Producent: NBP - monety Nordic Gold
ID: 659
Moneta obiegowa 2 z³ - Historyczne miasta w Polsce - £owicz, 2008
Nomina³: 2 z³
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1 Stempel: zwyk³y ¦rednica: 27,00 mm Waga: 8,15 g
Wielko¶æ emisji: 1.100.000 szt. Data emisji monet w NBP: 5.03.2008 r. Miasto £owicz - trzydziesta pierwsza moneta z rozpoczêtej we wrze¶niu 2005 r. serii "Historyczne Miasta w Polsce".
Seria
32 monet obiegowych NBP
"Historyczne miasta w Polsce" (2005-2007)
Niepowtarzalna seria sk³adaæ siê bêdzie z 32 monet i ukazywaæ do kwietnia 2008 r. Na wyj±tkowych monetach upamiêtniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wnios³y szczególny wk³ad w rozwój poszczególnych regionów i pañstwowo¶ci Polski.
Rewers monety uwiecznia wizerunek Ratusza w £owiczu. Z lewej i z prawej strony znajduj± siê stylizowane wizerunki drzew, a u do³u stylizowany wizerunek fragmentu wycinanki ³owickiej.
£owicz (jid. לאָוויטש, ³ac. Loviche, niem. Lowitsch, ros. Лович) - miasto, gmina miejska w województwie ³ódzkim, w powiecie ³owickim (siedziba w³adz powiatu) nad rzek± Bzur±, na pó³nocnym skraju Równiny £owicko-B³oñskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie nale¿a³o do województwa skierniewickiego. Historia miasta Z badañ archeologicznych wiadomo, ¿e we wczesnym ¶redniowieczu XII-XIII w. na miejscu dzisiejszych ruin zamku znajdowa³ siê drewniano-ziemny, przeprawowy gród obronny przez bagnist± dolinê Bzury, posiadaj±cy du¿e znaczenie strategiczne. By³ to najprawdopodobniej jeden z pierwszych grodów piastowskich. Najstarsza wzmianka o £owiczu (Loviche) pochodzi z bulli papie¿a Innocentego II z 7 lipca 1136 r., zatwierdzaj±cej prawo arcybiskupów gnie¼nieñskich do dóbr ³owickich. Dobra te nada³ ko¶cio³owi prawdopodobnie który¶ z Piastów.
Wiek XIII Oko³o 1214-1215 roku w Wolborzu w wyniku starañ arcybiskupa Henryka Kietlicza, ksi±¿êta z czterech prowincji: krakowskiej (Leszek Bia³y), mazowieckiej (Konrad I Mazowiecki), kaliskiej (W³adys³aw Odonic) i opolskiej (Kazimierz I Opolski), wydali "przywilej immunitetowy" - dokument m.in. zatwierdzaj±cy dotychczasowe prawa ko¶cio³a gnie¼nieñskiego do dóbr ³owickich i grodu. W roku 1242 ksi±¿ê Konrad Mazowiecki wyda³ arcybiskupom tzw. "wielki przywilej", w którym dobra ³owickie nazwano castellania (kasztelani±) ale sam £owicz by³ okre¶lony jeszcze mianem villa (wie¶), mimo i¿ znajdowa³o siê ju¿ tu mansio (dwór arcybiskupi).
Nie jest znana dok³adna data otrzymania przez £owicz praw miejskich, ale pierwszym dokumentem, w którym okre¶lany jest mianem oppidum (miasto) jest przywilej menniczy z roku 1298 dla arcybiskupstwa gnie¼nieñskiego wystawiony w £owiczu, przez ksiêcia p³ockiego Boles³awa II. Przy czym przez miasto nale¿y rozumieæ tu najprawdopodobniej Podgrodzie, zlokalizowane w okolicach dzisiejszego Przyrynku. Za tez± t± przemawia jego kszta³t - wyra¼na po dzi¶ dzieñ - owalnica usytuowana równolegle do Bzury.
Z innych zachowanych dokumentów pi¶mienniczych wiadomo jeszcze, i¿ wcze¶niej w roku 1263 mia³ miejsce najazd Litwinów, w wyniku którego "£owicz wraz z ko¶cio³em i dworem zosta³ z³upiony i podpalony".
Wiek XIV Wed³ug relacji Janka z Czarnkowa oko³o roku 1355, w miejscu starego grodu, arcybiskup Jaros³aw Bogoria Skotnicki wzniós³ gotycki murowany zamek, który wkrótce sta³ siê rezydencj± arcybiskupów gnie¼nieñskich i prymasów Polski. Jeszcze za¶, przed rokiem 1358 lokowa³ na prawie niemieckim Nowe Miasto (obecnie Stare Miasto).
W dokumentach z 1358 i 1359 r. £owicz okre¶la siê ju¿ mianem civis lovicensis i civitas. Usytuowane ono zosta³o wzglêdem dotychczasowego oppidum na wschód wzd³u¿ Bzury, wokó³ drewnianego ko¶cio³a, stoj±cego w miejscu dzisiejszej Bazyliki Katedralnej i je¶li wierzyæ zachowanej w niej pó¼niejszej inskrypcji, ufundowanego najprawdopodobniej jeszcze w roku 1100 przez ksiêcia W³adys³awa Hermana.
Dziêki unikalnej randze kasztelanii oraz licznym immunitetom, a tak¿e, co nie pozostawa³o bez wp³ywu, wyj±tkowemu po³o¿eniu na pograniczu Mazowsza i Polski arcybiskup Jaros³aw Bogoria Skotnicki coraz ¶mielej zacz±³ d±¿yæ do uniezale¿nienia jej od zwierzchnictwa ksi±¿±t mazowieckich.
Doprowadzi³o to w koñcu do otwartego konfliktu. Jeszcze w roku 1359 Ksi±¿ê Siemowit III, najprawdopodobniej pod wp³ywem Króla Kazimierza Wielkiego wystawi³ dokument uznaj±cy pe³niê immunitetu arcybiskupiego do £owicza i kasztelanii, zachowuj±c dla siebie tylko prawo polowania na tury.
Jednak jeszcze tego samego roku wyznaczy³ arcybiskupom tak¿e czynsz w postaci grzywny z³ota, który stanowiæ mia³ symbol zale¿no¶ci prymasowskiego £owicza od ksi±¿±t mazowieckich. Ci za¶ mieli protektora w osobie Kazimierza Wielkiego, który w latach 1359-1360 kilkakrotnie nazwa³ arcybiskupa Jaros³awa ksiêciem, tym samym daj±c do zrozumienia Siemowitowi, i¿ godzi siê na niezale¿no¶æ dóbr ³owickich. By nie psuæ dobrych stosunków z Polsk±, ksi±¿ê odst±pi³ od roszczeñ by powróciæ do nich zaraz po ¶mierci Króla.
W roku 1374 przy okazji z³o¿enia urzêdu przez Jaros³awa Bogoriê i objêcia go przez Janusza Suchegowilka Strzeleckiego jeszcze raz pojawia siê wzmianka o kasztelanie ³owickim jako funkcjonariuszu arcybiskupim oraz trwaj±cym zatargu. W roku 1379 Król Ludwik Wêgierski zobowi±za³ ksiêcia Siemowita III do zachowania wszelkich przywilejów ko¶cio³a gnie¼nieñskiego "w jego dobrach na Mazowszu". Tymsamym arcybiskup Janusz Suchywilk musia³ z³o¿yæ publiczne o¶wiadczenie, ¿e £owicz le¿y na Mazowszu. Mimo to ambicje obu stron powodowa³y dalsze zaognienie konfliktu.
Ostatecznie w roku 1381 Siemowit III, po sprzeciwie arcybiskupa by jego syn Henryk Mazowiecki obj±³ prepozyturê ³êczyck± najecha³ kasztelaniê ³owick±. Pomimo jego ¶mierci w tym samym roku kasztelania by³a okupywana przez Mazowsze jeszcze przez kilka lat (korzystaj±c z zamieszania panuj±cego w Polsce po ¶mierci Ludwika Wêgierskiego).
W roku 1398 Król W³adys³aw II Jagie³³o nada³ £owiczowi przywilej solny, dziêki któremu mieszkañcy miasta mogli nabywaæ sól z ¿up Wieliczki i Bochni po ni¿szej cenie, takiej jak± p³aci³y miasta kujawskie. Dowodzi to, i¿ w £owiczu dzia³a³o, zapewne ju¿ wcze¶niej, bractwo praso³ów - handlarzy soli.
Wiek XV Po burzliwej drugiej po³owie wieku XIV nastêpuje dalszy rozwój miata. W miejscu starego drewnianego ko¶cio³a zbudowana zosta³a nowa ¶wi±tynia w stylu gotyckim, która 25 kwietnia 1433 podniesiona zosta³a do rangi kolegiaty przez arcybiskupa Wojciecha Jastrzêbca. Wówczas te¿ powsta³a Prymasowska Kapitu³a £owicka, a przy Kolegiacie najstarsza w kraju kolonia Akademii Krakowskiej. Dziêki po³o¿eniu na wa¿nych szlakach handlowych i komunikacyjnych oraz licznym przywilejom i jarmarkom miasto bardzo szybko siê rozwija³o.
Wiek XVI Od 1572 r. (po ¶mierci Zygmunta Augusta) w okresach bezkrólewia, £owicz pe³ni³ funkcjê drugiej stolicy Rzeczypospolitej z racji tego, i¿ to tutaj rezydowa³ Interrex, którego rola zwyczajowo przypada³a prymasowi Polski.
Wiek XVII £owicz na sztychu z dzie³a Georga Brauna i Franza Hogenberga z 1617
£owicz na sztychu z dzie³a Georga Brauna i Franza Hogenberga z 1617
Powa¿nie zniszczony podczas potopu szwedzkiego nigdy ju¿ nie odzyska³ swej rangi i zacz±³ powoli podupadaæ przechodz±c stopniowo do roli ma³ego miasteczka. Mimo to, a¿ do rozbiorów by³ wa¿nym o¶rodkiem kultury i edukacji. Tu w roku 1668 powstaje, jedno z pierwszych w Polsce, kolegiów pijarskich.
Wiek XVIII Po II rozbiorze w 1793 r. miasto znalaz³o siê pod panowaniem pruskim.
Wiek XIX Od 1807 r. wesz³o w sk³ad utworzonego w wyniku wojen napoleoñskich Ksiêstwa Warszawskiego, i dalej od 1815 r. znalaz³o siê w granicach Królestwa Polskiego. W 1820 r. dobra ³owickie przechodz± na w³asno¶æ Wielkiego Ksiêcia Konstantego i jego ¿ony Joanny Grudziñskiej, która oficjalnie otrzyma³a tytu³ "Ksiê¿nej £owickiej". Dekretem cesarskim z dnia 9 lipca 1822 r. wydanym w Petersburgu, wskazano ustalenie granic zewnêtrznych ksiêstwa ³owickiego, tym samym tworz±c je formalnie, gdy¿ uprzednio jego nazwa, a¿ od czasów arcybiskupów gnie¼nieñskich, funkcjonowa³a tylko zwyczajowo.
W czasie powstania listopadowego (1830-1831) w £owiczu zorganizowano Gwardiê Narodow±, a po jego klêsce w roku 1831 lub 1838 dobra ³owickie przesz³y na w³asno¶æ cara Miko³aja I.
W drugiej po³owie XIX w. wieku nastêpuje rozwój drobnego przemys³u. W 1845 r. uruchomione zostaje po³±czenie kolejowe z Warszaw±, a po wybudowaniu stacji kolejowej (1861) od roku 1862 równie¿ z Bydgoszcz±. Mimo licznych represji za bohaterski udzia³ w powstaniu styczniowym (1863-1864), miasto nadal rozwija siê gospodarczo, edukacyjnie i kulturalnie.
Wiek XX Zniszczenia w czasie I i II wojny ¶wiatowej. W pobli¿u miasta we wrze¶niu 1939 r. rozegra³a siê najwiêksza bitwa kampanii wrze¶niowej znana jako bitwa nad Bzur±.
W dniu 25 marca 1992 r. papie¿ Jan Pawe³ II bull± Totus Tuus Poloniae Populus erygowa³ diecezjê ³owick±, podnosz±c tymsamym kolegiatê ³owick± do godno¶ci katedry. Podczas swej VII. Podró¿y Apostolskiej do Polski papie¿ odwiedzi³ £owicz i w dniu 14 czerwca 1999 r. nada³ katedrze ³owickiej tytu³ bazyliki mniejszej.
Ciekawostki * W £owiczu mo¿na zobaczyæ jeden z czterech istniej±cych w Europie trójk±tnych rynków - Nowy Rynek. * Miasto to jest znane jako o¶rodek turystyczny s³ynny z folkloru ³owickiego. Najbardziej znane s±
stroje ³owickie - pasiaki. Przyk³ad ³owickiej wsi mo¿na zobaczyæ w
skansenie we wsi Maurzyce. * W dniu 18 grudnia 1806 r. po zwyciêstwie pod Jen± i Auerstedt w drodze do Warszawy, w £owiczu, zatrzyma³ siê na nocleg Napoleon I Bonaparte. Na murze kamienicy przy Starym Rynku, w której nocowa³ znajduje siê obecnie tablica pami±tkowa. * Ksiê¿na ³owicka - Joanna Grudziñska nigdy nie by³a w £owiczu. ¼ród³o: NBP / Wikipedia - wolna encyklopedia
|
Dostêpno¶æ: produkt dostêpny
|
|