Producent: NBP - monety Nordic Gold
ID: 2503
Moneta obiegowa 2 z³
- 150-lecie bankowo¶ci spó³dzielczej w Polsce, 2012
Nomina³: 2 z³
Metal: stop
CuAl5Zn5Sn1
Stempel:
zwyk³y
¦rednica:
27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielko¶æ emisji:
700 000 szt.
Data emisji monet: 10.02.2012 r.
Okoliczno¶ciowa moneta z nordyckiego z³ota wyemitowana przez Narodowy Bank Polski w celu u¶wietnienia 150 rocznicy funkcjonowania bankowo¶ci spó³dzielczej w Polsce.- Awers: wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej. Po bokach or³a oznaczenie roku emisji: 20-12, poni¿ej or³a napis: Z£ 2 Z£. W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakoñczony sze¶cioma pere³kami. Pod or³em, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.
- Rewers: centralnie, stylizowany k³os zbo¿a. W tle jego lustrzane odbicie. Po lewej stronie stylizowane wizerunki znaków pieniê¿nych w postaci banknotów i monet. Po prawej stronie, pó³kolem, stylizowane wizerunki postaci ludzkich, trzymaj±cych siê za rêce. W otoku napis: 150-LECIE BANKOWO¦CI SPÓ£DZIELCZEJ W POLSCE.
*****
Idea samopomocy finansowej rozwija³a siê na ziemiach polskich
od XV w. W 1577 r. powsta³a za³o¿ona przez ks. Wawrzyñca
Bia³obrzeskiego Fundacja Ostro³êcka Taniego Kredytu. W XVI w.
powstawa³y te¿ banki pobo¿ne, udzielaj±ce z datków wiernych
nieoprocentowanych po¿yczek gwarantowanych fantami.
Pó¼niej
w instytucjach dobroczynnych udzielano ch³opom bezprocentowych
po¿yczek zabezpieczanych solidarnym porêczeniem gospodarzy
z tej samej wioski.
Typowe spó³dzielnie kredytowe zaczê³y powstawaæ na ziemiach
polskich g³ównie z potrzeby obrony interesów
drobnych rolników
i rzemie¶lników przed wielkokapitalistyczn± konkurencj±.
Samopomoc
wyra¿a³a siê m.in. w tworzeniu funduszy bez pomocy
pañstwa czy instytucji publicznych.
Bezzwrotn± pomoc publiczn±,
z wyj±tkiem awaryjnego korzystania z kredytu refinansowego,
traktowano jako niwecz±c± samodzielno¶æ ekonomiczn±
spó³dzielni.
W XIX w. przemiany spo³eczno-gospodarcze uwarunkowane
polityk± kolonizacyjn± zaborców prowadzi³y do rugowania
polskich
producentów i rolników oraz ich pauperyzacji.
Przy czym zasady
i warunki gospodarowania zmuszaj±ce do doskonalenia stwarza³y
zapotrzebowanie na kapita³ pieniê¿ny.
Drobni wytwórcy
najsilniej
odczuwali dyskryminacjê kredytow±, gdy¿ w pierwszej po³owie
XIX w. mieli dostêp niemal wy³±cznie do lichwiarskich po¿yczek.
W tym okresie podejmowane by³y liczne próby samoorganizacji
spó³dzielczej (np. inicjatywa Karola Marcinkowskiego
utworzenia
Polskiego Bazaru w Poznaniu czy powo³anie w ¦remie Spó³ki
dla
Oszczêdno¶ci i Po¿yczek Wekslowych, z któr± ³±czy siê
tradycjê
Banku Spó³dzielczego w ¦remie im. Ks. Piotra Wawrzyniaka).
Dla
polskich spó³dzielni istotne znaczenie mia³o to, ¿e
stosunkowo
d³ugo rozwija³y siê pod trzema zaborami - w ró¿nych
systemach
prawnych, a nawet odmiennych kulturach gospodarczych.
W 1861 r. Poznañskie Towarzystwo Przemys³owe - chc±c pomóc
rodzimym przedsiêbiorcom dyskryminowanym przez zaborców -
za³o¿y³o (jako pierwsze na ziemiach polskich) Towarzystwo
Po¿yczkowe dla Przemys³owców miasta Poznania,
które
nawi±zywa³o do idei spó³dzielni kredytowej H. Schultzego.
Polsk±
spó³dzielczo¶æ kredytow± na Pomorzu Gdañskim zapocz±tkowa³o
za³o¿one w 1862 r. Towarzystwo Po¿yczkowe dla Przemys³owców
miasta Brodnicy. Za¶ na Górnym ¦l±sku w 1869 r. za³o¿ono
Towarzystwo Po¿yczkowe dla Zawadzkiego i okolicy.
Bank Spó³dzielczy (BS) w Brodnicy - nastêpca i spadkobierca
Towarzystwa Po¿yczkowego dla Przemys³owców miasta Brodnicy -
zosta³ powo³any przez lokalnych dzia³aczy w obronie nie tylko
rodzimej przedsiêbiorczo¶ci, ale tak¿e polskiej mowy i kultury.
Celem Towarzystwa - jedynej polskiej instytucji kredytowej
w Brodnicy, obok sze¶ciu banków niemieckich - by³o
udzielanie
po¿yczek ze sk³adkowej kasy rzemie¶lnikom i przemys³owcom. Poza
dzia³alno¶ci± bankow± BS w Brodnicy, podobnie jak wiele innych,
wspiera³ polsko¶æ i pracê pozytywistyczn± w ¶rodowisku lokalnym,
zarówno w okresie zaborów, jak i w czasach
niepodleg³o¶ci.
Spó³dzielczo¶æ w ogóle, a
spó³dzielczo¶æ kredytowa w szczególno¶ci,
mia³a du¿y wk³ad w rozwój gospodarki polskiej w okresie
miêdzywojnia. Na niektórych obszarach II Rzeczypospolitej
stanowi³a tak¿e instytucjonaln± p³aszczyznê kultywowania to¿samo¶ci
narodowej.
Okres II wojny ¶wiatowej przyniós³ ogromne
zniszczenia podstaw finansowych, a wielu wybitnych dzia³aczy
instytucji spó³dzielczych nie doczeka³o 1945 r. Po wojnie
podjêto
próby reaktywowania banków
spó³dzielczych, które zosta³y jednak
szybko w³±czone w nakazowo-rozdzielczy system gospodarczy
PRL, trac±c spó³dzielczy charakter.
Po 1989 r. niemal 2/3 spo¶ród ok. 1660 banków
spó³dzielczych
nie sprosta³o wymaganiom nowych warunków gospodarowania.
Nieliczne odrodzi³y siê z kryzysu, a wiele uratowano m.in.
dziêki przejêciom i ³±czeniom z innymi, co pozwoli³o zachowaæ
rozbudowan± sieæ placówek.
Bank Spó³dzielczy w
Brodnicy, obok
Krakowskiego Banku Spó³dzielczego, by³ jednym z
liderów tego
procesu, konsoliduj±c trzyna¶cie innych BS, z którymi ³±czy³
siê na
podstawie zbie¿nych kryteriów biznesowych lub
które przejmowa³
sanacyjnie.
Wspó³cze¶nie oko³o 570 banków
spó³dzielczych, zrzeszonych
w dwóch grupach bankowych, spe³nia wymagania regulacyjne
obowi±zuj±ce w Polsce dla instytucji kredytowych,
oferuj±c nowoczesne us³ugi finansowe w najwiêkszej (prawie
4000 jednostek) sieci placówek bankowych.
tekst - folder emisyjny
Narodowego Banku Polskiego
autor: prof. dr hab. Jan
Szambelañczyk
|
Dostêpno¶æ: produkt dostêpny
|
|