Karol Maciej Szymanowski - "cz³owiek o nieodpartym uroku osobistym, prawdziwy arystokrata ducha, poliglota i wysokiej klasy humanista" uznawany jest - obok Fryderyka Chopina - za najwybitniejszego polskiego kompozytora.

W dniu 16 listopada 2006 r. Sejm RP og³osi³ rok 2007 - rokiem Karola Szymanowskiego.

Wizerunek artysty uwieczniony zosta³ na srebrnej monecie kolekcjonerskiej z efektem k±towym. Wyemitowana przez NBP z okazji 125. rocznicy urodzin kompozytora moneta o nominale 10 z³ posiada stosunkowo niski nak³ad, uwzglêdniaj±c monety srebrne z 2007 roku.


"Karol Szymanowski jest najs³ynniejszym polskim kompozytorem 1 po³owy XX wieku i jednym z najwiêkszych twórców europejskich swoich czasów. Jego muzyka wchodzi w dyskurs z najwa¿niejszymi stylami i pr±dami estetycznymi tamtych lat, krocz±c w¶ród nich drog± tak niekonwencjonaln±, jak niepowtarzaln±. Swoi¶cie nadwra¿liwy ¶wiat d¼wiêków Szymanowskiego oferuje wyj±tkow± skalê emocji, rozpostart± miêdzy skupion± liryk± a ekstatycznym erotyzmem. My¶l kompozytora spaja w jedn± ca³o¶æ tradycjê zachodnioeuropejsk± i antyczn±, fascynuj±co odnosz±c siê te¿ do ¶wiata kultury arabskiej. Stosunkowo pó¼no odnaleziony prapolski pierwiastek lechicki dope³nia ca³o¶ci tego tak mocno pulsuj±cego w nieustannym napiêciu intelektualnego tygla." (Piotr Deptuch, 2002)
Karol Maciej Szymanowski h. Korwin / ¦lepowron, (ur. 3 pa¼dziernika 1882 r. we wsi Tymoszówka na Ukrainie, zm. 29 marca 1937 r. w Lozannie) - wybitny polski kompozytor, pianista, pedagog i krytyk muzyczny, nale¿a³ do grupy kompozytorów M³odej Polski, obok Grzegorza Fitelberga, Ludomira Ró¿yckiego i Apolinarego Szeluto. Kompozytor zmar³ w sanatorium w Lozannie w 1937 r. Pochowany zosta³ w Krypcie Zas³u¿onych na Ska³ce w Krakowie. Jego serce sp³onê³o w powstaniu warszawskim.

Szymanowski pochodzi³ z polskiej rodziny zamieszkuj±cej na zachodniej Ukrainie. Drobne kalectwo (niepe³nosprawna noga) ogranicza³o aktywno¶æ m³odego Karola. W wieku siedmiu lat rozpocz±³ domow± edukacjê, z akcentem po³o¿onym na naukê muzyki. Najpierw uczy³ siê pod kierownictwem ojca, a potem - od 1892 r. Gustawa Neuhausa, lokalnego nauczyciela muzyki, który odkry³ u m³odego Szymanowskiego zdolno¶ci kompozytorskie. W szkole Neuhausa zapozna³ siê z dorobkiem artystycznym romantyzmu, w szczególno¶ci niemieckiego. Nastêpnie studiowa³ w Warszawie u prof. Zygmunta Noskowskiego. W latach 1903-1905 przebywa³ w Berlinie, gdzie zapozna³ siê z Ryszardem Straussem, który sta³ siê jego mistrzem w nadchodz±cych latach. Zainspirowany jego muzyk± skomponowa³ swe pierwsze symfonie.

W 1914 r. podró¿uj±c po Europie, bêd±c we Francji zapozna³ siê z modnym wówczas impresjonizmem, a w szczególno¶ci muzyk± Claude'a Debussyego, która by³a kolejn± inspiracj± twórcz± wchodz±cego w okres najwiêkszej p³odno¶ci twórczej kompozytora. Okres wojny spêdzi³ w rodzinnej wsi Tymoszówce, intensywnie pracuj±c. Skomponowa³ wtedy miêdzy innymi III symfoniê, I Koncert skrzypcowy i I Kwartet smyczkowy. W czasie rewolucji bolszewickiej rodzina Szymanowskich straci³a swój maj±tek ziemski. Po odzyskaniu niepodleg³o¶ci przez Polskê rodzina przenios³a siê do Warszawy, gdzie Karol odniós³ pierwsze wielkie sukcesy artystyczne i ostatecznie zosta³ pierwszym rektorem Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego.

