Miasto ¦widnica - to dwudziesta druga moneta z rozpoczêtej we wrze¶niu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.
Seria
32 monet obiegowych NBP
"Historyczne miasta w Polsce" (2005-2007)
Niepowtarzalna seria sk³adaæ siê bêdzie z 32 monet i ukazywaæ do kwietnia 2008 r. Na wyj±tkowych monetach upamiêtniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wnios³y szczególny wk³ad w rozwój poszczególnych regionów i pañstwowo¶ci Polski.Na rewersie monety uwieczniono wizerunek Ko¶cio³a Pokoju w ¦widnicy.¦widnica (niem.
Schweidnitz, czes.
Svednice, lit.
©vidņica) - miasto i gmina w województwie dolno¶l±skim, w powiecie ¶widnickim. Miasto le¿y u podnó¿a Sudetów, na Równinie ¦widnickiej, nad rzek± Bystrzyc±.
¦widnica od dnia 24 lutego 2004 jest siedzib± Diecezji ¦widnickiej. ¦widnica od dnia 4 pa¼dziernika 2003 nosi
tytu³ Stolicy Dzieciêcych Marzeñ, który nada³a jej Miêdzynarodowa Kapitu³a Orderu U¶miechu na swoim pierwszym w historii posiedzeniu poza Warszaw±.
Nazwa miasta "¦widnica" wywodzi siê od staros³owiañskiego s³owa "svida", co oznacza³o krzew derenia. Jest to wiêc nazwa ¶ci¶le zwi±zana zatem z po³o¿eniem topograficznym miasta. Miasto le¿y bowiem nad rzek±, a miejsce w którym gród siê rozrós³, poro¶niête by³o krzewami derenia.
Symbole miasta
- herb, hejna³ i logoCzteropolowy herb ¦widnicy zosta³ ustalony przez Radê Miejsk± w dniu 28
stycznia 1999 r. Na tarczy podzielonej na cztery równe pola, w
czarnych polach - pierwszym i czwartym - znajduje siê z³ota korona, w
drugim polu srebrnym czerwony gryf, a w trzecim srebrnym polu czarny
dzik. Gryf znajduj±cy sie na tarczy herbowej w srebrnym polu
symbolizuje dzielno¶æ rycersk±. Dzik jest znakiem odwagi i mêsko¶ci,
natomiast korona jest symbolem w³adzy i zwyciêstwa.
¦widnica jak wiele miasta w Polsce, posiada swój hejna³, nawi±zuj±cy do tradycji i historii ¦widnicy. Jego autorem jest znany ¶widnicki kompozytor Marek Banaszczyk. Uchwa³ê o ustanowieniu hejna³u Rada Miejska w ¦widnicy przyjê³a 29 czerwca 2000 r. Logo miasta zawiera panoramê miasta - jego zabudowy miejskiej z wie¿ami wyró¿niaj±cymi siê z tej¿e zabudowy. Z³o¿one jest z barw czerwonej, ¿ó³tej oraz czarnej. W dolnej czê¶ci umieszczone jest has³o "Rynek z tradycjami".
Spogl±daj±c na logo miasta ¦widnica kojarzy siê nam miasto o d³ugiej, burzliwej historii oraz ¶wietnej tradycji. W dolnej czê¶ci logo zauwa¿amy czarn± wstêgê symbolizuj±c± drogê, trasê. Nawi±zuje ona do ³atwo¶ci komunikacyjnej ¦widnicy, o jej dostêpno¶ci, usytuowania komunikacyjnego. Sprawia to wra¿enie miasta otwartego na przyjezdnych, nietuzinkowego, ³atwego do osi±gniêcia. Has³o "Rynek z tradycjami" ¶ci¶le ³±czy siê z bogatymi, kilkusetletnimi tradycjami handlowymi ¦widnicy, jak te¿ nawi±zuje do starej, zabytkowej czê¶ci miasta.
HistoriaPodczas prac archeologicznych prowadzonych na terenie powiatu ¶widnickiego odkryto w ¦widnicy ¶lady osady plemion z krêgu kultury ³u¿yckiej (lata oko³o 1200 - 300 p.n.e.) oraz rozleg³e cmentarzysko cia³opalne z bogato wyposa¿onymi grobami. Po okresie wielkich migracji ludów na obszarze tym gospodarowa³o plemiê ¦lê¿an. Oko³o roku 990 obszar obecnej ¦widnicy zosta³ w³±czony do pañstwa Polan przez ksiêcia Mieszka I.
Nie jest znana dok³adna data uzyskania przez ¦widnicê praw miejskich, jednak od 1267 roku okre¶lana jest jako miasto. Inicjatorem lokacji by³a ksiê¿na Anna ¿ona Henryka Pobo¿nego albo jej syn Henryk III. Za rz±dów ksi±¿±t wroc³awskich 1242-1290 ¦widnica otrzyma³a szereg przywilejów przy¶pieszaj±cych rozwój miasta.
W latach 1290-1392 ¦widnica by³a stolic± niezale¿nego ksiêstwa ¶widnicko-jaworskiego, którym rz±dzili ksi±¿êta piastowscy i które uczynili jednym z najpotê¿niejszych na ¦l±sku.
W koñcu XIV wieku ¦widnica by³a najwiêkszym po Wroc³awiu miastem ¶l±skim, liczy³a bowiem ponad 8000 mieszkañców. Produkcja piwa sta³a siê obok wyrobu sukna podstawowym artyku³em eksportu.
"Piwnice ¶widnickie" znajdowa³y siê miêdzy innymi we Wroc³awiu, Krakowie, Pradze, Pizie, Heidelbergu. W roku 1392 po ¶mierci Agnieszki wdowy po Bolku II ¦widnica przechodzi w rêce królów czeskich. W 1428 r. ruch husycki przybiera charakter powstania. ¦widnica w porozumieniu z rad± miejsk± Wroc³awia skutecznie zwalcza ten ruch. 1520 wybucha powstanie rzemie¶lników skupionych w cechach. Patrycjat podstêpem zwabi³ do Wroc³awia przywódców ruchu i tam ich stracono, mimo to nie odzyska³ ca³kowitej w³adzy.
W 1526 r. ¦widnica wraz z ca³± ziemi± ¶l±sk± przechodzi pod rz±dy Habsburgów W trakcie trwania wojny trzydziestoletniej miasto by³o wielokrotnie oblegane czego skutkiem by³y wielokrotne po¿ary oraz wybuch epidemii. W wyniku kolejnych dzia³añ wojennych Prusy odebra³y ¦l±sk Austrii. W roku 1741 dokonano modernizacji i rozbudowy fortyfikacji. Na prze³omie XVII/XVIII wieku pod ¦widnic± wybuch³ bunt ch³opski.
Wojska pruskie st³umi³y bunt i surowo ukara³o ch³opów. Podczas wojny siedmioletniej ¦widnica by³a oblegana przez wojska austriackie, a nastêpnie pruskie, co doprowadzi³o do znacznych zniszczeñ. Pod koniec XVIII wieku w mie¶cie pojawi³y siê pierwsze manufaktury miêdzy innymi skórzana i papiernicza. Po wojnie prusko-austriackiej w 1866 roku ¦widnicê og³oszono miastem otwartym.
W latach 1870-1871 intensyfikuje siê tempo uprzemys³owienia. W mie¶cie powstaj± wytwórnie tkanin lnianych i bawe³nianych, zamszu i w koñcu fabryka liczników elektrycznych. W po³owie XIX wieku w ¦widnicy zaczyna funkcjonowaæ kolej.
Po zakoñczeniu II wojny ¶wiatowej, miasto zosta³o zajête przez Armiê Czerwon± i znalaz³o siê na terytorium Polski. W okresie 1945-1989 istnia³y ogromne zak³ady produkcyjne (m.in.: Fabryka Wagonów "¦widnica").
