Trzeci± monet±, która zosta³a uwzglêdniona w serii,
jest denar Boles³awa III Krzywoustego.
Spo¶ród sze¶ciu typów monet bitych za jego w³adztwa wybór pad³
na typ drugi. Na awersie przedstawiono tu
ksiêcia na tronie z mieczem w prawym rêku, a z lew± rêk± wzniesion± do
góry. Miecz to insygnium w³adzy, zapowied¼ silnych, ale sprawiedliwych
rz±dów. Podniesiona rêka natomiast obiecuje pokój tym, którzy
oddadz± siê pod opiekê w³adcy.
Na
rewers wraca symbol sakralny – krzy¿ z czterema punktami umieszczonymi
miêdzy jego ramionami. Nie mniej interesuj±ce s± napisy, które
otaczaj± te przedstawienia. Na awersie wyobra¿eniu ksiêcia towarzyszy
jego imiê BOLEZLAVS, a na rewersie pojawia siê s³owo DENARIVS. Na innej
odmianie denara obie te legendy zosta³y powi±zane ze sob±, a napis
przybra³ formê: DVCIS BOLEZLAI – DENARIVS, co znaczy
„Denar ksiêcia
Boles³awa”.
Jedyny to we wczesnym ¶redniowieczu przypadek, kiedy na polskiej
monecie wystêpuje okre¶lenie nomina³u. W ten sposób potwierdza siê
informacja znana ju¿ z przekazów pisanych, ¿e monety emitowane w tym
czasie to denary.
Domy¶lamy siê, ¿e do bicia tych niezwyk³ych denarów Boles³aw Krzywousty
przyst±pi³ w wa¿nym dla siebie momencie,
a mianowicie w 1107 roku. Obj±³ wtedy
pe³niê w³adzy w pañstwie, odsuwaj±c od rz±dów przyrodniego
brata – Zbigniewa.
Zwraca uwagê stosunkowo du¿a liczba typów monet Boles³awa Krzywoustego.
Jego ojciec, W³adys³aw Herman, emitowa³ tylko jeden typ, przez
dwadzie¶cia lat panowania nie zmieniaj±c wygl±du swoich monet.
Jednak Krzywousty – zmuszony sytuacj± polityczno-gospodarcz± –
zapocz±tkowa³ now± politykê pieniê¿n±.
Polega³a ona na okresowej wymianie monet bêd±cych w obiegu na monety
nowe, o odmiennych przedstawieniach. Odbywa³o siê to oczywi¶cie w
stosunku niekorzystnym dla ludno¶ci, na przyk³ad za trzy stare denary
dawano tylko dwa nowe. Ten sposób osi±gania zysku zosta³ znacznie
rozbudowany przez synów Krzywoustego, zw³aszcza przez Mieszka III
Starego.
Stanis³aw Suchodolski
Nowa seria „Historia monety
polskiej”
„Historia monety polskiej” to wyj±tkowa seria srebrnych monet
okoliczno¶ciowych adresowana do kolekcjonerów zainteresowanych nie
tylko monetami wspó³czesnymi, ale równie¿ historycznymi. W ramach serii
NBP przypomni najbardziej charakterystyczne dla danego okresu typy i
nomina³y polskich monet. Ich wizerunki umieszczane bêd± zarówno na
awersie, jak i na rewersie nowych monet. Bêd± one emitowane w porz±dku
chronologicznym, wy³±cznie w srebrze.
Seriê rozpoczn± monety okresu denarowego (X–XIII w.), a w
pierwszej kolejno¶ci denary trzech Boles³awów: Chrobrego, ¦mia³ego i
Krzywoustego. Dwie kolejne monety tego okresu to tzw. brakteaty, czyli
denary bite tylko jednostronnie na cienkich, ³amliwych blaszkach.
Nastêpnie NBP przypomni monety z okresu groszowego (XIV i XV
wiek), kiedy to Kazimierz Wielki wybi³ pierwsze polskie grosze, a
W³adys³aw £okietek zainicjowa³ bicie monety z³otej.
Kolejny okres historii monety polskiej obejmuje czasy
Rzeczypospolitej, tzw. okres z³otowy, w którym istnia³ ju¿
rozwiniêty system pieniê¿ny. W tym czasie pojawi³y siê monety o
nomina³ach najmniejszych (szel±gi) i najwiêkszych (talary, dukaty).
Pojawia siê te¿ pierwsza z³otówka – ju¿ nie tylko jako
jednostka obrachunkowa, ale tak¿e w postaci konkretnej monety (tzw.
tynf za panowania Jana Kazimierza). Jedna z monet serii po¶wiêcona
bêdzie tak¿e najwiêkszej monecie polskiej o nominale stu
dukatów, bitej przez Zygmunta III Wazê. Upamiêtniona zostanie równie¿ moneta
najmniejsza – miedziany szel±g Jana Kazimierza.
Ponadto w serii uwzglêdniony bêdzie pieni±dz emitowany ju¿ po
dokonaniu rozbiorów Polski – z czasów powstañ narodowych i Ksiêstwa
Warszawskiego, a tak¿e po odzyskaniu niepodleg³o¶ci w 1918 r. Ostatni±
upamiêtnion± w serii monet± bêdzie 5 z³otych z rybakiem z
czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
¼ród³o: Mennica
Polska / NBP/ Stanis³aw Suchodolski