HomeNowo¶ciO firmieRegulaminTwój koszykKontakt
Sklep numizmatyczny zaprasza, 28 marca 2024 r. U¿ytkownicy online: 582
Poleæ znajonemu  |  Dodaj do ulubionych
Nowo¶ci
10 z³, 100. rocznica urodzin ¦wiêtego Jana Paw³a II, 2020
NBP

10 z³, Wielcy polscy ekonomi¶ci - Adam Krzy¿anowski, 2021
NBP
Cena brutto: 169.00 PLN

5 z³, Ko¶ció³ Mariacki w Krakowie, 2020
NBP
Cena brutto: 9.00 PLN


Informacje
Plan emisyjny monet
i banknotów w 2018 roku:


Polska Reprezentacja Olimpijska PyeongChang
- 200 zł, 10 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni August Emil Fieldorf „Nil”
- 10 zł

Wielcy polscy ekonomiści
Fryderyk Skarbek
- 10zł

Moneta okolicznościowa z napisem 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości
- 5 zł

Polskie Termopile - Hodów
- 10 zł

100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej
- 10 zł

Skarby Stanisława Augusta
Henryk Walezy
- 500 zł, 50 zł

Historia monety polskiej boratynka, tymf Jana Kazimierza
- 20 zł

760-lecie Towarzystwa Strzeleckiego Bractwa Kurkowego
w Krakowie
- 10 zł

100-lecie powstania Gimnazjum
i Liceum im. Stefana Batorego
w Warszawie
- 10 zł

POLONIA RESTITUTA
- 10 zł

125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
- 10 zł

Niepodległość
- 20 zł (banknot kolekcjonerski)

Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – Ignacy Jan Paderewski
- 100 zł, 10 zł

100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości
- 1 zł, 2018 zł, 100 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Hieronim Dekutowski „Zapora”
- 10 zł

100. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego
- 200 zł, 10 zł

Wiadomo¶ci

Emisje NBP
Emisja monet NBP 2018

Emisja monet NBP 2017

Emisja monet NBP 2016

Emisja monet NBP 2015

Emisja monet NBP 2014

Emisja monet NBP 2013

Emisja monet NBP 2012

Emisja monet NBP 2011

Emisja monet NBP 2010

Emisja monet NBP 2009

Emisja monet NBP 2008

Emisja monet NBP 2007

Emisje monet NBP 1995 - 2006


 
10 z³, 40. rocznica Marca 1968, 2008
Nazwa Cena brutto
10 z³, 40. rocznica Marca 1968, 2008
44.00 PLN

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 637

Kolekcja: Srebrne monety o tematyce historycznej

Stan zachowania monety:
I (menniczy)
Nomina³: 10 z³
Srebro: Ag 925
Stempel: lustrzany
¦rednica: 32,00 mm
Waga: 14,14 g
Wielko¶æ emisji: 118.000 szt.
Cena emisyjna NBP: 73 z³
Data emisji monet w NBP: 3.03.2008 r.

Historycznie donios³y motyw dotycz±cy wydarzeñ z 1968 roku.

Na rewersie srebrnej monety, projektu Andrzeja Nowakowskiego, ukazano grupê studentów stoj±cych przed bram± g³ówn± Uniwersytetu Warszawskiego, przed nimi - kordon milicji.

Reverse: along the rim on top, "ROCZNICA MARCA `68" (40th ANNIVERSARY OF THE MARCH '68 EVENTS). In the center, in front of the University of Warsaw, a stylised flag symbolizing the Polish national flag and stylised images of banners. At the bottom, a crowd of protesting students and five silhouettes of militiamen.

Obverse: on the left, falling pages, an open book, and a closed book. In the center, an image of the eagle, the state emblem of the Republic of Poland, and the year of issue. Under the Eagle’s left foot, the Mint mark. Along the rim on the right, "RZECZPOSPOLITA POLSKA" for Republic of Poland. At the bottom, the face value.

*****

Marzec '68

Pod tym umownym pojêciem kryje siê kilka ró¿nych, niekoniecznie ze sob± powi±zanych w±tków. Co wiêcej, w zale¿no¶ci od tego, kto odwo³uje siê do Marca, podkre¶la przede wszystkim to, co w najwiêkszym stopniu dotyczy jego samego i ¶rodowiska, w którym wtedy siê obraca³.