Zabytki¦widnicka starówka obok toruñskiej, krakowskiej czy poznañskiej starej zabudowy miasta - jest uznawana za najpiêkniejsz± i najcenniejsz± w Polsce. ¦widnica z racji swej burzliwej historii i dynamicznego rozwoju posiada wiele cennych zabytków architektury sakralnej, mieszczañskiej jak i przemys³owej. Szczê¶liwe unikniêcie zniszczeñ w czasie II wojny ¶wiatowej pozwoli³o zachowaæ drugi co do wielko¶ci (po Wroc³awiu) zespó³ zabytkowej architektury na Dolnym ¶l±sku.
Do wa¿niejszych zabytków w mie¶cie nale¿±:
* Katedra pw. ¶w. Stanis³awa i ¶w. Wac³awa - wraz
z jedn± z najwy¿szych w Europie i trzeci± pod wzglêdem wysoko¶ci wie¿± w Polsce o wysoko¶ci 103 m, *
Ko¶ció³ Pokoju pod wezwaniem ¶w. Trójcy – zabytek wpisany na Listê ¦wiatowego Dziedzictwa UNESCO, * Ko¶ció³ pw. ¶w. Józefa, * Kamienice mieszczañskie i zespó³ barokowych rze¼b w Rynku, * Ratusz i blok ¶ród rynkowy z Sal± Rajców i Muzeum Dawnego Kupiectwa, * Fortyfikacje ¶redniowieczne i pozosta³o¶ci twierdzy Fryderyka Wielkiego, m.in. Flesza Nowom³yñska, kaponiery i kazamaty bramne oraz kazamata wa³u g³ównego z Muzeum Broni.
Ciekawostki dotycz±ce ¦widnicy:
* Gie³da Staroci, Numizmatów i osobliwo¶ci.* ¦widnica zosta³a og³oszona w 2002 r.
Najlepiej O¶wietlon± Gmin±. Oprócz tego ¦widnica zdoby³a jeszcze tytu³ Gminy Fair Play, otrzyma³a medal, a nastêpnie flagê Rady Europy, a w 2004 r. zdoby³a jedn± z pierwszych nagród w miêdzynarodowym konkursie o¶wietleniowym firmy Philips, pokonuj±c rywali m.in. z Indii, Hong Kongu i Hiszpanii.
* Tylko w ¦widnicy znajduje siê
jedyne w Polsce, jedno z nielicznych na ¶wiecie Muzeum Dawnego Kupiectwa oraz jedyne w Polsce prywatne Muzeum Broni i Militariów.* Wielu s³awnych ¦widniczan rozs³awia i rozs³awia³o miasto. Do grona wybitnych osób urodzonych lub mieszkaj±cych d³u¿ej w mie¶cie zaliczyc mo¿emy m.in. Mariê Kunic, która by³a wybitnym astronomem, Mieczys³awa Kozar-S³obódzkiego - legionistê, autora pie¶ni i utworów patriotycznych, Alberta Neissera - znanego pioniera dermatologii, a tak¿e Manfreda von Richthoffena - s³ynnego "Czerwonego Barona" - asa lotnictwa z czasów I wojny ¶wiatowej.
* W pod¶widnickiej wsi Krzy¿owa, w czasach II wojny ¶wiatowej powsta³ "Kr±g z Krzy¿owej" - antyhitlerowski niemiecki ruch oporu. Co ciekawe, w jednej z gier u¿yto nazwy „Kreisau Circle”.
* W 1989 roku odby³a siê polsko-niemiecka Msza Pojednania z udzia³em Premiera Tadeusza Mazowieckiego i Kanclerza Niemiec Helmutha Kohla.
* To w³a¶nie w ¦widnicy powsta³a
pierwsza na kontynencie europejskim rakieta tenisowa.
* Piwo ¶widnickie eksportowano w XIII do wielu krajów europejskich, czego ¶ladem s± istniej±ce "Piwnice ¦widnickie" we Wroc³awiu, Lwowie, Krakowie, Heidelbergu i w³oskiej Pizie.
* W ¦widnicy znajduje siê
jedyna na ¦wiecie rze¼ba "Sraj±cego Ch³opka". Znajduje siê ona niedaleko oczyszczalni ¶cieków. Fakt ten zosta³ odnotowany w Polskiej Ksiêdze Rekordów i Osobliwo¶ci oraz w przewodniku Pascala.
¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia