Producent: NBP - srebrne monety
ID: 2488
Kolekcja: Srebrne monety o
tematyce historycznej
Stan zachowania monety: I (menniczy)
Nomina³: 20
z³
Srebro: Ag
925
Stempel: zwyk³y
Techniki dodatkowe: oksydowanie
¦rednica:
38,61 mm
Waga: 28,28 g
Wielko¶æ emisji: 40 000 szt.
Cena
emisyjna NBP: 175 z³
Data emisji monet:
15.03.2012
r.
W zestawie: srebrna
moneta w kapsule ochronnej, folder emisyjny
Srebrna moneta stanowi±ca ho³d dla Polaków ratuj±cych ¯ydów.
-
Awers: u góry, po prawej stronie, wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej. Na prawo od or³a, uko¶nie, oznaczenie roku emisji: 2012. Pod or³em, na wyodrêbnionej p³aszczy¼nie, stylizowane wizerunki wiejskiego domu i drzew. Poni¿ej napis: 20 z³. Po lewej stronie, uko¶nie, od do³u ku górze, napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Po prawej i po lewej stronie oraz u do³u wyodrêbnione p³aszczyzny wyobra¿aj±ce stylizowane drewniane deski. Na ich tle, po prawej stronie, u do³u, napis: CIEPIELÓW 6.12.1942/SIEDLISKA 15.03.1943/MARKOWA 24.03.1944. Pod or³em, po prawej stronie, znak mennicy: MW.
- Rewers: u do³u stylizowane wizerunki postaci kobiety, mê¿czyzny i dzieci. Po prawej i po lewej stronie wyodrêbnione p³aszczyzny wyobra¿aj±ce stylizowane drewniane deski. Na ich tle, uko¶nie, napis: RODZINY ULMÓW, KOWALSKICH, BARANKÓW. U do³u, po lewej stronie, stylizowany zarys fragmentu postaci trzymaj±cej niemiecki pistolet maszynowy, skierowany w stronê grupy osób. U góry napis: POLACY/RATUJ¡CY ¯YDÓW.
● Spo¶ród wszystkich zbrodni dokonanych przez ludobójczy
re¿im hitlerowski w okupowanej Europie, szczególnie bestialskie
by³y morderstwa pope³nione na ludno¶ci cywilnej – dzieciach,
kobietach, starcach i ca³ych rodzinach. Podczas II wojny ¶wiatowej
zamordowano prawie 6 mln ¯ydów, ale metodê nieludzkiej, zbiorowej
odpowiedzialno¶ci niemieccy okupanci wielokrotnie stosowali
równie¿ wobec Polaków: mieszkañców wsi pacyfikowanych za
pomoc partyzantom, mieszkañców Warszawy w trakcie powstania
1944 r., a tak¿e wobec tych rodzin polskich, które o¶mieli³y siê
udzieliæ pomocy prze¶ladowanym ¯ydom.
● Ju¿ w pa¼dzierniku 1941 r. w Generalnym Gubernatorstwie
wprowadzono karê ¶mierci dla ¯ydów uciekaj±cych z gett oraz
tych, którzy udzielali im pomocy. Decydowa³y o tym w³adze
policyjne, a ofiary najczê¶ciej zabijano na miejscu. Wobec Polaków
karê ¶mierci za pomoc ¯ydom zaczêto stosowaæ praktycznie
w ostatnich miesi±cach 1942 r. Po wymordowaniu ¯ydów w gettach
polowano wtedy na tych, którzy zdo³ali siê ukryæ. Ogó³em
udokumentowano, ¿e w latach 1942–1945 za pomoc ofiarowan±
¯ydom zosta³o zamordowanych oko³o 700 Polaków, a w co najmniej
40 przypadków ta „wina zbiorowa” objê³a ca³e rodziny: doros³ych
i dzieci.
Rodzina Kowalskich z Ciepielowa k. Radomia
● Adam i Bronis³awa Kowalscy jesieni± 1942 r. ukryli w swoim
domu dwoje ¿ydowskich s±siadów: Elkê Cukier i Berka Pinechesa.
¯ydzi ukrywali siê równie¿ w innych domach Ciepielowa.
6 grudnia 1942 r. ¿andarmi niemieccy, poinformowani przez
miejscowych folksdojczów, otoczyli podejrzane domy. Kowalscy
(poza rodzicami piêcioro dzieci w wieku od roku do 16 lat:
Tadeusz, Henryk, Stefan, Zofia, Janina) zostali wraz z s±siadami
i ukrywaj±cymi siê ¯ydami spaleni ¿ywcem w drewnianym
domu, nale¿±cym do rodziny Obuchiewiczów. Ogó³em tego dnia
w Ciepielowie zamordowano 31 Polaków oraz nieznan± liczbê
¯ydów.
Rodzina Baranków z Siedlisk k. Miechowa
● 15 marca 1943 r., w toku rewizji przeprowadzanej w domu
Wincentego i £ucji Baranków przez niemieck± policjê pomocnicz±
Sonderdienst, odkryto dwie kryjówki, w których znajdowali
siê czterej ¯ydzi, najprawdopodobniej z rodziny Goldfingerów.
Zostali oni natychmiast zabici, po czym Niemcy strza³ami
w ty³ g³owy zabili ma³¿eñstwo Baranków oraz ich synów:
Tadeusza (9 lat) i Henryka (13 lat). Nieobecn± matkê £ucji,
Katarzynê Kopeæ, Niemcy nakazali mieszkañcom wsi, pod gro¼b±
masowych represji, doprowadziæ nazajutrz do Miechowa. Zosta³a
tam zastrzelona.
Rodzina Ulmów z Markowej k. £añcuta
● Józef Ulma wraz z ¿on± Wiktori± przez 1,5 roku przechowywa³
na poddaszu swojego wiejskiego domu 8 ¯ydów z rodzin Schallów
i Goldmanów. 24 marca 1944 r. – na skutek donosu miejscowego
granatowego policjanta – ca³a rodzina Ulmów (w tym sze¶cioro
dzieci w wieku od pó³tora roku do o¶miu lat: W³adys³aw,
Stanis³awa, Marian, Franciszek, Barbara, Antoni) zostali na
miejscu zastrzeleni wraz z ¯ydami, których przechowywali, przez
niemieckich ¿andarmów i granatowych policjantów. W 1995 r.
Wiktoria i Józef zostali po¶miertnie uhonorowani medalem
„Sprawiedliwych W¶ród Narodów ¦wiata” przez izraelski Instytut
Yad Vashem. Od 2003 r. w Ko¶ciele katolickim toczy siê proces
beatyfikacyjny ca³ej rodziny.
● Tragedia tych rodzin najpe³niej pokazuje straszliw± cenê,
jak± w czasach Zag³ady niejednokrotnie p³acili ludzie, których
odwaga i heroizm by³y nie mniejsze ni¿ bohaterów na polach
bitew. Wielu pomagaj±cych zginê³o, ale na ziemiach polskich,
dziêki takim jak oni, przetrwa³o okupacjê oko³o 30–40 tys. ¯ydów.
Nigdy nie dowiemy siê, ile osób by³o w to zaanga¿owanych, ale
z pewno¶ci± kilkakrotnie wiêcej ni¿ liczba uratowanych. I choæ
wiêkszo¶æ naszych wspó³obywateli nie potrafi³a lub nie mog³a
przeciwstawiæ siê zbrodni, to jednak w³a¶nie z dokonañ tych
najszlachetniejszych i najdzielniejszych osób nale¿y czerpaæ si³ê
do uporania siê z trudnymi problemami historii. Pamiêæ o tych,
którzy ratowali, wtedy gdy by³o to czynem niemal nadludzkim,
nie mo¿e zagin±æ.
¬ród³o: za folderem emisyjnym NBP Jerzy Halbersztadt
b. dyrektor Muzeum Historii ¯ydów Polskich
prezes Fundacji Partnerstwo w Kulturze
|
|