Pod tym umownym pojêciem kryje siê kilka ró¿nych, niekoniecznie ze sob± powi±zanych w±tków. Co wiêcej, w zale¿no¶ci od tego, kto odwo³uje siê do Marca, podkre¶la przede wszystkim to, co w najwiêkszym stopniu dotyczy jego samego i ¶rodowiska, w którym wtedy siê obraca³.

Zrozumia³e jest wiêc, ¿e osoby, które po Marcu wyemigrowa³y z Polski oraz ich bliscy, którzy pozostali w kraju, najczê¶ciej wspominaj± haniebn± kampaniê antysemick±; skrywan± nieudolnie przez czynniki oficjalne pod has³ami antysyjonistycznymi. W takim klimacie w latach 1968–1972 wyemigrowa³o z Polski ponad 15 tys. ¯ydów i osób ¿ydowskiego pochodzenia.

Dla ludzi, którzy w 1968 r. studiowali, najwa¿niejszy jest zwykle w³a¶nie studencki nurt Marca. W pamiêæ tych osób najmocniej wry³y siê wiece, strajki i manifestacje studenckie. Studenci kontestuj±cy w Polsce w 1968 r. wystêpowali pod has³ami wolno¶ciowymi, odwo³uj±c siê do lewicowej frazeologii. Walczyli o demokratyzacjê i liberalizacjê systemu, a tak¿e o prawo do¿ycia w prawdzie. St±d mo¿e wziê³o siê jedno z najbardziej popularnych wówczas hase³: „Prasa k³amie!”

Z kolei dla ludzi ze ¶wiata kultury, nauki i sztuki Marzec nawet po latach jawi siê g³ównie jako pogrom inteligencji, okres, w którym w ¶rodkach masowego przekazu atakowano z niezwyk³± brutalno¶ci± – wymienianych z nazwiska – pisarzy i naukowców. Cech± wspóln± tych wszystkich wyst±pieñ (bêd±cych kalk± wypowiedzi dzia³aczy partyjnych) by³o odmawianie atakowanym nie tylko walorów ideowo-moralnych, ale tak¿e po prostu zawodowych kwalifikacji.

Genezy „wydarzeñ marcowych” mo¿na szukaæ na prze³omie lat piêædziesi±tych i sze¶ædziesi±tych. Ekipa W³adys³awa Gomu³ki zaczê³a wtedy coraz wyra¼niej odchodziæ od bardziej liberalnej polityki z okresu Pa¼dziernika ’56. Stopniowo narasta³y konflikty miêdzy intelektualistami a w³adzami partyjno-pañstwowymi w Polsce. Towarzyszy³a temu niejawna walka o wp³ywy i w³adzê w kierownictwie PZPR.

Anga¿owali siê w ni± g³ównie m³odsi dzia³acze ¶redniego i ni¿szego szczebla, którzy chcieli awansowaæ kosztem starszych towarzyszy, nierzadko ¿ydowskiego pochodzenia. W swoich planach stawiali oni na nieformaln± koteriê partyjn±, grupuj±c± siê wokó³ ministra spraw wewnêtrznych gen. Mieczys³awa Moczara (tzw. partyzantów). Do w³asnych celów chcieli instrumentalnie wykorzystaæ m³odzie¿ studenck±, która zaprotestowa³a przeciwko administracyjnej decyzji o zdjêciu Dziadów Adama Mickiewicza ze sceny Teatru Narodowego.

W obronie kolegów relegowanych z uczelni, w zwi±zku z tymi protestami, studenci zorganizowali 8 marca 1968 r. wiec na dziedziñcu Uniwersytetu Warszawskiego. Zgromadzenie zosta³o brutalnie rozpêdzone pa³kami przez przyby³y na teren Uczelni „aktyw robotniczy” oraz zwarte oddzia³y MO. Wiec ten zapocz±tkowa³ falê solidarno¶ciowych wyst±pieñ studenckich w szko³ach wy¿szych niemal w ca³ej Polsce. Do ulicznych demonstracji i staræ z milicj± dosz³o w kilkunastu miastach.

Wyst±pieniom m³odzie¿y towarzyszy³a kampania antyinteligencka i antysemicka. Wiele osób na eksponowanych stanowiskach usuwano wtedy z partii i z zajmowanych stanowisk. „Czystka” objê³a aparat partyjny i administracjê pañstwow±, ¶wiat nauki, kultury i sztuki, media, wojsko; wcze¶niej dokonano jej w aparacie bezpieczeñstwa. Polska mia³a wówczas jednoznacznie z³± opiniê na Zachodzie. Na jej dalsze pogorszenie wp³yn±³ udzia³ Wojska Polskiego w inwazji na Czechos³owacjê i st³umieniu Praskiej Wiosny.

Prof. Jerzy Eisler, Instytut Pamiêci Narodowej

*****

Marzec 1968 (8-11 marca 1968) - kryzys polityczny zapocz±tkowany demonstracjami studenckimi, m. in. w Warszawie, Gdañsku i Krakowie, brutalnie rozbitymi przez oddzia³y Milicji Obywatelskiej i Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej tzw. aktywu robotniczego.

Geneza i t³o historyczne

Polski Pa¼dziernik 1956 r. przyniós³ narodowi polskiemu wiele nadziei. Liberalne zmiany zainicjowane przez W³adys³awa Gomu³kê na VIII Plenum KC PZPR, takie jak amnestia dla wiê¼niów politycznych, poprawienie stosunków z Ko¶cio³em, ograniczenie cenzury czy ukrócenie samowoli organów bezpieczeñstwa okaza³y siê mrzonk±.

Nowe kierownictwo nie mia³o zamiaru realizowaæ postulatów spo³eczeñstwa, a pa¼dziernikowe obietnice by³y tylko posuniêciem taktycznym nowej kadry urzêdniczej, wymuszonym przez skomplikowan± sytuacjê wewnêtrzn±. Ju¿ w ostatnich miesi±cach 1956 roku Gomu³ka w swoich przemówieniach atakowa³ tzw. rewizjonistów i ich program liberalizacji systemu komunistycznego.

Ca³e nastêpne dziesiêciolecie by³o stopniowym odwrotem od "zdobyczy Pa¼dziernika". Dokonano wielu zmian personalnych w partii, zlikwidowano inteligenckie tygodniki "Po prostu" oraz "Przegl±d Kulturalny", rozbudowywano aparat policyjny, zaostrzono cenzurê, powrócono do polityki antyko¶cielnej, co przejawi³o siê na przyk³ad w usuniêciu lekcji religii ze szkó³. Przeobra¿enia w Polsce przybra³y jeszcze bardziej na sile latem 1967 r. na skutek wybuchu wojny izraelsko-arabskiej (tzw. wojny sze¶ciodniowej).

ZSRR potêpi³ Izrael i zerwa³ z nim stosunki dyplomatyczne; tak samo post±pi³y w³adze polskie. Organizowano wiece w zak³adach pracy, potêpiaj±ce ¿ydowskie "zapêdy imperialistyczne". Nastroje wrogie ¯ydom pojawi³y siê w krêgach partyjnych, wojskowych i milicyjnych, równie¿ w¶ród prorz±dowych katolików skupionych wokó³ Stowarzyszenia "PAX". Ko¶ció³, na czele z kardyna³em Wyszyñskim zaj±³ stanowisko raczej proizraelskie, tak jak wiêkszo¶æ polskiego spo³eczeñstwa.

Niektórzy Polacy pochodzenia ¿ydowskiego jawnie manifestowali swe poparcie dla dzia³añ armii izraelskiej. Nastroje spo³eczne w Polsce zmusi³y w³adze ZSRR do wystosowania dyrektyw dla PZPR, aby nie dopuszczaæ do manifestacji wrogich wobec Zwi±zku Radzieckiego. W zwi±zku z tym W³adys³aw Gomu³ka wyg³osi³ przemówienie na VI Kongresie Zwi±zków Zawodowych. Zawar³ w nim tezê o istnieniu w Polsce "syjonistycznej V kolumny" (sformu³owanie to nie pojawi³o siê w prasie, faktycznie mia³o jednak miejsce), która akceptuje i popiera agresjê Izraela na kraje arabskie.

Stwierdzi³ te¿, ¿e "agresja Izraela jest rezultatem spisku najbardziej reakcyjnych si³ miêdzynarodowego imperializmu". Media: Przemówienie Gomu³ki umo¿liwi³o próbê przejêcia w³adzy "partyzantom", czyli frakcji PZPR o nacjonalistycznych i populistycznych zapatrywaniach, skupionej wokó³ gen. Mieczys³awa Moczara (od 1964 Ministra Spraw Wewnêtrznych). Atakowali oni "syjonistów" na wszelkich zebraniach i zjazdach. Sam Moczar porówna³ dzia³ania armii izraelskiej do metod hitlerowców w czasie II wojny ¶wiatowej. Oskar¿ano obywateli pochodzenia ¿ydowskiego np. o nadu¿ycia w UB.

Do akcji "partyzantów" w³±czy³ siê te¿ "PAX" Boles³awa Piaseckiego, który atakowa³ rewizjonistów i "kosmopolitów", oraz Episkopat. To doprowadzi³o do zaostrzenia siê nastrojów antysemickich nie tylko w ¶rodowiskach partyjnych, ale te¿ w¶ród robotników i ludzi "z nizin spo³ecznych". Swoista nagonka na ¯ydów dosiêg³a struktur PZPR, wojsko (w samym roku 1967 zwolniono ponad 200 wysokich stopniem i funkcj± oficerów WP, w tym 14 genera³ów - (za co odpowiedzialny by³ osobi¶cie minister MON gen. Wojciech Jaruzelski), milicjê, organy bezpieczeñstwa i inne instytucje pañstwowe.

Ludzi, u których dopatrywano siê (czêsto bezpodstawnie) pochodzenia ¿ydowskiego lub którzy wypowiadali siê g³o¶no o swoich sympatiach pro¿ydowskich, zwalniano z pracy, pozbawiano stanowisk, a odsuniêtych od w³adzy zastêpowano innymi osobami. Czystka nie ominê³a równie¿ wy¿szych uczelni. Profesorów pochodzenia ¿ydowskiego usuwano ze szkó³.

Na zaostrzenie polityki wewnêtrznej PRLu wp³ynê³y jeszcze wydarzenia w Czechos³owacji zwi±zane z doj¶ciem do w³adzy Aleksandra Dubczeka na pocz±tku 1968 roku i tzw. "praskiej wiosny", czyli próby liberalizacji systemu komunistycznego w tym kraju. "Dziady" i demonstracje Bezpo¶redni± przyczyn± wybuchu zaj¶æ by³a demonstracja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie (30 stycznia 1968) przeciwko zdjêciu przez cenzurê spektaklu Dziady w re¿yserii Kazimierza Dejmka, granego w warszawskim Teatrze Narodowym.

Po czterech pierwszych przedstawieniach poinformowano Dejmka, ¿e spektakl mo¿e byæ grany tylko raz w tygodniu, m³odzie¿y szkolnej nie mo¿na sprzedawaæ wiêcej ni¿ 100 biletów po cenach normalnych, re¿yser ma te¿ odnotowywaæ reakcje publiczno¶ci. 16 stycznia zawiadomiono go, ¿e 30 stycznia odbêdzie siê ostatnie przedstawienie. Na spektaklu tym (jedenaste przedstawienie od premiery) by³ nadkomplet, g³ównie studenci. Przedstawienie co chwilê przerywa³y oklaski. Po zakoñczeniu spektaklu skandowano has³o "Niepodleg³o¶æ bez cenzury", wymy¶lone przez Karola Modzelewskiego. Rozlega³y siê tak¿e okrzyki: "Chcemy kultury bez cenzury!".

Po wyj¶ciu z teatru ok. dwustuosobowy t³um (z³o¿ony w wiêkszo¶ci ze studentów) ruszy³ w kierunku pomnika Adama Mickiewicza z transparentami "¯±damy dalszych przedstawieñ", który z³o¿ono u stóp pomnika. MO z pocz±tku nie interweniowa³a, dopiero po kilku minutach rozpêdzi³a manifestacjê pa³kami i aresztowa³a 35 manifestantów, z których dziewiêciu poci±gniêto do odpowiedzialno¶ci przed kolegium karno-administracyjnym.

Dwóch studentów Uniwersytetu Warszawskiego, na wniosek ministra szkolnictwa wy¿szego Henryka Jab³oñskiego, relegowano z uczelni za przedstawienie relacji z zaj¶æ reporterom prasy francuskiej. Byli to Adam Michnik i Henryk Szlajfer.

Reakcje na posuniêcia w³adz

O wydarzeniach w Polsce mówi³y zagraniczne media, np. "The New York Times" i "The Washington Post" oraz "Radio Wolna Europa". Rozpoczê³a siê "wojna ulotkowa", zainicjowana tekstem dwóch "rewizjonistów" (cz³onków partii, krytykuj±cych politykê PZPR za odej¶cie od doktryny czystego socjalizmu) - Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego pt. "Polityczny sens petycji w sprawie «Dziadów»".

Studenci Warszawy i Wroc³awia organizowali siê w grupy, zbierali pieni±dze na pokrycie grzywien, zbierali podpisy pod petycjami do rz±du, w których protestowano przeciwko ograniczeniom w kulturze i ¿±dano przywrócenia przedstawieñ. Do dzia³añ studenckich przy³±czy³o siê ¶rodowisko literatów, na czele ze Zwi±zkiem Literatów Polskich.

W dniu 22 lutego przywódcy ruchu studenckiego podjêli decyzjê o zorganizowaniu wiecu w obronie studentów usuniêtych z uczelni, w okresie tygodnia od zebrania siê ZLP. Zgodnie z planem zebranie to mia³o odbyæ siê 29 lutego, a wiêc data wiecu na UW wypad³a na dzieñ 8 marca o godzinie 12:00. Na nadzwyczajnym posiedzeniu ZLP przyjêto rezolucjê Andrzeja Kijowskiego,w której potêpiono politykê kulturaln± w PRL, ¿±dano zniesienia cenzury i przywrócenia swobody twórczej.

W³adze nie my¶la³y o ustêpstwach i postanowi³y prewencyjnie aresztowaæ przywódców studenckiego protestu. 8 marca, wcze¶nie rano schwytano Szlajfera, Seweryna Blumsztajna, Jana Lityñskiego, Modzelewskiego i Kuronia. Nastêpnego dnia aresztowano Michnika.

Mimo to, o godzinie 12:00 na dziedziñcu UW demonstracja siê odby³a. Rozdawano ulotki, w których powo³ywano siê na art. 71 Konstytucji PRL i wzywano do obrony podstawowych swobód obywatelskich. Protestuj±cy uchwalili rezolucjê, w której domagali siê przywrócenia praw studenckich Michnikowi i Szlajferowi oraz zwolnienia od odpowiedzialno¶ci karnej innych studentów, wobec których zastosowano postêpowanie dyscyplinarne.

Wiec odbywa³ siê w bardzo spokojnej atmosferze. Nie przeszkodzi³o to jednak w brutalnej akcji pacyfikuj±cej oddzia³om ZOMO i "aktywowi robotniczemu", który nadjecha³ pod budynek Uniwersytetu autokarami z warszawskich zak³adów pracy.

Studentów rozchodz±cych siê do domów milicja zaatakowa³a pa³kami. W wyrazie solidarno¶ci z pokrzywdzonymi nastêpnego dnia odby³a siê demonstracja na warszawskiej Politechnice, a w kilku miejscach stolicy dosz³o do staræ z milicj± i aresztowañ. Rewolucyjna atmosfera rozszerzy³a siê na pozosta³e warszawskie uczelnie, a nastêpnie, poprzez siatkê emisariuszy "rozla³a" siê po ca³ym kraju - wiece studenckie odby³y siê m.in. we Wroc³awiu, £odzi, Krakowie, Poznaniu, Toruniu i Gdañsku.

Sytuacja nie by³a jednak na tyle niebezpieczna, ¿eby silnie zagroziæ polityce partii, poniewa¿ do studentów nie przy³±czy³a siê warstwa robotnicza. Ju¿ 11 marca odby³o siê zebranie aktywu spo³eczno-politycznego w KW PZPR, gdzie zdecydowano o organizowaniu "masówek" w zak³adach pracy. Zebrania te mia³y charakter deklaracji poparcia dla polityki partii.

Eksponowano na nich w±tek tzw. "bananowej m³odzie¿y". Powszechnie znanym has³em z tego typu spotkañ jest "Studenci do nauki, literaci do pióra, syjoni¶ci do Syjonu". W ten sposób warstwy rz±dz±ce chcia³y odwróciæ uwagê od faktycznych problemów i zaj±æ siê antysemickimi spekulacjami, tym bardziej, ¿e nazwiska organizatorów brzmia³y obco (np. Szlajfer, Blumsztajn, Dajczgewand, Blajfer).

Zaczêto doszukiwaæ siê powi±zañ miêdzy przedstawieniami "Dziadów" i osobami uczestnicz±cymi w protestach a "syjonistyczn± V kolumn±", maj±c± rzekomo na celu przejêcie w³adzy w PRL. Du¿y wk³ad w tworzenie tej antysemickiej psychozy mia³a frakcja gen. Moczara, która przy ka¿dej okazji oskar¿a³a osoby pochodzenia ¿ydowskiego o dzia³anie na szkodê pañstwa.

Anty¿ydowskie dzia³ania w³adz

Na odbywaj±cym siê 19 marca wiecu w Sali Kongresowej, Gomu³ka potêpi³ antyradzieckie aluzje zawarte w spektaklach "Dziadów" oraz antysocjalistyczne dzia³ania grup studenckich, które otrzyma³y miano "wrogów Polski Ludowej". Zaakcentowa³ przy tym ¿ydowskie pochodzenie inspiratorów zaj¶æ na UW. Zapewnia³ te¿, ¿e walka z syjonizmem nie ma nic wspólnego z antysemityzmem.

Dziêki swojej postawie antysyjonistycznej zachowa³ swój nadszarpniêty ju¿ presti¿. Bardzo silnie antysemicki wyd¼wiêk mia³ wiec zwo³any w Katowicach przez ówczesnego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Edwarda Gierka. Wyst±pienie to spotka³o siê z wielkim oburzeniem w ¶rodowisku studenckim, które zaowocowa³o strajkami na warszawskich uczelniach.

Ponownie domagano siê respektowania podstawowych praw obywatelskich, zniesienia cenzury, sprzeciwiano siê dyskryminacji rasowej i narodowej. Do studentów przy³±czyli siê te¿ niektórzy wyk³adowcy. W³adze zagrozi³y rozwi±zaniem uczelni, protestuj±cy byli wiêc zmuszeni do zakoñczenia strajku po trzech dniach. Do postulatów studenckich przy³±czy³ siê równie¿ polski Episkopat.

Biskupi krytykowali antysemickie posuniêcia partii, wys³ali te¿ list do premiera Cyrankiewicza z apelem o uwolnienie aresztowanych i zaprzestanie represji. Pismo to nie przynios³o jednak ¿adnego skutku. W dniu 25 marca zwolniono z katedr wybitnych profesorów, m.in. Zygmunta Baumana (by³ego cz³onka PZPR, który przed Marcem na znak protestu odda³ partyjn± legitymacjê), Leszka Ko³akowskiego i Mariê Hirszowicz. Nie oby³o siê to bez reakcji ze strony studentów; ju¿ 28 marca zorganizowano wiec, na którym uchwalono Deklaracjê Ruchu Studenckiego.

¯±dano w niej swobody zrzeszeñ, wolno¶ci opinii, zniesienia cenzury, wprowadzenia spo³ecznej kontroli w³asno¶ci pañstwowej i przestrzegania praw obywatelskich. Spotka³o siê to z bezwzglêdn± odpowiedzi± w³adz. Zlikwidowano na UW sze¶æ kierunków studiów (m.in. ca³y Wydzia³ Filozofii, na którym wyk³adano równie¿ socjologiê i psychologiê, oraz ekonomiê), z uczelni relegowano dodatkowo 34 s³uchaczy, a jedenastu zawieszono w prawach studenta. Zarz±dzono nowe zapisy, przerwê w zajêciach do 22 maja, rozpoczêto akcjê przymusowego wcielania studentów do wojska. Te dzia³ania definitywnie zakoñczy³y budz±ce wiele nadziei poruszenie w polskim spo³eczeñstwie.

Po rozprawieniu siê przez partiê ze studentami i naukowcami zajêto siê dalszymi prze¶ladowaniami osób pochodzenia ¿ydowskiego. Z PZPR wyrzucono ponad 8 tysiêcy cz³onków, poczyniono tak¿e dalsze zwolnienia w aparacie bezpieczeñstwa i w milicji. Za t± akcj± sta³a przede wszystkim frakcja "partyzantów", widz±ca w rozrzedzeniu dotychczasowych struktur rz±dz±cych szanse na awans.

Wskutek kampanii antysemickiej w latach 1968-1971 do emigracji z Polski zmuszonych by³o 13 000 osób. Nie ukróci³o to jednak tendencji nacjonalistycznych i antydemokratycznych. Widoczne to by³o ju¿ na kwietniowym posiedzeniu Sejmu w 1968, gdzie szczegó³owo zajêto siê interpelacj± Ko³a Poselskiego ZNAK, skierowan± do Sejmu jeszcze 11 marca, a zawieraj±c± sprzeciw wobec brutalnych akcji MO i ORMO i nieprzestrzegania praw obywatelskich.

Wyst±pienia poszczególnych polityków partyjnych mia³y wrogie zabarwienie, pe³ne by³y oszczerstw i demagogii. Oskar¿ono "niepokornych" pos³ów o reakcjonizm oraz nazwano ich "polityczn± resztówk± w Sejmie". Na posiedzeniu tym zdecydowano te¿ o wielu wa¿nych zmianach personalnych w partii. Ze stanowiska przewodnicz±cego Rady Pañstwa, na znak protestu przeciwko antysemickiej nagonce, zrezygnowa³ Edward Ochab. Dokonano te¿ kolejnych zmian na tle narodowo¶ciowym. Pó¼niej, na lipcowym XII Plenum PZPR potwierdzono, ¿e zwolniono ³±cznie 111 osób na wysokich stanowiskach pañstwowych, poza tym wiele tysiêcy cz³onków.

Na tym plenum stwierdzono równie¿, ¿e kwestia syjonizmu zosta³a dostatecznie wyja¶niona i nie ma powodów, aby jeszcze do niej wracaæ i sztucznie j± podtrzymywaæ. Zapocz±tkowa³o to nieformaln± zmowê milczenia wokó³ kwestii Marca i antysemityzmu, która trwa³a a¿ do prze³omowego roku 1989. Z organizatorami wieców rozprawiono siê dopiero pod koniec 1968 roku i na pocz±tku roku nastêpnego, skazuj±c ich na kary wiêzienia od 1,5 do 3,5 roku.

Skutki i znaczenie "Marca"

Za³amanie siê ruchu studenckiego pogr±¿y³o czê¶æ spo³eczeñstwa w apatii, u¶wiadamiaj±c, ¿e jakiekolwiek powiêkszenie obszaru wolno¶ci nie jest mo¿liwe. To prze¶wiadczenie zosta³o umocnione jeszcze bardziej przez krwawe st³umienie "praskiej wiosny" w sierpniu 1968, w którym uczestniczy³o te¿ Wojsko Polskie. Gomu³ka, mimo wielu wyrw dokonanych przez "moczarowców", utrzyma³ sw± w³adzê w partii, a jego re¿im wzmóg³ po Marcu inwigilacjê spo³eczeñstwa przez SB. Nasili³a siê te¿ aktywno¶æ cenzury, rozrzucono wiele z³o¿onych ksi±¿ek i czasopism.

Utrudniano jeszcze bardziej mo¿liwo¶æ wyjazdu za granicê ludziom, u których dopatrywano siê powi±zañ z ruchem marcowym. Wydarzenia w kraju i zwi±zane z nimi postawy antysemickie pogorszy³y obraz Polski w oczach krajów zachodnich. Tym bardziej, ¿e wywo³a³y fale emigracji z Polski osób pochodzenia ¿ydowskiego, a tak¿e naukowców i ludzi kultury. Ocenia siê, ¿e ³±cznie w latach 1968-1970 wyjecha³o z kraju oko³o 15 tys. osób, wiele z nich otrzymywa³o od w³adz PRL tylko tzw. dokumenty wyjazdowe, które odbiera³y im prawo powrotu i powodowa³y utratê obywatelstwa.

Tragiczne wypadki z 1968 roku mia³y jednak co najmniej jeden pozytywny aspekt. Choæ sami protestuj±cy mieli nik³± nadziejê na przezwyciê¿enie za³o¿eñ systemu komunistycznego i strajkowali pod minimalistycznymi has³ami "Socjalizm - tak, wypaczenia - nie", zmienili ¶wiadomo¶æ znacz±cej czê¶ci m³odej inteligencji polskiej. Ci, którzy zaczêli w tym czasie aktywn± dzia³alno¶æ polityczn±, czêsto pozostawali jej wierni przez d³ugie lata. Zaowocowa³o to w roku 1980, gdy uczestnicy wydarzeñ marcowych tworzyli zrêby "Solidarno¶ci".

Kalendarium:

* 8 marca w obronie relegowanych z uczelni Adama Michnika oraz Henryka Szlajfera zosta³ zwo³any wiec protestacyjny. Odbywaj±ca siê na dziedziñcu Uniwersytetu Warszawskiego studencka manifestacja zosta³a brutalnie rozpêdzona przez tzw. aktyw robotniczy oraz Batalion Operacyjny z Golêdzinowa przypominaj±cy pó¼niejsze ZOMO.
* 9-23 marca strajk studentów na Politechnice Warszawskiej wspierany przez ludno¶æ Warszawy. Pierwszego dnia strajku oddzia³y milicji bezskutecznie atakowa³y budynek Wydzia³u Elektroniki PW.
* W Gdañsku 11 marca 1968 na Politechnice Gdañskiej w wiecu zorganizowanym przeciwko polityce partii uczestniczy³o 4000 studentów.
* 15 marca w Gdañsku mia³a miejsce najwiêksza w skali kraju manifestacja. Udzia³ w niej wziê³o 20 tys. osób, studentów, robotników i innych mieszkañców Gdañska.

Cytaty dotycz±ce Marca 1968:

* „Dejmek, Dejmek, a widzicie, ¿onê ma ¯ydówkê!”
Autor: Zenon Kliszko, wicemarsza³ek Sejmu PRL o re¿yserze "Dziadów"
* „Rozpêtana na wielk± skalê kampania antysemicka mia³a nie tyle ugodziæ w tê resztê spo³eczno¶ci ¿ydowskiej ocala³± z hitlerowskiego piek³a, ile mia³a rozpaliæ nastroje nacjonalizmu i ksenofobii, przys³oniæ rzeczywiste przyczyny kryzysu spo³ecznego, oduczyæ Polaków racjonalnego my¶lenia i uczyniæ ich wspólnikami zbrodni. Dlatego w³a¶nie antysemityzm by³ tak istotnym problemem.”
Autor: Adam Michnik, Ko¶ció³, lewica, dialog
* „Podobnie w 1968 roku, gdy zaczê³a siê antysemicka awantura. Ludzie my¶l± do dzi¶, ¿e to by³ taki wyskok Moczara. A wiadomo dok³adnie, ¿e Moczar by³ agentem, co potwierdzaj± ¼ród³a sowieckie i nasz Instytut Nauk Politycznych PAN.”
Autor: Adam Schaff, Jestem Guru nowoczesnej lewicy - wywiad dla Euro VIP, 2000 r.
* „Dlaczego twierdzê, ¿e w Marcu sz³o o "zbrodniê na zamówienie", jak w powie¶ciach Agathy Christie? Gdy¿ przyczyn± g³ówn± tej nies³ychanej sprawy by³a potrzeba stworzenia w Polsce atmosfery takiego zamêtu, który, w ramach wymuszonej emigracji ludno¶ci pochodzenia ¿ydowskiego, pozwala³ na szmuglowanie za granicê - Izrael stanowi³ tylko etap podró¿y w takich wypadkach, je¶li nie by³a mo¿liwa emigracja wprost do kraju docelowego na Zachodzie - nowych rezydentów radzieckiej siatki szpiegowskiej, co by³o konieczne dla Zwi±zku Radzieckiego wobec "spalenia siê" jego starej siatki. To by³a g³ówna przyczyna tego tornado.”
Autor: Adam Schaff, Ksi±¿ka dla mojej ¿ony, 2001
¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia


Zobacz tak¿e:
firefox


Pobierz opis w formacie PDF
Dostêpno¶æ: brak




 |  Strona g³ówna  |  Nowo¶ci  |  O firmie  |  Regulamin  |  Aktualny stan koszyka  |  Kontakt  | 
oprogramowanie Sklepy internetowe

Sklep numizmatyczny - Polskie i zagraniczne monety kolekcjonerskie, banknoty polimerowe
Monety z³ote, monety srebrne, monety Kanonizacja Jana Paw³a II, monety okolicznoœciowe 5 z³
Numizmatyka: Z³oto lokacyjne: Z³ote sztabki: Abonament numizmatyczny 2015
Skarby Stanis³awa Augusta, Kanonizacja Jan Pawe³ II
Sitemap