Numizmatyczny.pl: Abonament na monety złote, srebrne i 5 zł: Numizmatyka

Awers: Na awersie monety srebrnej znajduje się wizerunek kopuły Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu od strony północno-zachodniej, z zarysem dachu budynku w tle.

Rewers: Na rewersie widoczne jest popiersie Józefa Maksymiliana Ossolińskiego z twarzą skierowaną w prawo według litografii Karla Mahnkego sprzed 1836 r., na tle barokowych zdobień wnętrza kopuły.

200-lecie istnienia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

W czerwcu 1817 r. cesarz Austrii Franciszek I zatwierdził przedłożony przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego akt Ustanowienia familijnego Biblioteki Publicznej pod imieniem Ossolińskich we Lwowie, tym samym do istnienia powołana została instytucja, która odegrała znaczącą rolę w dziejach polskiej kultury. W zamyśle Ossolińskiego miała być skarbnicą narodowych pamiątek. Dzieło Ossolińskiego rychło wsparł swymi bogatymi zbiorami Henryk Lubomirski. Jego kolekcje, na mocy umowy zawartej w grudniu 1823 r., utworzyły Muzeum Lubomirskich, wchodzące w skład Ustanowienia. Mimo oporu władz austriackich instytut Ossolińskiego stał się Zakładem Narodowym, czyli Ossolineum. Upadek powstania listopadowego wyraźnie ukazał, jak ważna jest jego rola – po zamknięciu uniwersytetów w Wilnie i Warszawie, Ossolineum zostało drugą po Uniwersytecie Jagiellońskim najważniejszą polską placówką kultury. Działalność Zakładu wspierali od początku istnienia liczni darczyńcy, którzy w poczuciu patriotycznego obowiązku nieprzerwanie zasilali jego zbiory. W dwudziestoleciu międzywojennym Zakład powiększył się o wydawnictwo (znane przede wszystkim z serii „Biblioteka Narodowa” ).

Po klęsce 1939 r. zbiory Zakładu, zwłaszcza muzealia, zostały rozparcelowane, bibliotekę zaś przekształcono w sowiecką, a później niemiecką instytucję. W 1946 r. część księgozbioru ossolińskiego została przetransportowana do Wrocławia, gdzie postanowiono odtworzyć Zakład Narodowy. W 1953 r. stał się on częścią Polskiej Akademii Nauk.

Po 1989r. Zakład powrócił do swej przedwojennej struktury. Dzisiaj, tak jak przed laty we Lwowie, składa się z Biblioteki, Muzeum Książąt Lubomirskich i Wydawnictwa, a od 2016 r. także z Muzeum „Pana Tadeusza”, prezentującego publiczności m.in. rękopis tej narodowej epopei. Nie ma drugiej polskiej instytucji, która przetrwała tyle dziejowych burz i kataklizmów co Ossolineum. Przez 200 lat służyło Polakom i gromadziło dla kolejnych pokoleń bezcenne pamiątki polskiej kultury.

dr Łukasz Koniarek