Szymanowski by³ osob± homoseksualn±. Jednym z jego dzie³, zawieraj±cych motywy homoerotyczne, jest opera Król Roger (1918-1924). Tworzy³ równie¿ wiersze. W latach 1917-1919 napisa³ powie¶æ "Efebos", poruszaj±c± wprost tematykê homoseksualizmu. Dedykowa³ j± swojemu kochankowi, 15-letniemu Borysowi Kochno. Kochno by³ tancerzem, pochodz±cym ze szlacheckiej rosyjskiej rodziny, w pó¼niejszych latach, po wyje¼dzie do Pary¿a, by³ równie¿ zwi±zany z Sergiuszem Diagilewem oraz Colem Porterem. Powie¶æ sp³onê³a we wrze¶niu 1939 r. w mieszkaniu kuzyna kompozytora Jaros³awa Iwaszkiewicza, który sporz±dzi³ obszerne streszczenie utworu. Jednak jeden z rozdzia³ów, podarowany w³a¶nie Kochno (w przek³adzie rosyjskim samego Szymanowskiego) ocala³. Ten fragment zosta³ wydany w Niemczech. W 1930 r. Szymanowski cierpi±cy na gru¼licê na sta³e zamieszka³ w willi "Atma" w Zakopanem, sk±d kierowa³ Akademi± Muzyczn± w Warszawie (1930-1932) oraz czêsto wyje¿d¿a³ na leczenie do szwajcarskich sanatoriów.

Karol Szymanowski otrzyma³ nastêpuj±ce odznaczenia: Krzy¿ Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Order Oficerski Korony W³oskiej, Order Komandorski Korony W³oskiej, Odznakê honorow± Regia Accademia di Santa Cecilia, Krzy¿ Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Z³oty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury. Ponadto otrzyma³ doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagielloñskiego oraz cz³onkowstwa honorowe Ceske Akademie Ved a Umeni, £otewskiego Konserwatorium Muzycznego w Rydze, Królewskiej Akademii ¦w. Cecylii w Rzymie, Królewskiej Akademii Muzycznej w Belgradzie, Miêdzynarodowego Towarzystwa Muzyki Wspó³czesnej. W 1935 odznaczony zosta³ Pañstwow± Nagrod± Muzyczn±.

Twórczo¶æ Karola Macieja Szymanowskiego
W pierwszej fazie swej twórczo¶ci Szymanowski wyra¼nie pozostawa³ pod wp³ywem muzyki romantyzmu, wzoruj±c siê na Ryszardzie Straussie i na swym niedo¶cignionym mistrzu Chopinie. Pocz±wszy od 1914 r. podda³ siê wp³ywom impresjonizmu, staj±c siê jednym z najwybitniejszych przedstawicieli modernizmu. Szymanowski wypracowa³ swój w³asny bardzo liryczny styl muzyczny oparty na bogatej, innowacyjnej orkiestracji. Wprowadzi³ te¿ do swej muzyki motywy polskiego folkloru, w tym podhalañskiego i kurpiowskiego, na co mia³y wp³yw g³ównie czêste pobyty w Zakopanem.

To w³a¶nie w s³ynnej willi "Atma" w Zakopanem powsta³o Muzeum Karola Szymanowskiego.


W dorobku kompozytorskim Szymanowskiego odnajdziemy 80 utworów, w tym - je¶li chodzi o muzykê wokaln±: 29 pie¶ni i 6 utworów muzyki chóralnej. Z zakresu muzyki instrumentalnej twórca skomponowa³: 4 symfonie, 2 koncerty, 11 utworów muzyki kameralnej, 2 opery, 1 operetkê, 2 balety i 17 utworów na fortepian.

Wartym podkre¶lenia jest fakt, ¿e z okazji 125. rocznicy urodzin oraz 70. rocznicy ¶mierci kompozytora, w dniu 16 listopada 2006 r. - Sejm RP og³osi³ rok 2007 rokiem Karola Szymanowskiego.

¼ród³o: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia