Ferdynand Ossendowski
Urodzi³ siê pod Witebskiem, na dalekich kresach przedrozbiorowej
Rzeczypospolitej. Wychowywa³ siê i kszta³ci³ w zaborze rosyjskim,
studiowa³ tak¿e na Sorbonie.
Sta³ siê jednym z najbardziej znanych na ¶wiecie Polaków w
XX stuleciu.
monety
i akcesoria numizmatyczne
To postaæ niezwykle barwna i otoczona legend±. Kilka
fragmentów jego biografii - tajemniczych do dzisiaj - budzi
zainteresowanie wspó³czesnych autorów (zw³aszcza
ksi±¿ki Witolda S. Micha³owskiego).
Ossendowski by³ przede wszystkim podró¿nikiem i badaczem
ma³o znanych regionów ¶wiata oraz pisarzem
podró¿niczym, zaliczanym w dwudziestoleciu miêdzywojennym do
¶wiatowej czo³ówki twórców tego typu
prozy.
Wiele jego utworów
wspomnieniowo-podró¿niczych zyska³o miêdzynarodowe uznanie i
zosta³o przet³umaczonych na jêzyki obce, np.
Cieñ ponurego wschodu (1923),
Przez kraj ludzi, zwierz±t i
bogów (Konno przez Azjê Centraln±) z 1923 r.,
Od szczytu do otch³ani (1925).
W wielu krajach bestsellerami by³y jego dzie³a reprezentuj±ce inne
gatunki literackie: biografia Lenin z 1930 r. (zakazana w krajach
komunistycznych, bêd±ca przyczyn± niszczenia pamiêci o nim w PRL-u),
utwory fabularne dla dzieci i m³odzie¿y - np.
¯ycie i przygody ma³pki
(Pamiêtnik szympansiczki „Ka¶ki”) z
1929 r.,
powie¶ci Orlica
(1925) i
Sokó³ pustyni (1928).
www.numizmatyczny.pl
Pod koniec dwudziestolecia miêdzywojennego Ossendowski sta³ siê
najczê¶ciej t³umaczonym pisarzem polskim z ówcze¶nie
¿yj±cych (a w ogóle ustêpowa³ tylko Sienkiewiczowi). Jego
prace naukowe z zakresu geografii i chemii oraz utwory
podró¿nicze przet³umaczono na 20 jêzyków w oko³o
150 wydaniach.
Podstaw± jego napisanych z talentem ksi±¿ek reporta¿owych i fabularnych
by³y liczne podró¿e, odbywane od czasów
studiów w Petersburgu pod koniec XIX w. Najwcze¶niej pozna³
z autopsji odleg³e regiony imperium rosyjskiego: A³taj, Kaukaz, okolice
Bajka³u, limany Dniestru. Potem podró¿owa³ po Syberii i
rosyjskim Dalekim Wschodzie.
W czasie wojny domowej w by³ym imperium carskim przemierzy³ tak¿e
Mand¿uriê i Mongoliê, nastêpnie przez Japoniê uda³ siê do USA. Po
powrocie do Polski w 1922 r.
nadal odbywa³ podró¿e o charakterze badawczym i literackim:
kilkakrotnie po Europie Zachodniej, do Afryki Pó³nocnej
(1923) i Zachodniej (1925–26) oraz na Bliski
Wschód (1932–33).
Ossendowski prowadzi³ prace naukowe (w Centralnym Laboratorium
Technicznym w Harbinie, Instytucie Technicznym w Tomsku, Rosyjskim
Towarzystwie Geograficznym), by³ tak¿e wyk³adowc± akademickim, m.in. na
Politechnice w Omsku oraz na uczelniach warszawskich (Polska Wolna
Wszechnica, Szko³a Sztabu Generalnego, Wy¿sza Szko³a Handlowa, Szko³a
Nauk Politycznych, Wy¿sza Szko³a Dziennikarska).
By³ równie¿ aktywny w ¿yciu spo³ecznym i politycznym. Za
dzia³alno¶æ rewolucyjn± w Harbinie w 1905 r. zosta³ skazany na
pó³tora roku twierdzy. W latach 1919-20 pe³ni³ funkcjê
doradcy w kontrrewolucyjnej armii admira³a Aleksandra Ko³czaka,
nastêpnie by³ doradc± barona Romana Ungerna von Sternberga,
dowódcy Bia³ej Gwardii, który w 1921 r. og³osi³
siê chanem Mongolii.
W Polsce Ossendowski by³ konsultantem przy Ministerstwie Spraw
Wojskowych oraz Ministerstwie Przemys³u i Handlu, wiceprezesem
Polskiego Klubu Turystycznego i prezesem
Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy.
Dzia³a³ tak¿e w All Peoples’ Association, miêdzynarodowej
organizacji o charakterze pacyfistycznym, a w czasie okupacji
hitlerowskiej w konspiracji jako cz³onek Stronnictwa Narodowego.
Ten podró¿nik, badacz i pisarz by³ wszechstronny i
produktywnie twórczy. W opracowanym w Polskiej Akademii Nauk
s³owniku Wspó³cze¶ni polscy pisarze… w ha¶le
po¶wiêconym Ossendowskiemu opisano ponad 90 ksi±¿ek jego autorstwa.
By³ mistrzem literatury popularnej, czêsto wykorzystywa³ w swojej
twórczo¶ci elementy sensacyjne i egzotyczne. Jednak nie
przeszkodzi³o to Polskiej Akademii Literatury w przyznaniu
Ossendowskiemu w 1936 r. Z³otego Wawrzynu za zas³ugi w dziedzinie
literatury podró¿niczej.
autor: prof. dr hab.
Krzysztof Dybciak, ¼ród³o: folder emisyjny