Seriê monet
"Polscy Podró¿nicy i Badacze" NBP emituje od 1997 roku. W ramach serii
ukazuj± siê 10-z³otowe monety srebrne i monety 2-z³otowe ze stopu
Nordic Gold.
Celem emisji ósmej monety z serii jest przypomnienie dzia³alno¶ci s³awnego polskiego etnografa, zes³añca i etnografa, brata marsza³ka Józefa Pi³sudskiego.
Na monecie obiegowej Nordic Gold projektu Roussanki Nowakowskiej (rewers) i Ewy Tyc-Karpiñskiej (awers) uwieczniony zosta³ Bronis³aw Pi³sudski - polski podró¿nik i badacz zajmuj±cy siê ludami i kulturami Dalekiego Wschodu.
Rewers monety przedstawia stylizowany wizerunek popiersia Bronis³awa Pi³sudskiego. Po jego lewej strony widoczna jest postaæ siedz±cego mê¿czyzny w ubiorze ajnoskim, na tle gór.
Polish Travellers and Explorers:
Bronis³aw Pi³sudski (1866-1918)
- Obverse: an image of the Eagle established as the State Emblem of the Republic
of Poland; at the sides of the Eagle, the notation of the year of issue: 20-08; below
the Eagle, an inscription: Z£ 2 Z£, in the rim an inscription: RZECZPOSPOLITA
POLSKA preceded and followed by six pearls. The Mint’s mark under the Eagle’s
left leg: M/W.
- Reverse: on the right-hand side, a stylised image of Bronis³aw Pi³sudski’s
bust. On the left-hand side, a figure of a seated man in Ainu costume against the
background of stylised images of mountains. Below the figure, a stylised fragment
of an ornament from Ainu costume. At the bottom, a semi-circular inscription:
BRONIS£AW PI£SUDSKI 1866-1918.
On the edge: An inscription: NBP, eight times repeated: every second one
inverted 180 degrees, separated by stars.
- Obverse designer: Ewa Tyc-Karpiñska
- Reverse designer: Roussanka Nowakowska
"Umys³ pierwotnego cz³owieka, bezradnego wobec potêgi przyrody i jej przejawów tak ma³o mu znanych i zrozumia³ych, jest prawie zawsze przygnieciony zeznaniem swej s³abo¶ci trwo¿liwej, przesi±kniêtej silnie fatalizmem".
Bronis³aw Pi³sudski
Bronis³aw Piotr Pi³sudski herbu Pi³sudski (ur. 2 listopada 1866 r. w Zu³owie, zm. 17 maja 1918 r. w Pary¿u) - polski zes³aniec, etnograf, zajmuj±cy siê ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, g³ównie ludem Ajnów, który obserwowa³ na Sachalinie a pó¼niej na wyspie Hokkaido.
Do dzi¶ Pi³sudski uwa¿any jest na ¶wiecie za jednego z najwa¿niejszych badaczy tamtych terenów. By³ bratem Józefa, Adama i Jana.
Od 1874 mieszka³ w Wilnie, gdzie 3 lata pó¼niej wst±pi³ do gimnazjum. Razem z bratem Józefem organizowali kó³ko samokszta³ceniowe Spójnia.
Po ¶mierci matki (1884) w 1886 wyjecha³ do Sankt Petersburga, gdzie zda³ egzamin na baka³arza i wst±pi³ na Wydzia³ Prawa miejscowego uniwersytetu.
W 1887 zosta³ wci±gniêty w przygotowania Woli Ludu do zamachu na cara Aleksandra III.
W¶ród zamachowców znajdowa³ siê miêdzy innymi Aleksander Uljanow, starszy brat W³odzimierza znanego potem jako Lenin. Po wsypie, za udzia³ w spisku zosta³ skazany na 15 lat zes³ania i ciê¿kich prac na wyspê Sachalin. Na Sachalinie w 1891 pozna³ Lwa Jakowlewicza Sternberga, znanego ju¿ etnografa, który tak¿e znajdowa³ siê na zes³aniu.
W 1896 ukaza³a siê jego praca o obserwacjach klimatycznych. Zosta³ wówczas wys³any z misj± meteorologiczn± na po³udniow± czê¶æ wyspy, gdzie zetkn±³ siê z Ajnami.
Po 10 latach zes³ania reszta wyroku zosta³a zamieniona na nakaz osiedlenia siê bez prawa opuszczania rosyjskiego Dalekiego Wschodu. 3 lata pó¼niej otrzyma³ propozycjê cesarskiej akademii nauk, aby udaæ siê na badania kultury Ajnów, Gilaków (Niwchów), Oroków i Mangunów na Sachalinie.
W tym samym roku osiedli³ siê - ju¿ jako wolny cz³owiek - w wiosce Ai, gdzie zakocha³ siê w piêknej Chuhsamma, krewnej wodza Kimur Bafunke, która urodzi³a mu syna o imieniu Sukezo.
W 1903 wraz z innym zes³añcem, pisarzem Wac³awem Sieroszewskim uda³ siê na badania kultury Ajnów na wyspie Hokkaido (wówczas zwanej Yesso). Jednym z efektów jego pracy s± unikalne nagrania d¼wiêkowe zarejestrowane na 100 wa³kach woskowych. Obecnie mo¿na je ogl±daæ w Centrum Kultury i Techniki "Mangha" w Krakowie.
Na pocz±tku lat 80. XX w. wa³ki te zosta³y wypo¿yczone z Polski przez Japoñczyków, a firma SONY skonstruowa³a specjalny laserowy odpowiednik urz±dzenia do ich odczytu (fonografu Edisona), dziêki któremu uda³o siê po wielu latach znów us³yszeæ zapisane na nich d¼wiêki.
Jego dorobkiem jest stworzenie s³owników, w których przet³umaczy³ ponad 10 tys. s³ów z jêzyka ainu, 6 tys. z jêzyka gilackiego oraz 2 tys. z jêzyka orockiego i jêzyka Mangunów, bogate opisy ich kultury i obyczajów, w tym tak¿e kultury muzycznej, spisa³ wiele podañ i legend tych kultur, oraz wykona³ ok. 300 fotografii, na których utrwala³ g³ównie typy mieszkaj±cych tam ludzi.
Utrwali³ fonograficznie pie¶ni i mowê Ajnów.
Do Polski przyby³ przez Japoniê i Stany Zjednoczone w 1905 i zamieszka³ w Krakowie. Pó¼niej przeprowadzi³ siê do Zakopanego i prowadzi³ badania etnograficzne Podhala. Po wybuchu I wojny ¶wiatowej wyjecha³ do Szwajcarii w³±czaj±c siê w nurt dzia³alno¶ci niepodleg³o¶ciowej. Pod koniec 1917 wyjecha³ do Pary¿a, gdzie w 1918 uton±³ w Sekwanie. Podejrzewa siê, ¿e by³a to ¶mieræ samobójcza.
¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia