Miasto Racibórz - dwudziesta pierwsza moneta z z rozpoczêtej we wrze¶niu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.
Seria
32 monet obiegowych NBP
"Historyczne miasta w Polsce" (2005-2007)
Niepowtarzalna seria sk³adaæ siê bêdzie z 32 monet i ukazywaæ do kwietnia 2008 r. Na wyj±tkowych monetach upamiêtniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wnios³y szczególny wk³ad w rozwój poszczególnych regionów i pañstwowo¶ci Polski.Na rewersie monety uwieczniony zosta³ wizerunek Wie¿y Wiêziennej w Raciborzu, za¶ w tle znajduje siê stylizowany wizerunek Odry z lotu ptaka.Racibórz (czes.
Ratiboø, niem.
Ratibor) - to miasto i gmina po³o¿one w po³udniowo-zachodniej Polsce, w województwie ¶l±skim, w powiecie raciborskim. Racibórz jest historyczn± stolic± Górnego ¦l±ska, gdzie rezydowali ksi±¿êta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowa³o siê wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. ¶w. Tomasza Kantuaryjskiego, któr± zw± per³± gotyku ¶l±skiego.
Miasto posiada d³ug± tradycjê mennicz±. Pierwsze monety wybija³ jeszcze ksi±¿ê raciborski Mieszko Pl±tonogi. Za³o¿ona przez niego na pocz±tku XIII wieku mennica w Raciborzu, funkcjonowa³a do pocz±tków XVIII wieku. Miasto to emitowa³o tak¿e w³asny pieni±dz zastêpczy w pocz±tkach XX wieku.
Nazwa miastaNazwa miasta pochodzi³a najprawdopodobniej od s³owiañskiego imienia "Racibor" (
"Ratibor" - forma zgermanizowana). Wed³ug Weltzla pochodzi³a ona od czasownika "rati" = oraæ i "bor" = bór, las. Inne ¼ród³a nadaj± temu imieniu znaczenie "walcz±cy na wojnie" b±d¼ "chêtny do boju", co jest zgodnie z ostatnimi badaniami onomastycznymi nazwa miasta pochodzi od dwóch znaczeniowo to¿samych s³ów "rati=walczyæ" oraz "boriti=walczyæ" i oznacza "walcz±cy na wojnie". Imiê Racibor by³o charakterystyczne we wczesnym ¶redniowieczu dla ksi±¿±t pomorskich oraz obodrzyckich. Nadawano w³adcom imiê Racibor byæ mo¿e na dobr± wró¿bê, aby "walczyli i zwyciê¿ali w boju".
Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzyma³o certyfikat ISO 14001. Znane jest ono z nowatorskich rozwi±zañ w zakresie ochrony ¶rodowiska, m.in. w zakresie gospodarki odpadami, edukacji ekologicznej i ochrony przyrody. W Raciborzu jako w jednym z nielicznych miast autobusy komunikacji miejskiej poruszaj± siê na ekologicznym paliwie produkowanym z rzepaku, który sprowadza siê z Czech.
£agodny klimat oraz urozmaicona szata ro¶lina sprzyjaj± rozwojowi fauny. W zwi±zku z tym w mie¶cie i na ziemiach raciborskich wystêpuje oko³o 50 gatunków dziko ¿yj±cych ssaków, 250 gatunków ptaków, 15 gatunków p³azów oraz kilkaset bezkrêgowców.
Na terenie ziemi raciborskiej wystêpujê 13 gatunków chronionych: ssaki: je¿, kret, ³asica, ryjówka, wiewiórka, p³azy: ¶limak winniczek, ropucha zwyczajna i zielona, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, rzekotka drzewna, huczek ziemny, gady: zaskroñce, jaszczurka zwinka.
Najwa¿niejsze daty z historii Raciborza:* 1108 - historyczna wzmianka o Raciborzu w kronice Galla Anonima,
* 1172-1173 - Mieszko Pl±tonogi otrzymuje udzielne Ksiêstwo Raciborskie,
* 1211-1217 - lokacja Raciborza na prawie flamandzkim przez ksiêcia Kazimierza I,
* 1241 - zwyciêska obrona miasta przed tatarami,wed³ug legendy pod dowództwem Bartka Lasoty,
* 1246 - powstanie klasztoru dominikanów, w którym zapisano pierwsze polskie zdanie "Gorze sz± nam sta³o", czyli "Gorzej siê nam sta³o",
* 1280-1287 - budowa gotyckiego zamku i kaplicy na Ostrogu,
* 1296 - datacja zachowanej pieczêci z herbem miasta: pó³ or³a i pó³ ko³a,
* 1297 - konflikt na terenie Raciborza biskupa Tomasza II i ksiêcia ¶l±skiego,
* 1299 - ksi±¿ê Przemys³aw przekazuje w³adzê w Raciborzu radzie miejskiej wed³ug prawa magdeburskiego: miasto otoczone jest murami obronnymi z trzema bramami; za³o¿enie klasztoru dominikanek,
* XIII wiek - w Raciborzu bito monetê z napisem "MILOST", mennica z przerwami dzia³a³a do 1715 r.,
* 1302 - wzmianka o szkole parafialnej,
* 1336 - umiera ostatni piastowski ksi±¿ê raciborski Leszek III, ksiêstwo przechodzi w rêce czeskich Przemy¶lidów,
* 1532 - po ¶mierci ksiêcia Jana Opolskiego Ksiêstwo Raciborskie przechodzi w rêce Hohenzollernów, potem Habsburgów,
* 1567 - wzmianka o istnieniu browaru zamkowego, obecnie najstarszego browaru w Polsce,
* 1586 - przywilej cesarza Rudolfa II porz±dkuje ¿eglugê na Odrze; Racibórz do koñca XIX w. jest miastem portowym,
* 1670 - wzmianka o dzia³aniu poczty,
* 1683 - Jan III Sobieski ucztuje na zamku w drodze na odsiecz Wiednia,
* 1727 - wzniesienie na Rynku Kolumny Maryjnej d³uta Jana Österreicha,
* 1742 - Racibórz wraz ze ¦l±skiem staje siê czê¶ci± Prus,
* 1788 - nieudana próba zabójstwa króla pruskiego Fryderyka II,
* 1819 - otwarcie gimnazjum,
* 1826 - oddanie do u¿ytku budynku s±du wed³ug projektu Schinkla,
* 1846 - miasto uzyska³o po³±czenie kolejowe z Wroc³awiem,
* 1849 - uruchomienie linii telegraficznej Wiedeñ - Racibórz - Berlin,
* 1858 - oddanie do u¿ytku gazowni miejskiej,
* 1882 - w gimnazjum uczy³ siê poeta Jan Kasprowicz,
* 1889 - ukaza³ siê pierwszy numer polskich "Nowin Raciborskich",
* 1904 - uruchomienie elektrowni miejskiej,
* 1911 - otwarcie Domu Polskiego "Strzecha",
* 1921 - przeprowadzono plebiscyt na Górnym ¦l±sku i wybuch³o III powstanie ¶l±skie, w którego wyniku 437 ha obszaru miasta przekazano Polsce,
* 1939 - w mie¶cie stacjonuje przed atakiem na Polskê niemiecka 14 Armia,
* 1945 - wojska radzieckie 31 marca zdobywaj± (po dwu miesiêcznym oblê¿eniu) Racibórz; 9 maja polska administracja obejmuje w³adzê,
* 1946 - powstanie pierwszej polskiej szko³y podstawowej SP 1,
* 1958 - obchody IX wieków Raciborza; otwarcie odbudowanego Domu Kultury "Strzecha",
* 1975 - miasto wraz z powiatem raciborskim zosta³y w³±czone do województwa katowickiego,
* 1986 - otwarcie M³odzie¿owego Domu Kultury.
* 1990 - przeprowadzono pierwsze demokratyczne wybory do Rady Miejskiej,
* 1991 - podpisano umowê partnersk± z miastem Opawa w Czechach,
* 1992 - podpisano umowê partnersk± z Roth w Niemczech,
* 1993 - otwarto przej¶cie graniczne Pietraszyn - Sudice,
* 1997 - Racibórz zosta³ dotkniêty najwiêksz± od stuleci klêsk± powodzi,
* 1999 - ukszta³towa³ siê nowy podzia³ administracyjny kraju - powsta³ powiat raciborski (1 wrze¶nia), powsta³ Euroregion Silesia (20 wrze¶nia),
* 2001 - jako pierwsze miasto w Polsce i Europie uzyskano certyfikat Zarz±dzania ¦rodowiskowego wg normy ISO 14001,
* 2002 - podpisano umowê partnersk± z miastem Kaliningrad w Rosji (5 marca), podpisano umowê partnersk± z miastem Leverkusen w Niemczech (18 marca), zorganizowano III Do¿ynki Województwa ¦l±skiego, przeprowadzono pierwsze bezpo¶rednie wybory na prezydenta, burmistrza, wójta,
* 2005 - reaktywowano browar raciborski i podpisano umowê partnersk± z miastem Kêdzierzyn Ko¼le.
Zabytki i atrakcje turystyczne
RaciborzaMiasto od wieków zalicza³o siê do najznamienitszych miast ¶l±skich, które mia³y du¿e znaczenie gospodarcze, komunikacyjne i kulturalne. Niemal wszystkie epoki zapisa³y siê w nim bogat± architektur± i sztuk±, której czê¶æ mo¿emy podziwiaæ do dzisiaj.
Zabytki Raciborza to:
* Ko¶ció³ Wniebowziêcia Naj¶wiêtszej Maryi - gotycki, pochodzi z 1205 roku.
* Ko¶ció³ ¶w. Jakuba - gotycki, pochodzi sprzed 1285 roku, podomiknañski.
Kaplica Gaszynów - barokowa, wykonana miêdzy 1637 a 1665 rokiem.
* Ko¶ció³ ¶w. Ducha - gotycki, pochodzi z 1327 roku, podomiknañski.
* Kaplica zamkowa pw. ¶w. Tomasza Kantuaryjskiego - tzw. per³a gotyku ¶l±skiego, pochodzi po 1287 roku.
* Baszta wiêzienna - pochodzi z XVI wieku.
* Ko¶ció³ ¶w. Jana Chrzciciela na Ostrogu - neogotycki, pochodzi z 1856 roku.
* Ko¶ció³ ¶w. Miko³aja na Starej Wsi - neogotycki, pochodzi z 1902 roku.
* Ko¶ció³ Matki Bo¿ej - barokowy, pochodzi z 1727 roku.
* Rynek
Kolumna Matki Boskiej, tzw. Kolumna Maryjna wykonana w latach 1725 - 1727 przez Jana Melchiora Oesterreicha.
* Zamek ksi±¿±t raciborskich - wzniesiony w latach 1281-1287.
* Mury obronne - powsta³e w latach 1287-1290.
* Ko¶ció³ Naj¶wiêtszego Serca Pana Jezusa - wzniesiony w latach 1934-1935.
* Statua Zgody - wybudowana na prze³omie XVIII i XIX wieku.
* Budynek S±du - pó¼noklasyczny, wybudowany w latach 1823-1826 wed³ug projektu Karla Friedricha Schinkla.
* Zespó³ budynków wiêzienia - neogotycki, wybudowany w latach 1845-1851.
* Zak³ad Poprawczy - dawniej budynek S±du Krajowego, neorenesansowy, wybudowany w latach 1889-1892.
* Budynek Poczty - neorenesansowy, pochodz±cy z 1889 roku.
¼ród³o: NBP / Wikipedia - wolna encyklopedia