Lekki
kr±¿ownik "Dragon"
Lekki kr±¿ownik „Dragon” by³ pierwszym tej klasy
okrêtem
bojowym polskich si³ morskich.
Zbudowany w latach 1917–1918
przez stoczniê Scott’s Shipbuilding & Engineering
Company
Limited w Greenock dla brytyjskiej marynarki wojennej by³
prototypem serii o¶miu kr±¿owników lekkich typu
„D”. W¶ród nich
by³ równie¿ ORP „Conrad”, drugi polski
okrêt tej klasy.
W czasie s³u¿by w Royal Navy, ówczesny, HMS
„Dragon” p³ywa³
po prawie wszystkich morzach i oceanach. W ostatnim roku
I wojny ¶wiatowej bra³ udzia³ w patrolach na Morzu
Pó³nocnym.
Wybuch II wojny ¶wiatowej zasta³ go w Wielkiej Brytanii.
Od
rozpoczêcia wojny do przekazania Polskiej Marynarce Wojennej
uczestniczy³ w dzia³aniach wojennych na Morzu Pó³nocnym
i Oceanie Atlantyckim, a od koñca 1941 r. do powrotu na Wyspy
Brytyjskie – w operacjach na Dalekim Wschodzie.
Przejêty przez Polsk± Marynarkê Wojenn± 15 stycznia 1943 r.
w Birkenhead, dopiero 17 maja otrzyma³ oficjaln± nazwê
ORP „Dragon”.
Pocz±tkowo proponowane nazwy
„Lwów” oraz
„Westerplatte” nie zosta³y zaakceptowane,
pozostawiono wiêc
nazwê oryginaln±, która w jêzyku angielskim znaczy
„Smok”
i ma bogat± tradycjê. Jednocze¶nie nawi±zano ni± do galeonu
„Smok” - pierwszego okrêtu budowanego dla Polski w
Elbl±gu
w latach 1570-1572.
Po zakoñczeniu remontu i przezbrojenia oraz skompletowaniu
personelu jesieni± 1943 r. rozpoczê³o siê szkolenie za³ogi
ORP „Dragon”. 20 lutego 1944 r. kr±¿ownik wyszed³ w
pierwszy
rejs bojowy pod polsk± bander± wojenn± na Morze Norweskie
w zespole dalekiej os³ony konwoju „JW-57” id±cego
do Murmañska
i nastêpnie – „RA-57”, powracaj±cego
stamt±d.
Na pocz±tku
marca powróci³ do Scapa Flow, po czym w sk³adzie brytyjskiej
10. Eskadry Kr±¿owników, do której zosta³
przydzielony, rozpocz±³
przygotowania do wziêcia udzia³u w operacji l±dowania wojsk
sprzymierzonych w Normandii.
Zadaniem 10. Eskadry Kr±¿owników by³o artyleryjskie wsparcie
l±dowania si³ alianckich i obezw³adnienie niemieckiej obrony
francuskiego wybrze¿a. Od 6 czerwca do 8 lipca 1944 r. ORP
„Dragon”
ochrania³ wschodnie skrzyd³o l±duj±cych wojsk, bombarduj±c
w rejonie Caen niemieckie umocnienia i baterie artylerii
nadbrze¿nej oraz kolumny wojsk niemieckich przemieszczaj±ce
siê wzd³u¿ wybrze¿a.
8 lipca 1944 r., oko³o godziny 5.00, zosta³
storpedowany i ciê¿ko uszkodzony przez niemiecki miniaturowy
okrêt podwodny (tzw. ¿yw± torpedê) typu „Neger”.
W wyniku
silnej eksplozji ¶mieræ ponios³o 37 cz³onków za³ogi, a 14
zosta³o
rannych. Zniszczenia ORP „Dragon” by³y rozleg³e,
ale pocz±tkowo
zamierzano go uratowaæ.
Ostatecznie podjêto jednak ekonomicznie
uzasadnion± decyzjê o osadzeniu okrêtu na dnie w rejonie odcinka
inwazyjnego „Sword” w Normandii. Wrak kr±¿ownika
sta³ siê
elementem g³ównego falochronu portu
„Mulberry”. Kilka miesiêcy
pó¼niej wiêkszo¶æ ocala³ej za³ogi
„Dragona” zaczê³a s³u¿bê na
lekkim kr±¿owniku „Conrad”.
Dowódcami okrêtu byli: od 15 stycznia 1943 r. do 12 stycznia
1944 r. kmdr Eugeniusz P³awski i od 12 stycznia do 15 lipca 1944 r.
kmdr por. Stanis³aw Dzienisiewicz.
Wymiary, prêdko¶æ, si³a ra¿enia i
wyposa¿enie bojowe ORP
„Dragon” w 1944 r. przedstawia³y siê nastêpuj±co:
- wyporno¶æ
4850 t,
- wymiary: 143,65 x 14,10 x 5,33 m,
- napêd: dwa zespo³y
turbin o mocy 40 000 KM,
- prêdko¶æ maksymalna 29 w., zasiêg
6 700 Mm przy 10 w. i 1 400 Mm przy 29 w.,
- uzbrojenie: piêæ
152-milimetrowych armat morskich, 102-milimetrowa podwójnie
sprzê¿ona armata uniwersalna, dwie 40–milimetrowe
poczwórnie
sprzê¿one armaty przeciwlotnicze oraz trzy podwójnie
sprzê¿one
i cztery pojedyncze 20-milimetrowe armaty przeciwlotnicze,
opancerzenie na linii wodnej mia³o grubo¶æ 38–76 mm, a
pok³adu
25 mm.
- Za³oga okrêtu liczy³a 30 oficerów oraz 430
podoficerów
i marynarzy.
autor: Walter Pater - Muzeum Marynarki
Wojennej