Producent: NBP - monety Nordic Gold
ID: 2515
Moneta obiegowa 2 z³
- Boles³aw Prus (1847-1912), 2012
Nomina³: 2 z³
Metal: stop
CuAl5Zn5Sn1
Stempel:
zwyk³y
¦rednica:
27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielko¶æ emisji:
800 000 szt.
Data emisji monet w NBP:
20.09.2012 r.
Awers: Wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej.
Po bokach or³a oznaczenie roku emisji: 2012, poni¿ej or³a napis: Z£ 2 Z£.
W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakoñczony
sze¶cioma pere³kami. Pod or³em, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.
Rewers: Centralnie, stylizowany wizerunek popiersia Boles³awa Prusa.
U góry, po lewej stronie, pó³kolem napis: BOLES£AW PRUS. U do³u,
po prawej stronie, pó³kolem napis: 1847-1912.
Na boku: o¶miokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony
o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
Projektant awersu: Ewa Tyc-Karpiñska
Projektant rewersu: Roussanka Nowakowska
BOLES£AW PRUS 1847-1912
● Boles³aw Prus, w³a¶ciwie Aleksander G³owacki (ur. 20.08.1847
w Hrubieszowie, zm. 19.05.1912 w Warszawie), to najwybitniejszy
z polskich realistów drugiej po³owy XIX w. Wychowywa³ siê na
Lubelszczy¼nie, ale jego doros³e ¿ycie i twórczo¶æ by³y zwi±zane
z Warszaw±. W 1863 r. G³owacki – wtedy szesnastoletni gimnazjalista
z Kielc – wyruszy³ do powstania. Ranny podczas potyczki pod
Siedlcami zosta³ wziêty do rosyjskiej niewoli. Swój udzia³ w powstaniu
wspomina³ jako do¶wiadczenie traumatyczne. W 1866 r. wst±pi³
do Szko³y G³ównej w Warszawie na Wydzia³ Matematyczno-Fizyczny.
Na trzecim roku przerwa³ studia z powodu trudnej sytuacji materialnej.
Studiowa³ pó¼niej krótko na Wydziale Le¶nym Instytutu Gospodarstwa
Wiejskiego i Le¶nictwa w Pu³awach, sk±d w 1870 r. wróci³ na sta³e do
Warszawy. Ima³ siê wówczas ró¿nych zawodów, by³ m.in. ¶lusarzem,
pisa³ do gazet. Jako dziennikarz zadebiutowa³ w 1872 r. Nied³ugo
potem przybra³ pseudonim Boles³aw Prus (pochodz±cy od herbu
szlacheckiego rodziny G³owackich) i tak zacz±³ podpisywaæ swoje,
jak sam uwa¿a³, teksty „b³ahe”, niegodne pióra powa¿nego publicysty
naukowego, jakim zamierza³ zostaæ w przysz³o¶ci. W 1874 r. zwi±za³ siê
z „Kurierem Warszawskim”, w którym od nastêpnego roku zamieszcza³
sta³e felietony. Kroniki tygodniowe (pó¼niej publikowane w „Kurierze
Codziennym”) pisa³ do koñca ¿ycia i to one pierwsze przynios³y mu
popularno¶æ. Pisa³ w nich o wszystkim, notowa³ w nich sprawy wa¿ne
i z pozoru nieistotne, zajmowa³ siê kondycj± polskiego spo³eczeñstwa
i… stanem warszawskich chodników. Jako kronikarz Prus wybiera³
perspektywê „niespiesznego przechodnia”, którego interesuje
wszystko, co spotka na drodze, bo nas³uchuje rytmu wspó³czesno¶ci.
Stworzy³ charakterystyczny styl felietonu ³±cz±cego humor z powa¿n±
refleksj±.
● Od po³owy lat 70. Prus na powa¿nie zaj±³ siê literatur±. Jego
twórczo¶æ prozatorska czerpa³a inspiracje od wielkich realistów
europejskich, ale pisarz od pocz±tku szuka³ w³asnej drogi do
realizmu. Nowele Prusa przedstawiaj± ¶wiat z nieoczekiwanej czy
niedostrzegalnej w naszym powszednim ogl±dzie perspektywy.
Czêsto pretekstem do tych mikroobserwacji jest b³ahe zdarzenie
albo zwyczajny przedmiot (jak w najs³ynniejszych, mistrzowskich
nowelach Kamizelka i Katarynka), które potrafi± ods³oniæ to, co ukryte
albo przeoczone w codziennym ¿yciu. I w swoich ma³ych prozach,
i w powie¶ciach, Prus, z charakterystyczn± dla siebie wra¿liwo¶ci±
na sytuacjê ludzi biednych czy wykluczonych oraz z psychologicznym
wyczuciem tematu, ukazuje problemy spo³eczne, które mimo osadzenia
w realiach XIX w. sk³aniaj± do refleksji równie¿ dzi¶.
● Tak dzieje siê w Lalce (wydanie ksi±¿kowe 1890), któr± sam pisarz
okre¶la³ jako „powie¶æ z wielkich pytañ naszej epoki”. Przynosi ona
epick± panoramê ¿ycia Warszawy koñca lat 70. XIX w., ukazuj±c
ró¿ne ¶rodowiska nowoczesnego miasta. G³ówny bohater – Stanis³aw
Wokulski, uczestnik powstania styczniowego, wraca z zes³ania
do Warszawy, gdzie rozpoczyna ¿ycie kupca i przedsiêbiorcy.
Wokulski jest, z jednej strony, cz³owiekiem sukcesu, z drugiej za¶
– melancholikiem, darmo szukaj±cym sensu i celu swojej egzystencji.
Tym celem staje siê dlañ piêkna arystokratka, z której czyni idea³,
co prowadzi do nieuniknionych rozczarowañ. Akcja powie¶ci rozwija
siê w rytmie iluzji i deziluzji, ods³aniaj±c mechanizm ulegania przez
jednostki i zbiorowo¶æ idealistycznym z³udzeniom. Lalka, obraz
spo³eczeñstwa polskiego czasu przemian, nie zosta³a zrozumiana
przez wspó³czesnych – przede wszystkim ze wzglêdu na zastosowanie
eksperymentalnej narracji oraz otwarte zakoñczenie, niepozwalaj±ce
jednoznacznie domkn±æ losów Wokulskiego.
● Kolejn± wielk± powie¶ci± Prusa by³y Emancypantki (wydanie
ksi±¿kowe 1894). Utwór ten mo¿na uznaæ za g³os pisarza w sprawie
emancypacji kobiet, która by³a jedn± z pal±cych kwestii tamtego
czasu. Przede wszystkim jest to jednak powie¶æ o dojrzewaniu
g³ównej bohaterki, Madzi, która szuka dla siebie miejsca w ¶wiecie,
prze¿ywa kryzys wiary i odnajduje w³asn± drogê do Boga. W swojej
jedynej powie¶ci historycznej Faraon (wydanie ksi±¿kowe 1897)
pisarz przedstawi³ mechanizmy w³adzy i dzia³anie pañstwa. Stawia
tam równie¿ wa¿ne pytania o warunki i mo¿liwo¶ci buntu. Ostatni±
skoñczon± powie¶ci± Prusa by³y Dzieci (wydanie ksi±¿kowe 1909),
w której pokaza³ niepokoj±cy i mroczny obraz spo³eczeñstwa polskiego
okresu rewolucji 1905 r.
● Powie¶ci Prusa przedstawiaj± historiê Polaka, który musi zmagaæ
siê z w³asn± psychik± i uwarunkowaniami czasów, w których
przysz³o mu ¿yæ. Dlatego warto wracaæ do pytañ postawionych przez
pisarza – zw³aszcza o szanse rodzimej przedsiêbiorczo¶ci i kultury
w zmieniaj±cym siê zawrotnie ¶wiecie. Motywem przewodnim
publicystyki i twórczo¶ci literackiej Prusa by³a polska niedojrza³o¶æ,
„ma³oletnio¶æ”, jak j± nazywa³. Czêsto pisa³ o nadmiernym
przywi±zaniu Polaków do wielkich gestów, heroicznych bohaterów
i piêknych obrazów przesz³o¶ci. Namawia³ do rzetelnej oceny wad
narodowych i kompleksów, pisa³, ¿e Polacy powinni uczyæ siê ¿ycia
codziennego jak arytmetyki czy geografii.
Ewa Paczoska
|
Dostêpno¶æ: produkt dostêpny
|
|