HomeNowo¶ciO firmieRegulaminTwój koszykKontakt
Sklep numizmatyczny zaprasza, 28 marca 2024 r. U¿ytkownicy online: 574
Poleæ znajonemu  |  Dodaj do ulubionych
Nowo¶ci
10 z³, Stulecie odzyskania przez Polskê niepodleg³o¶ci - Wincenty Witos, 2020
NBP
Cena brutto: 189.00 PLN

Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich, Janusz Parchimowicz, 2013
Nefryt
Cena brutto: 27.00 PLN

50 z³, Skarby Stanis³awa Augusta - Stanis³aw Leszczyñski, 2023
NBP
Cena brutto: 1190.00 PLN


Informacje
Plan emisyjny monet
i banknotów w 2018 roku:


Polska Reprezentacja Olimpijska PyeongChang
- 200 zł, 10 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni August Emil Fieldorf „Nil”
- 10 zł

Wielcy polscy ekonomiści
Fryderyk Skarbek
- 10zł

Moneta okolicznościowa z napisem 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości
- 5 zł

Polskie Termopile - Hodów
- 10 zł

100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej
- 10 zł

Skarby Stanisława Augusta
Henryk Walezy
- 500 zł, 50 zł

Historia monety polskiej boratynka, tymf Jana Kazimierza
- 20 zł

760-lecie Towarzystwa Strzeleckiego Bractwa Kurkowego
w Krakowie
- 10 zł

100-lecie powstania Gimnazjum
i Liceum im. Stefana Batorego
w Warszawie
- 10 zł

POLONIA RESTITUTA
- 10 zł

125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
- 10 zł

Niepodległość
- 20 zł (banknot kolekcjonerski)

Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – Ignacy Jan Paderewski
- 100 zł, 10 zł

100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości
- 1 zł, 2018 zł, 100 zł

Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni – Hieronim Dekutowski „Zapora”
- 10 zł

100. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego
- 200 zł, 10 zł

Wiadomo¶ci

Emisje NBP
Emisja monet NBP 2018

Emisja monet NBP 2017

Emisja monet NBP 2016

Emisja monet NBP 2015

Emisja monet NBP 2014

Emisja monet NBP 2013

Emisja monet NBP 2012

Emisja monet NBP 2011

Emisja monet NBP 2010

Emisja monet NBP 2009

Emisja monet NBP 2008

Emisja monet NBP 2007

Emisje monet NBP 1995 - 2006


 
20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008
Nazwa Cena brutto
20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008
129.00 PLN

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 782

Kolekcja: Srebrne monety o tematyce historycznej

Stan zachowania monety: I (menniczy)
Nomina³: 20 z³
Srebro: Ag 925
Stempel: lustrzany
¦rednica: 38,61 mm
Waga: 28,28 g
Wielko¶æ emisji: 145.000 szt.
Data emisji monet: 15.04.2008 r. 

Niezwyk³e piêkno - symboliczne drzewo z ulistnionymi ga³±zkami wystaj±cymi ponad ceglany mur, którego motyw pojawia siê na awersie i rewersie srebrnej monety kolekcjonerskiej projektu Urszuli Walerzak.

20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008

Ta wybita z du¿± precyzj± wymowna w swej symbolice moneta upamiêtnia pierwsze miejskie wyst±pienie zbrojne w okupowanej przez III Rzeszê Europie. Oddanie ho³du i wspomnienie bohaterskiej walki o ludzk± godno¶æ.

"My nie chcemy ratowaæ ¿ycia.
¯aden z nas ¿ywy z tego nie wyjdzie.

My chcemy ratowaæ ludzk± godno¶æ."
- Arie Wilner (ps. Jurek) ¿o³nierz ¯OBu.

Poland 2008 20 Zloty 65th Anniversary of Warsaw Ghetto Uprising Silver Proof

The largest single revolt by Jews in Europe during the Holocaust in World War II, the 1943 Warsaw Ghetto Uprising saw Polish Jews rise in a courageous, but inevitably futile insurgency against their Nazi overlords. Opposing Germany’s efforts to incarcerate the remaining population of Warsaw’s Jewish ghetto in the Treblinka concentration camp, the key part of the revolt took place from 19 April to 16 May 1943. Poorly armed, and with few supplies, the rebels were mercilessly crushed by the Germans.

Reverse:
In the center, a tree and the Star of David against a brick wall. Beyong the wall, the tree is budding. At the bottom, "65. ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM" (65th Anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising).
Obverse: Along the rim, "RZECZPOSPOLITA POLSKA" for Republic of Poland, and the year of issue. In the center, loose bricks and flames next to an image of the eagle, the state emblem of the Republic of Poland. Under the Eagle’s left foot, the Mint mark. At the bottom, the face value.


20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008

Powstanie w getcie warszawskim - to zbrojne wyst±pienie ¿ydowskich formacji militarnych, jakie mia³o miejsce na terenie warszawskiego getta pod koniec jego likwidacji przez Niemców. Wybuch³o w wigiliê ¿ydowskiego ¶wiêta Paschy 19 kwietnia 1943 roku, ostatnie walki usta³y do po³owy maja.

Nie mia³o celów militarnych: wobec braku jakichkolwiek szans na powodzenie, by³o desperackim aktem wyboru godnej ¶mierci z broni± w rêku oraz odwetu i kary na prze¶ladowcach, przez garstkê kilkuset bojowników ¯ZW pod wodz± Dawida Moryca Apfelbauma, Paw³a Frenkla i Leona Rodala oraz ¯OB dowodzonego przez Mordechaja Anielewicza i Marka Edelmana. By³o to pierwsze miejskie wyst±pienie powstañcze w okupowanej przez Niemców Europie. Bojownicy ¯OB i ¿o³nierze ¯ZW u¿ywali podczas walki flagi polskiej i ¿ydowskiej.

Powstanie wybuch³o na wezwanie ¯ydowskiego Komitetu Narodowego w momencie, gdy w wyludnionym ju¿ getcie znajdowa³o siê tylko 50-60[1] tysiêcy ludzi (wobec niemal pó³ miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia). Mia³o miejsce podczas zarz±dzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, polegaj±cej na systematycznym przeszukiwaniu dzielnicy i wy³apywaniu resztek kryj±cej siê ludno¶ci.

Gdy na teren getta wesz³y niemieckie oddzia³y wojskowe i policyjne pod komend± gen. SS Jürgena Stroopa oraz wspieraj±ce je formacje ³otewskie i ukraiñskie, powstañcy otworzyli do nich ogieñ. ¯ydów by³o ma³o, ale ustawiali siê w szyki, które sami wymy¶lili. Podczas powstania ca³e getto zosta³o spalone, a po jego zakoñczeniu wysadzona zosta³a Wielka Synagoga na ulicy T³omackie. Od zburzenia ocala³ jedynie ko¶ció³ ¶w. Augustyna na Nowolipkach, gdy¿ Niemcy utworzyli sobie w nim magazyn.

20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008
Fotografia z Raportu Stroopa. Oryginalny niemiecki podpis:
"Ci bandyci stawiali zbrojny opór"

Si³y i straty powstañców
Si³y powstañcze osi±gnê³y liczbê ok. 1 000[1] s³abo uzbrojnonych bojowników (ok. 150-600 z ¯OB i 400 z ¯ZW). W kwestii liczebno¶ci oddzia³ów powstañczych wystêpuj± znaczne rozbie¿no¶ci, gdy¿ niektóre ¼ród³a podaj± nawet liczbê 1500 powstañców. ¯ydowscy powstañcy uzyskali pomoc g³ównie od AK, a tak¿e w mniejszym stopniu od SOB, PLAN, oraz GL - zarówno przed, jak i w trakcie walk.

Wsparcie to dotyczy³o technologii wytwarzania broni i budowy schronów, powstañcy uzyskali broñ paln±, benzynê i inne chemikalia do tego potrzebne, a tak¿e wsparci zostali przez niewielkie grupy ¿o³nierzy podziemia chêtnych do walki w getcie. Czêsto wykorzystywano broñ zdobyt± na Niemcach, jednak wskutek braku amunicji, zwiêkszenie ilo¶ci pistoletów maszynowych nie poprawia³o sytuacji powstañców. Potajemnie utworzone w 1942 r. przez mieszkañców getta schrony i umocnienia, okaza³y siê wyj±tkowo przydatne w dzia³aniach powstañczych. Najlepiej rozbudowane powsta³y w rejonie ul. Mi³ej, Nowolipiu, Lesznie, Nalewkach, ¦wiêtojerskiej i Franciszkañskiej.

W starciach zginê³o ok. 7000[1] ¯ydów, ponad 6 000 sp³onê³o ¿ywcem[1], ok. 50 000[1] zosta³o wywiezionych do obozu zag³ady w Treblince. W trakcie t³umienia powstania hitlerowcy dopuszczali siê wielu okrucieñstw i zbrodni na mieszkañcach getta, oraz przeprowadzali liczne masowe egzekucje. Niemcy u¿ywali gazów bojowych[1] do zabijania powstañców broni±cych siê w bunkrach.

Dowódca oddzia³ów niemieckich, gen. SS Jürgen Stroop wyda³ osobi¶cie rozkaz zwalczania bojowników ¯OB ogniem[2] - ¿o³nierzom niemieckim wydano beczki z benzyn± nakazuj±c podpalanie wszystkich schronów, bunkrów i kryjówek.[2] W swoim raporcie z likwidacji powstania w getcie warszawskim Jürgen Stroop poda³, ¿e zg³adzono lub ujêto 56 065 ¯ydów. Raport nie dotyczy³ jednak osób, które zginê³y pod gruzami palonego i burzonego getta. Szacuje siê, ¿e liczba ta powinna wiêc wynosiæ oko³o 62-63 tysi±ce osób.

Si³y i straty niemieckie
Si³y niemieckie liczy³y ³±cznie ok. 3 000[1] (2054 ¿o³nierzy i 36 oficerów, 821 grenadierów pancernych Waffen SS, oraz 367 tzw. granatowych policjantów - przeznaczonych do utworzenia kordonu wokó³ murów getta). Si³y niemieckie wspierane by³y przez artyleriê i broñ pancern±. Ponadto u¿yto: baterii lekkiej artylerii Wehrmachtu oddzia³ów SS Ordnungspolizei (Orpo) (bataliony 22 i 23), SS Sicherheitsdienst (SD), saperów Wehrmachtu, batalionu ukraiñskiego tzw. Trawniki-Männer, ³otewski i litewskie policyjne oddzia³y pomocnicze (Askaris).

Niemcy dysponowali uzbrojonymi pojazdami pancernymi, broni± chemiczn±, miotaczami ognia, czo³gami i artyleri±. Zabezpieczenie techniczne stanowi³a m.in. warszawska stra¿ po¿arna. Straty strony niemieckiej podane przez dowodz±cego Jürgena Stroopa wynios³y 16 zabitych i 85 rannych (sam Stroop przyzna³ po wojnie, ¿e raporty by³y fa³szowane). Inne ¼ród³a podaj± liczby znacznie wiêksze - nawet do 1300 zabitych i rannych, co jednak wydaje siê byæ wielokrotnie zawy¿on± wielko¶ci± strat strony niemieckiej. Najbli¿sze prawdy wydaj± siê byæ ³±czne straty (zabitych i rannych) strony niemieckiej na poziomie 300 ludzi. Hitlerowcy stracili tak¿e 1 czo³g i 2 samochody pancerne.

20 z³, 65. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, 2008
Fotografia z Raportu Stroopa. Oryginalny niemiecki podpis:
"Bandyci zg³adzeni w walce"

Pomoc polskiego podziemia dla powstañców Getta
Bojownicy ¯OB-u otrzymali od Armii Krajowej broñ: ok. 50 pistoletów, rkm, pm, amunicjê, ok. 600 granatów, 30 kg ¶rodków wybuchowych (plastyku, ze zrzutów powietrznych), 120 kg ¶rodków wybuchowych w³asnej produkcji, 400 detonatorów do bomb i granatów, 30 kg potasu do produkcji "koktajlu Mo³otowa" oraz wielkie ilo¶ci saletry potasowej do produkcji prochu strzelniczego. Bojownicy ¿ydowscy zostali tak¿e poinstruowani w jaki sposób u¿yæ tych materia³ów do konstrukcji bomb, granatów rêcznych i butelek zapalaj±cych. Przeszkolono ich tak¿e w jaki sposób buduje siê fortyfikacje przy czym wskazano im tak¿e sk±d wzi±æ cement i inne elementy konstrukcyjne do ich budowy.

Pierwsz± partiê broni bojownicy ¯ZW otrzymali za po¶rednictwem Henryka Iwañskiego jeszcze w 1941 r. Bojownicy ¯ZW otrzymali tak¿e za po¶rednictwem Korpusu Bezpieczeñstwa od czerwca 1942 r. do pocz±tku powstania kwietniowego 1943 r. 3 ciê¿kie karabiny maszynowe, 100 pistoletów, 7 karabinów, 15 automatów i oko³o 750 granatów. Ju¿ po rozpoczêciu powstania w getcie dostarczono tak¿e 4 karabiny maszynowe RKM, lekki karabin maszynowy LKM, 11 automatów FM, 50 pistoletów i 300 granatów.

W pierwszej po³owie 1942 roku uzbrojenie przekaza³y równie¿ inne grupy Armii Krajowej. W czasie powstania obroñcy getta od pierwszych dni wspierani byli z zewn±trz przez polskie oddzia³y podziemia zbrojnego AK oraz w mniejszym zakresie przez Gwardiê Ludow±. Polacy przeprowadzili kilkana¶cie akcji zbrojnych wokó³ getta przeciwko oddzia³om niemieckim. Ju¿ w pierwszym dniu powstania w getcie dnia 19 kwietnia 1943 roku trzy jednostki AK pod dowództwem kpt. Józefa Pszennego podjê³y próbê wysadzenia muru getta za pomoc± min na ulicy Bonifraterskiej. Zostali jednak wykryci przez Niemców i w wyniku walki jaka siê wywi±za³a dwóch z nich zginê³o na miejscu: Eugeniusz Morawski i Józef Wilk. Zginê³o tak¿e kilku Niemców, lecz próba wysadzenia muru nie powiod³a siê.

W walkach wewn±trz getta walczy³ równie¿ Henryk Iwañski pseud. "Bystry". Z rozkazem w³±czenia siê do walk wydanym przez dowództwo Armii Krajowej przedosta³ siê do getta tunelem wraz z 18 osobowym oddzia³em. Oddzia³ przyby³ do walcz±cych z uzupe³nieniem broni oraz amunicji, a tak¿e zast±pi³ wyczerpanych powstañców na pozycjach miêdzy ruinami placu Muranowskiego, a ulic± Nalewki.

W pierwszych dniach powstania nad placem powiewa³y dwie flagi - ¿ydowska i polska. W trakcie walki 27 kwietnia na pl. Muranowskim ¿o³nierze AK spalili czo³g niemiecki, rozbili kompaniê £otyszy oraz zatrzymali Niemców przed domem na Muranowskiej 7. W walkach w getcie zgin±³ brat Iwañskiego oraz jego dwaj synowie, a sam "Bystry" w wyniku odniesionych ran zosta³ wyniesiony tunelem przez swoich ¿o³nierzy. Tunelem tym ewakuowano tak¿e 34 uzbrojonych bojowników ¯OB. W¶ród nich by³o tak¿e dowództwo ¯ydowskiej Organizacji Bojowej: H. Berliñski, M. Edelman, M. Rojzenfeld i A. Szwarcfus.

Udzia³ polskiego podziemia zbrojnego w walkach w getcie oraz poza nim potwierdza stu stronicowy raport genera³a SS i policji, Jürgena Stroopa, który by³ dowódc± niemieckich wojsk walcz±cych w getcie. Pisa³ w nim, ¿e ¿o³nierze niemieccy byli: nieustannie pod ostrza³em ognia spoza getta, to znaczy ze strony aryjskiej. Akcjê Iwañskiego opisuje nastêpuj±co: G³ówna grupa, wraz z kilkoma polskimi bandytami, wycofa³a siê na tak zwany Plac Muranowski ju¿ w pierwszym lub drugim dniu walk. Wspiera³o ich kilku innych polskich bandytów.

Kalendarium
19 kwietnia - wybuch powstania w Gettcie. Trzy jednostki AK pod dowództwem kpt. Józefa Pszennego podejmuj± próbê wysadzenia muru getta.
23 kwietnia - rozlepiono na murach poza Getto Warszawskie odezwê do mieszkañców Warszawy: Toczy siê walka o Wasz± i nasz± wolno¶æ. O Wasz i nasz - ludzki, spo³eczny i narodowy - honor i godno¶æ. Pom¶cimy zbrodnie O¶wiêcimia, Treblinek, Be³¿ca, Majdanka. Niech ¿yje braterstwo broni i krwi walcz±cej Polski !
27 kwietnia - na rozkaz AK - Henryk Iwañski przedostaje siê tunelem do getta dostarczaj±c broñ i ¿ywno¶æ dla bojowników ¯ZW, wspólna walka ¯ZW i AK z Niemcami na pl. Muranowskim.
5 maja - gen. W³adys³aw Sikorski w audycji radiowej apelowa³ do Polaków o pomoc bojownikom getta.
9 maja - zniszczenie bunkra sztabu ¯OB na ul. Mi³ej 18 w Warszawie, w którym zgin±³ przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z innymi dowódcami.
13 maja - w Londynie w imiê protestu przeciwko obojêtno¶ci ¶wiata na te wydarzenia pope³ni³ samobójstwo przez samospalenie Szmul Zygielbojm.
16 maja - Jürgen Stroop nakaza³ wysadzenie Wielkiej Synagogi na ul. T³omackie. Z t± dat± wi±¿e siê upadek powstania. Wtedy te¿ napisa³ w raporcie: By³a ¿ydowska dzielnica mieszkaniowa przesta³a istnieæ !

Opinie
* Powstanie w getcie uwa¿ane jest przez naród ¿ydowski za jedno z najwa¿niejszych wydarzeñ w jego historii.
* My nie chcemy ratowaæ ¿ycia. ¯aden z nas ¿ywy z tego nie wyjdzie. My chcemy ratowaæ ludzk± godno¶æ - Arie Wilner (ps. Jurek) ¿o³nierz ¯OBu.

Bibliografia
Dwie najs³ynniejsze ksi±¿ki opisuj±ce powstanie w getcie warszawskim to: * "Zd±¿yæ przed Panem Bogiem" wywiad z Markiem Edelmanem autorstwa Hanny Krall. * "Rozmowy z katem" - Kazimierza Moczarskiego - opis ¿ycia i kariery Jürgena Stroopa. Inne ksi±¿ki na temat powstania w getcie warszawskim: * "Sprawozdanie Juergena Stroopa" redagowany przez Stanis³awa Piotrowskiego (1948) - pierwsze polskie t³umaczenie niemieckich dokumentów * "Na oczach ¶wiata" - Marii Kann – dokument na temat powstania * "Das Lied ist geschrieben mit Blut und nicht mit Blei". Mordechaj Anielewicz und der Aufstand im Warschauer Ghetto. Autorstwa Sabine Gebhardt-Herzberg (tylko w jêzyku niemieckim). 2003. ISBN 3-00-01364-6. Wydawnictwo: Sabine Gebhardt-Herzberg (s.gebhardt-herzberg@gmx.net). * "Nadmiar pamiêci. Wspomnienia lat 1939-1946" autorstwa Icchaka Cukiermana. Wydawnictwo: PWN, styczeñ 2000, ISBN 83-01-13032-6 * "Pamiêtniki z Getta Warszawskiego", autorstwa Micha³a Grynberga. Wydawnictwo PWN 1993. * "He who saves one life" autorstwa Kazimierza Iranka-Osmeckiego, Crown Publishers, Nowy Jork, 1971. * "W walce o wolno¶æ i honor narodu", Adam Kwaterko, Kalendarz ¯ydowski 5749. * "Ludzie z zamkniêtej dzielnicy" Ruta Sakowska, PWN Warszawa 1993. * "¯ydzi Warszawy 1939-1943", W³adys³aw Bartoszewski, Marek Edelman, Lublin 1993. * Marek Edelman "Getto walczy". W: R. Assuntino, W. Goldkorn "Stra¿nik. Marek Edelman opowiada". Kraków 1999. * R. Sakowska "Ludzie z dzielnicy zamkniêtej. Eksterminacja a kultura". W: "Studia z dziejów ¯ydów w Polsce. T. II". Warszawa 1985. * "Wojna ¿ydowsko-niemiecka. Polska prasa konspiracyjna 1943-1944 o powstaniu w getcie Warszawy". Wybór i opracowanie P. Szapiro, Londyn 1992. * Tomasz J. Ka¼mierski "Lecz wy¶cie podnie¶li kamieñ". "Zwoje. Periodyk Kulturalny" nr 4 (8), maj 1998. * Stefan Ernest "O wojnie wielkich Niemiec z ¯ydami Warszawy 1939-1943" Czytelnik , Kwiecieñ 2003.
Przypisy: 1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004, s. 755 (tom6). ISBN 83-0114-179-4. 2. ↑ 2,0 2,1 Pawlak W³adys³aw: Urodzeni w Warszawie. Wydawnictwo Iskry, Warszawa, 1986, s. 122.
¼ród³o: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia

Dostêpno¶æ: produkt dostêpny




 |  Strona g³ówna  |  Nowo¶ci  |  O firmie  |  Regulamin  |  Aktualny stan koszyka  |  Kontakt  | 
oprogramowanie Sklepy internetowe

Sklep numizmatyczny - Polskie i zagraniczne monety kolekcjonerskie, banknoty polimerowe
Monety z³ote, monety srebrne, monety Kanonizacja Jana Paw³a II, monety okolicznoœciowe 5 z³
Numizmatyka: Z³oto lokacyjne: Z³ote sztabki: Abonament numizmatyczny 2015
Skarby Stanis³awa Augusta, Kanonizacja Jan Pawe³ II
Sitemap