W
zestawie: srebrna
moneta w kapsule ochronnej, umieszczona w blistrze emisyjnym, folder
emisyjny
Awers: Z lewej strony wizerunek
or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej, obok, z prawej
strony, napis: RZECZPOSPOLITA/POLSKA 2014. Poni¿ej oznaczenia roku
emisji napis: 10 Z£. Pod or³em, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.
Rewers: Centralnie, stylizowany
wizerunek klucza. Na kluczu, z lewej strony, mikrodrukiem, napis:
„Wymordowano w Kraju ponad 1,800,000 samych ¯ydów (…)./Niemcy chc±
zniszczyæ naród polski jako naród, chc± mieæ/na tych terenach lud
polski pozbawiony elity politycznej,/umys³owej, religijnej (…). W
odniesieniu do ¯ydów chc±/zniszczyæ/naród/¿ydowski/biologicznie.”. Z
prawej strony, na owalnej czê¶ci klucza, mikrodrukiem, napis: Cz³owiek,
który próbowa³ powstrzymaæ Holokaust. Poni¿ej wizerunku klucza
faksymile podpisu Jana Karskiego.
Srebrna moneta
kolekcjonerska wybita w 100. rocznicê
urodzin
Jana Karskiego -
bohaterskiego
kuriera Polskiego
Pañstwa Podziemnego.
Jan
Karski (1914–2000)
Jan Kozielewski przeszed³ do
historii pod swoim wojennym pseudonimem
Jan Karski. Zdolny syn ³ódzkiego
rzemie¶lnika, cz³onek Sodalicji Mariañskiej, na Uniwersytecie Jana
Kazimierza we Lwowie ukoñczy³ wydzia³ prawa i studium dyplomacji. Po
wybuchu wojny trafi³ najpierw do niewoli sowieckiej, potem niemieckiej.
Z obu zdo³a³ uciec i pod koniec 1939 r. podj±³ pracê konspiracyjn±.
Znajomo¶æ jêzyków obcych, sprawno¶æ fizyczna i kwalifikacje sprawi³y,
¿e powierzono mu rolê
emisariusza
w³adz Polskiego Pañstwa Podziemnego.
W czasie jednej z misji Karski zosta³ schwytany przez Gestapo na
S³owacji, cz³onkowie podziemia odbili go jednak ze szpitala w Nowym
S±czu. Jesieni± 1942 r. Karski wszed³ nielegalnie do warszawskiego
getta oraz do obozu przej¶ciowego w Izbicy. Mikrofilmy z raportami o
sytuacji ¯ydów
przewozi³ w specjalnie
wydr±¿onym kluczu (replikê tego klucza Karski przechowywa³ w
swoim archiwum przekazanym do Instytutu Hoovera w Stanford w USA).
Kiedy po przesz³o dwóch miesi±cach uda³o mu siê przedostaæ do Anglii,
swoj± wstrz±saj±c± relacjê dokumentuj±c± systematyczn± i zaplanowan±
zag³adê narodu ¿ydowskiego przekaza³ prze³o¿onym, a nastêpnie
amerykañskim i brytyjskim elitom. Spotka³ siê z prezydentem Stanów
Zjednoczonych. Bez rezultatów.
Po wojnie Jan Karski pozosta³ na emigracji w USA i wycofa³ siê z ¿ycia
publicznego. Studiowa³ nauki polityczne i obroni³ doktorat na
Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie potem wyk³ada³. W 1985
r. Karski opublikowa³ „Wielkie mocarstwa a Polska 1919–1945: od Wersalu
do Ja³ty”.
Po tym gdy jego niezwyk³± historiê przypomnia³ wielogodzinny film
Shoah, Karski powróci³ do tematu Zag³ady i opowiada³ na wyk³adach o
swej wojennej misji.
Jako cz³owiek g³êbokiej wiary
ci±gle
poszukiwa³ sensu historii, której by³ czê¶ci±. Po latach Jan
Karski doczeka³ siê uznania –
uhonorowany
m.in. tytu³em „Sprawiedliwego w¶ród Narodów ¦wiata”, orderem Or³a
Bia³ego oraz, po¶miertnie, najwy¿szym odznaczeniem cywilnym USA.
Zbigniew Brzeziñski powiedzia³ o Karskim:
...ma swoje miejsce na pierwszych stronach
wspó³czesnej historii Polski. Reprezentuje wszystko, co najpiêkniejsze,
najbardziej godne podziwu w historii II wojny ¶wiatowej.
Ewa
Wierzyñska
Muzeum Historii Polski
i Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego