polski wzór. Do krajów, w których pojawi³y siê tego rodzaju jednostki, zaliczyæ mo¿na: Wielk± Brytaniê, Rzeszê (od 1870 Niemcy) Francjê, Hiszpaniê, W³ochy i kilka pañstw po³udniowoamerykañskich. Od 1795 Prusy posiada³y s³ynny pu³k Towarzyszy, którego zal±¿kiem by³ pu³k Tatarów litewskich pod dowództwem Janusza Murzy Tuhan-Baranowskiego.

Rozbiory i zabory

Pu³ki u³añskie dzielnie stawa³y w wojnie polsko-rosyjskiej 1792, oraz w powstaniu ko¶ciuszkowskim w 1794, któr± notabene rozpocz±³ marsz I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej brygadiera Antoniego Madaliñskiego. Po powstaniu Ksiêstwa Warszawskiego i zakoñczeniu kampanii w 1807 wiêkszo¶æ oficerów oraz ¿o³nierzy pu³ku Towarzyszy przesz³a na s³u¿bê polsk±. W czasie Ksiêstwa Warszawskiego stworzono 10 pu³ków u³añskich w ci±gu 5 lat (1807-1812), a po zajêciu Litwy przez Napoleona stworzono kolejne pu³ki u³añskie na Litwie, które dosta³y numeracjê wed³ug pu³ków kawalerii Ksiêstwa Warszawskiego.

W armii Królestwa Kongresowego powsta³y równie¿ 4 pu³ki u³añskie wchodz±ce w sk³ad u³añskiej dywizji kawalerii ze sztabem w Lublinie. W czasie powstania listopadowego i styczniowego formacje u³anów by³y obecne w armiach oraz oddzia³ach powstañczych. I Brygada Legionów Polskich Komendanta Józefa Pi³sudskiego jako pierwsza posiada³a formacjê u³añsk± wzorowan± na U³anach Nadwi¶lañskich pod dowództwem W³adys³awa Beliny-Pra¿mowskiego tzw. u³ani Beliny.

U³ani Beliny jako pierwszy oddzia³ Legionów Pi³sudskiego - Wojska Polskiego wkroczyli z zaboru austriackiego do okupowanego przez Rosjan Królestwa Polskiego w 1914. U³ani Legionów brali udzia³ w walkach I wojny ¶wiatowej, wykonuj±c s³ynn± szar¿ê na okopane za drutami kolczastymi pu³ki rosyjskie pod Rokitn± pod dowództwem rotmistrza Dunina-W±sowicza 15 czerwca 1915. W polskich formacjach w armii rosyjskiej walczy³ pu³k u³anów, znany pó¼niej jako pierwszy, który pod dowództwem p³k. Boles³awa Mo¶cickiego ws³awi³ siê obron± Stanis³awowa przed maruderami rosyjskimi oraz s³ynn± szar¿± na bataliony niemieckie oraz austriackie pod Krechowcami 24 lipca 1918. Inny zal±¿ek przysz³ego pu³ku 6 ws³awi³ siê szar¿± pod Kaniowem przeciwko oddzia³om armii niemieckiej ale II Korpus Polski genera³a Hallera bitwê tê przegra³ 11 maja 1918.

II Rzeczpospolita

W 1918 r. w odrodzonym pañstwie polskim, w tworzonym w³a¶nie Wojsku Polskim powo³ano pu³ki u³añskie, zachowuj±c rogatywkê oraz lance. Podobne jednostki istnia³y te¿ w armii Hallera oraz armii powstania wielkopolskiego. Oprócz pu³ków u³añskich, wywodz±cych siê z jednostek polskich utworzonych w Rosji, kawalerii wielkopolskiej lub nowo formowanych ju¿ w Polsce, utworzono trzy pu³ki szwole¿erów, wywodz±ce siê z jazdy Legionów Polskich oraz 10 pu³ków strzelców konnych, nazywanych pocz±tkowo te¿ dragonami, utworzonych g³ównie z jednostek armii polskiej we Francji.

Te trzy formacje kawalerii ró¿ni³y siê jedynie tradycjami i elementami umundurowania; najliczniejsze by³y pu³ki u³anów, którym to mianem mylnie i w uproszczeniu okre¶la siê czasami ca³± polsk± kawaleriê przedwojenn±. Wszystkie te formacje kawalerii u¿ywa³y karabinków, szabel i lanc. Pu³ki kawalerii polskiej walczy³y o odradzaj±ce siê pañstwo polskie w latach 1918-1921. U³ani 14 pu³ku kawalerii rozstrzygnê³y trzydniow± bitwê z armi± ukraiñsk± pod Jaz³owcem 13 lipca 1919.

U³ani oraz szwole¿erowie drugiej dywizji jazdy p³k. Juliusza Rómmla byli g³ównymi aktorami ostatniej wielkiej bitwy kawalerii w historii wojskowo¶ci pod Komarowem, gdzie pokonali 2 dywizje s³ynnej z dzielno¶ci oraz okrucieñstw "Konarmi" (1 Armia Konna) Siemona Budionnego 31 sierpnia 1920.

Przed II wojn± ¶wiatow± w Wojsku Polskim istnia³o 27 pu³ków u³anów, 10 pu³ków strzelców konnych i 3 pu³ki szwole¿erów. W kampanii wrze¶niowej, wbrew obiegowym opiniom oddzia³y te nie szar¿owa³y samobójczo na niemieckie czo³gi, lecz stanowi³y ca³kiem skuteczne si³y, które potrafi³y siê szybko przemieszczaæ, oskrzydlaæ przeciwnika i czêsto lepiej sobie radziæ w chaosie walk ni¿ oddzia³y piesze.

