Awers: Na awersie monety
przedstawiono fragment rêkopisu rozprawy Miko³aja Kopernika pt.
„Rozprawa o biciu monety”.
Rewers: Na rewersie monety
znajduje siê wizerunek Miko³aja Kopernika oraz fragment rêkopisu
rozprawy pt. „Rozprawa o biciu monety”.
Wielcy
polscy ekonomi¶ci - Miko³aj Kopernik
Miko³aj Kopernik (1473–1543) znany jest przede wszystkim jako
wybitny astronom, który przedstawi³
prawdziw± budowê Uk³adu S³onecznego, co zapocz±tkowa³o
bezprecedensow± zmianê w sposobie ludzkiego postrzegania Ziemi we
wszech¶wiecie. Ten wielki Polak, s³usznie zaliczany do
najznamienitszych umys³ów europejskiego renesansu,
by³ tak¿e duchownym, matematykiem,
lekarzem, prawnikiem i t³umaczem. Da³ siê równie¿ poznaæ jako
skuteczny strateg i dowódca, kieruj±c obron± Olsztyna w czasie wojny
z Krzy¿akami. Nastêpnie wykaza³ siê talentami organizacyjnymi, w
krótkim czasie odbudowuj±c i uruchamiaj±c gospodarkê terenów
spustoszonych najazdem wojsk niemieckiego zakonu. S³u¿y³ te¿ w
dyplomacji i uczestniczy³ w pracach polskiego Sejmu.
Równie znacz±cy
jest naukowy dorobek
Kopernika z dziedziny ekonomii, który stawia go w jednym
rzêdzie z najznakomitszymi twórcami ¶wiatowej my¶li ekonomicznej. W
1517 r. Kopernik napisa³
traktat o
wypieraniu pieni±dza lepszego przez pieni±dz gorszy. Zauwa¿y³ w
nim, ¿e „spodlenie monety” bywa jedn± z g³ównych przyczyn upadku pañstw.
By³ zatjednym z pierwszych orêdowników nowoczesnej polityki pieniê¿nej,
polegaj±cej na ujednoliceniu waluty znajduj±cej siê w obiegu, sta³ej
trosce o jej warto¶æ i zapobieganiu inflacji, która rujnuje gospodarkê.
W pieni±dzu rozró¿nia³ warto¶æ
kruszcow± (valor) i szacunkow± (estimatio), ustanowion± przez
emitenta. Wed³ug Kopernika warto¶æ kruszcowa dobrej monety
powinna odpowiadaæ jej warto¶ci szacunkowej. Nie oznacza³o to jednak
sprowadzenia monety do porcji metalu bêd±cej przedmiotem wymiany
towarowej.
Zawarty w pieni±dzu kruszec mia³ byæ
gwarancj± jego ceny, a walor legalnego ¶rodka p³atniczego nadawa³y mu
specjalne znaki, potwierdzaj±ce zwi±zek z danym pañstwem i w³adc±.
Mimo ¿e pogl±dy te nie s± dzi¶ ¿adn± nowo¶ci±,
w jego czasach stanowi³y krok milowy w
rozwoju my¶li ekonomicznej. Przy tym Kopernik by³ nie tylko
teoretykiem finansów,
lecz tak¿e
wspó³autorem udanej reformy monetarnej, z powodzeniem stosowanej
pó¼niej w innych krajach. To w³a¶nie Kopernik, pierwszy z wielkich
polskich ekonomistów, w 1519 r. zaproponowa³ królowi
Zygmuntowi I Staremu objêcie wspólnym systemem monetarnym Polski i
podleg³ych jej Prus Królewskich.
Zasady, opisane w traktacie z 1517 r., kilkadziesi±t lat pó¼niej
zosta³y powtórzone przez angielskiego finansistê Thomasa Greshama i na
¶wiecie s± dzi¶ najczê¶ciej okre¶lane prawem Greshama.
Historyczna prawda wymaga jednak, aby
zwróciæ autorstwo regu³y jej twórcy, choæby poprzez
upowszechnianie nazwy: prawo Kopernika-Greshama.
Artur
Adamski