Bursztyn - okre¶lany tak¿e jako Jantar, Z³oto Pó³nocy, Z³oto Ba³tyku, Dobry Kamieñ, ¦wiêty Kamieñ, Amber, Elektrum - to budz±ca zachwyt kopalna ¿ywica sprzed 40 mln lat, niezwyk³a i tajemnicza, posiadaj±ca dobroczynne w³a¶ciwo¶ci, które doceniono ju¿ w wiekach ¶rednich. Ta kopalna ¿ywica drzew iglastych, a w rzadszych przypadkach ¿ywicuj±cych li¶ciastych drzew z grupy bobowców, wystêpuje a¿ w oko³o 60 gatunkach.
Bursztyn znany by³ od dawna:
* Grecy nazywali ten kamieñ elektron, co oznacza ¶wiec±cy i b³yszcz±cy,
* Rzymianie nazywali bursztyn lyncurium, czyli mocz rysia, albowiem wed³ug legendy z³ocisty kamieñ powsta³ ze skamienia³ego moczu tego drapie¿nika,
* succinum to ³aciñska nazwa bursztynu u¿ywana w farmacji, powsta³a od ³ac.
succus (sok),
* sukcynit - nazwa geologiczna, pochodzi od
succinum (sok, ¿ywica drzewna),
* Egipcjanie nazywali bursztyn
sokal,
* za¶ Arabowie
anbar, poniewa¿ zapach pocieranego bursztynu kojarzy³ siê z zapachem ambry,
* Persowie nazywali kamieñ
karuba - z³oty rabu¶,
* W³osi -
ambra gialla,
* za¶ Szwedzi -
raf, co oznacza znaczy chwytaæ,
* S³owiañska nazwa jantar zosta³a przejêta od Litwinów, a ta od fenickiej nazwy jainitar - ¿ywica morska.
Magiczna moc lecznicza i p³yn±ca z niego pozytywna energia zawdziêczana jest jonom ujemnym, które m.in. pobudzaj± system nerwowy oraz ³agodz± stany reumatyczne, zapalne. W ezoteryce elektryczne w³a¶ciwo¶ci bursztynu przyci±gaj± do cz³owieka wiêksze ilo¶ci si³y ¿yciowej i równowa¿y cia³o eteryczne. Mia³ on te¿ wp³ywaæ pozytywnie na rozwój zdolno¶ci paranormalnych. W medycynie ludowej dym bursztynowych kadzide³ek zabija³ bakterie, a noszone na szyi korale zapobiega³y bólom gard³a i g³owy oraz wzmacnia³y tarczycê. Ogrzane grudki bursztynu stosowa³o siê do wyci±gania z oczu cia³ obcych (muszek, py³ków). Ut³uczony proszek za¿ywano jak tabakê, co mia³o oczy¶ciæ zatoki i pozbyæ siê kataru. Wspó³czesna litoterapia stosuje bursztyn jako nalewkê w leczeniu chorób tarczycy, gard³a, przy chrypce i reumatyzmie.
Bursztyn ba³tycki (sukcynit, „ba³tyckie z³oto”) to odmiana bursztynu, substancja organiczna, ¿ywica kopalna, która powsta³a w warunkach naturalnych co najmniej przed 40 milionami lat; pochodzi z utworów trzeciorzêdowych (od eocenu po miocen dolny).
Ciekawostki na temat bursztynu ba³tyckiego:
* jako jedyny w¶ród ¿ywic kopalnych zawiera du¿o (od 3-8%) kwasu bursztynowego, najwiêcej w korze, swojej zewnêtrznej warstwie,
* wyj±tek stanowi znajdowany w okolicach Gdañska gedanit,
* w dotyku jest ciep³y, a ogrzany w d³oni przyjemnie pachnie,
* w s³onej wodzie p³ywa, za¶ w s³odkiej tonie,
* ma zdolno¶æ do uzyskiwania ³adunku elektrycznego,
* przy potarciu ³aduje siê ujemnie, korzystnie dla cz³owieka,
* pali siê jasnym p³omieniem,
* ³atwo poddaje siê obróbce,
* zmienia siê pod wp³ywem dzia³ania ¶wiat³a,
* gwa³townie podgrzany pêka,
* temperatura miêknienia bursztynu to oko³o 150°C,
* topi siê on przy temperaturze 350°C,
* poddaje siê barwieniu przy pomocy substancji organicznych, a tak¿e syntetycznych,
* mo¿na go poddawaæ termicznemu procesowi klarowania oraz barwienia, a tak¿e prasowania.
Znaczenie bursztynu:
* niekiedy zawiera bardzo cenne z punktu widzenia naukowego i wyj±tkowo atrakcyjne dla kolekcjonerów inkluzje, czêsto doskonale zachowanych organizmów zwierzêcych i ro¶linnych,
* bursztyn ba³tycki od najdawniejszych czasów by³ u¿ywany jako kamieñ ozdobny i leczniczy, ozdoby i amulety wyrabiano z niego ju¿ w paleolicie,
* handlowano nim w ca³ej Europie,
* niezwyk³ym powodzeniem cieszy³ siê w Cesarstwie Rzymskim, wyprawy po niego by³y organizowane od V w. p.n.e. i wiod³y tzw. szlakiem bursztynowym od Adriatyku do wybrze¿y M. Ba³tyckiego,
* fascynuj±cy od lat bursztyn wykorzystywany jest w sztuce i rzemio¶le, ci±gle nale¿y do wysoko cenionych kamieni ozdobnych, wykonuje siê bowiem z niego przedmioty u¿ytkowe i ozdobne oraz bi¿uteriê, czêsto o du¿ej warto¶ci artystycznej,
* ceniony ju¿ w ¶redniowieczu, przez Greków i Rzymian, za walory
dekoracyjne, stanowi ¼ród³o inspiracji jubilerskich do dnia
dzisiejszego, obecnie wyroby z bursztynu, s± najbardziej po¿±dan±
pami±tk± z pobytu w Polsce,
* najbardziej znanym dzie³em jest Bursztynowa komnata, która zaginê³a bez wie¶ci podczas II wojny ¶wiatowej,
* jest wykorzystywany w przemy¶le kosmetycznym, farmaceutycznym i medycynie,
* najwiêksza znana bry³a wa¿±ca 9,75 kg zosta³a znaleziona w 1860 r. w okolicach Kamienia Pomorskiego, obecnie okaz ten znajduje siê w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie,
* najciekawsze kolekcje mo¿na podziwiaæ w: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Zamkowym w Malborku.
Szlak bursztynowy - w szerszym znaczeniu - to okre¶lenie powi±zañ handlowych pomiêdzy europejskimi krajami basenu Morza ¦ródziemnego, a ziemiami le¿±cymi na po³udniowym wybrze¿u Ba³tyku. Natomiast w znaczeniu wê¿szym - szlak bursztynowy oznacza przebieg tras zorganizowanych wypraw po bursztyn, nasilonych od I w. naszej ery.
Wspó³czesny Szlak Bursztynowy - Amber Route - to podró¿ przez
wielowiekow± tradycjê, która na Pomorzu odcisnê³a swój ¶lad, gdzie
bursztyn ma szczególn± warto¶æ, stanowi±c dumê mieszkañców,
rzemie¶lników, czy bursztynników.
Pocz±tkowo bursztyn by³ przedmiotem wymiany handlowej, w której po¶rednikami byli Celtowie. Pierwsze zorganizowane wyprawy po elektron odbywa³y siê w V w. p.n.e.. Nie dociera³y one jednak do wybrze¿y Ba³tyku, dokonuj±c transakcji z celtyckimi po¶rednikami.
Dopiero po podboju terenów nad ¶rodkowym Dunajem, Rzymianie rozwinêli od I wieku n.e. handel bursztynem na du¿± skalê, organizuj±c kilkoma drogami wyprawy z Panonii nad Ba³tyk, szczególnie do Sambii. Szczytowy rozwój tego handlu przypada na III w. a od po³owy IV w. wymiana stopniowo zamiera³a. G³ównym o¶rodkiem handlu bursztynem na terenie imperium rzymskiego by³a Akwileja.
Dok³adny przebieg szlaku nie zosta³ jednoznacznie okre¶lony. Wiadomo jedynie, ¿e wiód³ pocz±tkowo przez Bramê Morawsk±, nastêpnie skrêca³ na pó³noc i przez ¦l±sk oraz Kujawy z brodem przez Wis³ê w Ot³oczynie ko³o Torunia prowadzi³ nad Ba³tyk. Jego przebieg prawie dok³adnie pokrywa siê z dzisiejsz± budowan± autostrad± A1.
Jego warianty s± rekonstruowane na podstawie wzmianek staro¿ytnych pisarzy, ale g³ównie poprzez wyniki badañ archeologicznych.
Szlak znacz± znaleziska rzymskich monet, wyroby z br±zu, ceramika rzymska (terra sigillata) i skarby bursztynu. Na szlaku le¿a³ z pewno¶ci± dzisiejszy Wroc³aw. Na terenie jego osiedla Partynice znaleziono w XIX w. du¿y skarb bursztynu pochodz±cy z I w. naszej ery, wa¿±cy oko³o 500 kilogramów. Chocia¿ jak to w takich wypadkach bywa, niektórzy mówi± o 2 750 kg.
Z du¿ym prawdopodobieñstwem mo¿na zaryzykowaæ twierdzenie, ¿e g³ówna nitka szlaku, poczynaj±c od prze³omu tysi±cleci bieg³a z Wiednia (Vindobony) przez Brno, K³odzko, Wroc³aw, Kalisz, Toruñ, ¦wiecie.
Cytaty o Gdañsku:
- Bez strachu, ale z rozwag± (Nec temere, nec timide (³ac.)
¼ród³o:
dewiza Gdañska
- Gdañsk bez Polski, a Wis³a bez wody - to jedno.
¼ród³o:
przys³owie
- Gdañsk jest kluczem do wszystkiego.
autor: Napoleon
Bonaparte
- Gdañsk lubi po¶ciæ, bo ma swoj± Oliwê.
- Miasto Gdañsk, niegdy¶ nasze, bêdzie znowu nasze!
autor: Adam
Mickiewicz, ¼ród³o: Pan Tadeusz, ksiêga IV, wiersz 823
- Nie chcemy gin±æ za Gdañsk.
¼ród³o:
jedno z hase³ demonstracji "Odmawiam powo³ania" protestuj±cej m³odzie¿y
brytyjskiej w kwietniu 1939 roku
- Siedem miast od dawna
K³óci siê ze sob±, Które to jest z nich
Wszech Kaszub g³ow±:
Gdañsk - miasto liczne,
Kartuzy - ¶liczne,
¦wiête Wejherowo,
Lêbork, Bytowo,
Cna Ko¶cierzyna
I Puck - perzyna.
autor: Maryla
Wolska
- Umrzeæ za Gdañsk? Mourir pour Dantzig? (fr.)
autor: Marcel
Déat, ¼ród³o: Tytu³ artyku³u w L'Oeuvre z 4 maja
1939
- W Gdañsku ksi±¿êta
W Toruniu paniêta
W Elbl±gu Lemani
W Brodnicy Furmani
W Golubiu Szyprowie
W £aszynie Os³owie.
¼ród³o:
anonim - satyra Pochwa³a miast pruskich
