Srebrna dziesiêcioz³otówka „Brakteat Leszka Bia³ego” to pi±ta pozycja w nowej serii monet okoliczno¶ciowych „Historia monety polskiej”. W ramach serii uka¿e siê 20 srebrnych monet z wizerunkami historycznych monet: denarów, brakteatów, groszy, szel±gów, talarów, dukatów. W ten sposób NBP upamiêtni historiê polskiej monety, która liczy ju¿ przesz³o 1000 lat.

Koniec wieku XII i ca³y wiek XIII to okres dominacji brakteatów, czyli cienkich monet bitych tylko z jednej strony. Jest to jednocze¶nie najciemniejszy okres w dziejach polskiego mennictwa, przypadaj±cy na rozbicie dzielnicowe. By³ to czas jednoczesnego panowania wielu ksi±¿±t, którzy bili w³asne monety. Wiêkszo¶æ tych monet pozbawiona jest jakichkolwiek napisów, co nies³ychanie utrudnia rozpoznanie emitentów. Pewn± pomoc w tym wzglêdzie przyniós³ niedawno ujawniony w Krakowie wielki skarb monet, ukryty w pierwszej po³owie XIII w. Z niego pochodzi brakteat z wyobra¿eniem skrzydlatego smoka, z du¿ym prawdopodobieñstwem przypisywany ksiêciu Leszkowi Bia³emu (1206–1227).

To w³a¶nie, taki okaz zosta³ umieszczony na rewersie nowej monety bêd±cej ju¿ pi±t± monet± w naszej serii. Smok jest zwrócony w lewo, ale g³owê ma skierowan± do ty³u, skrzyd³a roz³o¿one a ogon podwiniêty. Potwór ten albo symbolizuje moc ksiêcia, albo mo¿e raczej ma odstraszaæ wszelkie z³e moce, które mog³yby mu zagra¿aæ. Jako t³o wykorzystano zarys fasady pó¼noromañskiego ko¶cio³a cystersów w Sulejowie.

Równie¿ na naszym awersie, czyli na stronie g³ównej monety, umieszczono dwa elementy. Jest to przede wszystkim metryka monety z god³em pañstwa, jego nazw±, nomina³em i rokiem emisji. Uzupe³nienie stanowi pieczêæ piesza ksiêcia. Zosta³ on przedstawiony w pe³nym uzbrojeniu, z w³óczni± z proporcem w jednym rêku, a tarcz± w drugim. Legenda zawiera dane, których brak na monecie: +SIGIL[LVM] LESTCONIS D-VCIS POLONI-E (pieczêæ Leszka, ksiêcia Polski).

Nowa seria „Historia monety polskiej”

„Historia monety polskiej” to wyj±tkowa seria srebrnych monet okoliczno¶ciowych adresowana do kolekcjonerów zainteresowanych nie tylko monetami wspó³czesnymi, ale równie¿ historycznymi. W ramach serii NBP przypomni najbardziej charakterystyczne dla danego okresu typy i nomina³y polskich monet. Ich wizerunki umieszczane bêd± zarówno na awersie, jak i na rewersie nowych monet. Bêd± one emitowane w porz±dku chronologicznym, wy³±cznie w srebrze.

Seriê rozpoczn± monety okresu denarowego (X–XIII w.), a w pierwszej kolejno¶ci denary trzech Boles³awów: Chrobrego, ¦mia³ego i Krzywoustego. Dwie kolejne monety tego okresu to tzw. brakteaty, czyli denary bite tylko jednostronnie na cienkich, ³amliwych blaszkach. Nastêpnie NBP przypomni monety z okresu groszowego (XIV i XV wiek), kiedy to Kazimierz Wielki wybi³ pierwsze polskie grosze, a W³adys³aw £okietek zainicjowa³ bicie monety z³otej.

Kolejny okres historii monety polskiej obejmuje czasy Rzeczypospolitej, tzw. okres z³otowy, w którym istnia³ ju¿ rozwiniêty system pieniê¿ny. W tym czasie pojawi³y siê monety o nomina³ach najmniejszych (szel±gi) i najwiêkszych (talary, dukaty). Pojawia siê te¿ pierwsza z³otówka – ju¿ nie tylko jako jednostka obrachunkowa, ale tak¿e w postaci konkretnej monety (tzw. tynf za panowania Jana Kazimierza). Jedna z monet serii po¶wiêcona bêdzie tak¿e najwiêkszej monecie polskiej o nominale stu dukatów, bitej przez Zygmunta III Wazê. Upamiêtniona zostanie równie¿ moneta najmniejsza – miedziany szel±g Jana Kazimierza.

Ponadto w serii uwzglêdniony bêdzie pieni±dz emitowany ju¿ po dokonaniu rozbiorów Polski – z czasów powstañ narodowych i Ksiêstwa Warszawskiego, a tak¿e po odzyskaniu niepodleg³o¶ci w 1918 r. Ostatni± upamiêtnion± w serii monet± bêdzie 5 z³otych z rybakiem z czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

¼ród³o: Mennica Polska / NBP/ Stanis³aw Suchodolski