Regulamin dzia³añ kawalerii przewidywa³ jako podstawowy rodzaj walki walkê pieszo, podobnie jak piechota z wykorzystaniem karabinków i broni maszynowej, a jedynie przemieszczanie siê konno, niemniej jednak dochodzi³o do kilku przypadków szar¿ konnych przeciw piechocie wroga, przynosz±cych na ogó³ dobre rezultaty. We wrze¶niu 1939 u³ani szar¿owali pod Krojantami, Ka³uszynem, Maliszewem, Wólk± Wêglow±, Krasnobrodem i Lubaczowem.

II wojna ¶wiatowa

Podczas dalszych walk II wojny ¶wiatowej, w Wojsku Polskim na Zachodzie nadal funkcjonowa³y oddzia³y nazywane tradycyjnie u³anami, lecz na ogó³ bêd±ce ju¿ oddzia³ami pancernymi, u¿ywaj±cymi czo³gów lub samochodów pancernych i jedynie odwo³uj±cymi siê do tradycji kawaleryjskich. Jedynie Pu³k U³anów Karpackich w pocz±tkowym okresie swojego istnienia w latach 1940-1941 u¿ywa³ koni, lecz nie bra³ na nich udzia³u w walkach.

W okupowanym przez Niemcy oraz Sowietów kraju pierwszym oddzia³em partyzanckim by³ oddzia³ mjr. Henryka Dobrzañskiego - Hubala, dzia³aj±cy do ¶mierci dowódcy wiosn± 1940. Oddzia³y kawalerii u¿ywane by³y na ma³± skalê jedynie w partyzantce prowadzonej g³ównie przez Armiê Krajow±. Praktyczne znaczenie tego rodzaju oddzia³ów wraz z rozwojem techniki wojskowej stopniowo jednak mala³o. Mimo to, w 1943 w nowo formowanym Ludowym Wojsku Polskim utworzono trzy konne pu³ki u³anów, które walczy³y na terenie Polski i Niemiec w sk³adzie 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii.

Ludowe Wojsko Polskie

Po zakoñczeniu Drugiej wojny ¶wiatowej, rz±d komunistyczny Bieruta nakaza³ rozwi±zanie wszystkich pu³ków kawalerii w 1949 r., przerywaj±c tym samym nasz± tradycjê u³añsk± oraz kawaleryjsk±. Jednym z rezultatów tej decyzji by³o za³amanie siê polskiego je¼dziectwa (wyj±tek to z³oty medal olimpijski legionisty Kowalczyka w Moskwie 1980).

III Rzeczpospolita

Dopiero po upadku PRL oraz stopniowym odradzaniu siê polskich tradycji u³añsko-kawaleryjskich od pocz±tku lat 90. ró¿ne jednostki Wojska Polskiego, czy to pancerne, czy zmechanizowane oraz aeromobilne, zaczê³y wracaæ do tradycji nazewniczej pu³ków u³añskich. Powsta³e w 1996 r. Stowarzyszenie Szwadron Jazdy RP doprowadzi³o do powo³ania w 2000 r. Szwadronu Kawalerii Wojska Polskiego kontynuuj±cego tradycje u³añskie w mundurze oraz uzbrojeniu. Rozwijaj± siê te¿ stowarzyszenia skupiaj±ce pasjonatów kawalerii takie jak Stowarzyszenie Mi³o¶ników Barwy i Tradycji 11 Pu³ku U³anów Legionowych im. Edwarda Rydza ¦mig³ego - Marsza³ka Polski lub Szwadron Niepo³omice w barwach 8 Pu³ku U³anów Ksiêcia Józefa Poniatowskiego.

S³awni u³ani: Józef Bielak, Jan Kozietulski, Henryk Dobrzañski, W³adys³aw Belina-Pra¿mowski, Boles³aw Wieniawa-D³ugoszowski, Witold Piasecki, W³adys³aw Anders.

Bibliografia

* Piotr Borawski, Tatarzy w Dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986
* Bronis³aw Gembarzewski, ¯o³nierz Polski, tom 2 – 1697-1795, Warszawa 1960
* Bohdan Królikowski, U³añskie Lato, Lublin 1999
* Ksiêga Jazdy Polskiej, reprint wydania z 1938 roku wyd. Bellona, Warszawa 1993
* Janusz Pieka³kiewicz, Wojna kawalerii 1939-1945, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2003, ISBN 83-7250-074-6

¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia

Dostêpno¶æ: produkt dostêpny




 |  Strona g³ówna  |  Nowo¶ci  |  O firmie  |  Regulamin  |  Aktualny stan koszyka  |  Kontakt  | 
oprogramowanie Sklepy internetowe

Sklep numizmatyczny - Polskie i zagraniczne monety kolekcjonerskie, banknoty polimerowe
Monety z³ote, monety srebrne, monety Kanonizacja Jana Paw³a II, monety okolicznoœciowe 5 z³
Numizmatyka: Z³oto lokacyjne: Z³ote sztabki: Abonament numizmatyczny 2015
Skarby Stanis³awa Augusta, Kanonizacja Jan Pawe³ II
Sitemap