Producent: NBP - monety Nordic Gold
ID: 305
Moneta obiegowa 2 z³ - 500-lecie wydania Statutu £askiego, 2006
Nomina³: 2 z³ Metal: stop CuAl5Zn5Sn1 Stempel: zwyk³y ¦rednica: 27,00 mm Waga: 8,15 g Nak³ad: 1.000.000 szt. Data emisji monet: 6.11.2006 r.
Opracowany przez kanclerza wielkiego
koronnego Jana £askiego i wydrukowany w 1506 roku w Krakowie zbiór przywilejów i statutów obowi±zuj±cych w Królestwie
Polskim a¿ do czasu rozbiorów - przyczyni³ siê do
ujednolicenia systemu prawnego i upowszechnienia znajomo¶ci prawa w¶ród
szlachty. Piêæsetna rocznica wydania tego dokumentu
prawnego - to rocznica wa¿nego wydarzenia z historii Polski uwieczniona na wyemitowanej przez NBP z tej okazji monecie obiegowej Nordic Gold.
"... aby wszystkim by³o przystêpne,
co wszystkich obchodzi ..." Radom, 3 maja 1505 r.
"Gdy nie wszystkim przystêpne by³o, co wszystkich obchodzi, przeto na tym Sejmie Radomskim, na który ze wszystkich Królestwa i pañstwa naszych ziem, pra³aci, baronowie i pos³owie ziem oraz miast z rozkazu naszego przybyli, proszeni byli¶my g³o¶no, aby¶my ca³emu Królestwu wydali jeden zbiorowy przywilej, obejmuj±cy statuty w tym pañstwie obowi±zuj±ce [...] i aby¶my przywilej ten rozes³ali po wszystkich starostwach i ko¶cio³ach w oryginale, aby znajomo¶æ jego z wyj±tkowej powszechn± siê sta³a ..."
Aleksander Confirmat Statutum Collectum £aski Anno 1505
Statut £askiego,
Statuty £askiego (³ac. Commune
Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum
publicitus
decretorum approbatorumque) (Przes³awnego
Królestwa Polskiego przywileje,
konstytucje i zezwolenia urzêdowe oraz uznane dekrety) - dokument
bêd±cy spisem
wszystkich statutów i przywilejów obowi±zuj±cych
w Królestwie Polskim,
opracowany przez kanclerza wielkiego koronnego Jana £askiego na
zlecenie króla
i sejmu, którzy sw± decyzjê wyrazili w Radomiu w 1505 r.
Statut £askiego nie obejmowa³
uchwalonego w 1501 r. przywileju
mielnickiego, który powierza³ decyduj±c± w³adzê w pañstwie
senatowi. By³ wiêc
wyrazem zwyciêstwa nowej magnaterii skupionej wokó³ Jana
£askiego i popieranej
przez ¶redni± szlachtê nad obozem starego mo¿now³adztwa. Pomija³ tak¿e
tekst
unii mielnickiej, która mia³a wprowadziæ miêdzy Koron± a
Litw± uniê realn±. Wydrukowany
w
1506 r. w Drukarni Jana Hallera w Krakowie i rozes³any do wszystkich
s±dów
polskich, przyczyni³ siê do ujednolicenia systemu prawnego i
zwiêkszenia centralizacji
pañstwowej, a tak¿e upowszechnienia znajomo¶ci prawa w¶ród
szlachty. Egzekucja
praw i przywilejów zawartych w Statucie sta³a siê
g³ównym postulatem ruchu
egzekucyjnego, rozwijaj±cego siê w I po³owie XVI wieku. Statut sta³ siê
fundamentalnym ¼ród³em prawa a¿ do rozbiorów.
Sk³ada³ siê z dwóch czê¶ci.
Czê¶æ pierwsza Czê¶æ
pierwsza dotyczy³a prawa publicznego i s±dowego.
Zawiera³a u³o¿one chronologicznie przywileje ziemskie i generalne,
statuty i edykty królewskie, konstytucje sejmowe, umowy i
traktaty
miêdzynarodowe (w tym m. in. statuty Kazimierza Wielkiego, teksty unii
polsko-litewskich i pokojów polsko-krzy¿ackich) oraz
krótki spis
"Processus iuris" zawieraj±cy przepisy postêpowania s±dowego i
egzekucyjnego. Czê¶æ ta posiada³a charakter urzêdowy, gdy¿ zosta³a
potwierdzona
przez króla Aleksandra Jagielloñczyka.
Czê¶æ druga Czê¶æ
druga obejmowa³a przede wszystkim pomniki prawa
niemieckiego, takie jak Zwierciad³o saskie (spis prawa zwyczajowego
Saksonii),
Weichbild Magdeburski (zbiór prawa magdeburskiego) czy prawo
lubeckie. Znalaz³y
siê w niej równie¿ traktaty O wojnie sprawiedliwej i
niesprawiedliwej i o
prawie rzymskim, obydwa pochodz±ce z XIV wieku. Nie posiada³a mocy
formalnoprawnej. ¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia
|
Pobierz opis w formacie PDF
Dostêpno¶æ: produkt dostêpny
|
|