Tadź Mahal [1] (hindi: ताज महल urdu: تاج محل) - indyjskie mauzoleum wzniesione przez Szahdżahana z dynastii Wielkich Mogołów, na pamiątkę przedwcześnie zmarłej, ukochanej żony Mumtaz Mahal. Obiekt bywa nazywany świątynią miłości.
PołożenieTadź Mahal został wzniesiony w Agrze, mieście nad rzeką Jamuna, w indyjskim stanie Uttar Pradesh. Agra leży w odległości ok. 190 kilometrów od Delhi - stolicy Indii. Jest to jeden z głównych punktów wielu wycieczek zagranicznych.
Kompleks budowlany Tadź Mahal składa się z głównej świątyni z wielką kopułą, w kształcie cebuli, charakterystyczną dla sztuki islamu i olbrzymią bramą, symbolizującą wrota do Raju. Jest ona osadzona na plincie, w której rogach stoją cztery minarety - wieże strażnicze.
Uzupełnieniem kompleksu są standardowe elementy tego typu budowli: kanały wodne oraz podzielony na cztery części ogród krajobrazowy. Konstrukcja ogrodu perskiego przed mauzoleum imituje muzułmańskie wyobrażenie raju, które cechuje duże podobieństwo do jego chrześcijańskiego odpowiednika[2].
Budowa i historiaW 1631 roku żona panującego wówczas indyjskiego cesarza z dynastii Wielkich Mogołów Szahdżahana - Mumtaz Mahal, zmarła przy porodzie jego czternastego dziecka[3]. Miała zaledwie 36 lat, chociaż w stanie małżeńskim przeżyła 18 lat. Zrozpaczony małżonek postanowił na jej cześć zbudować grobowiec-mauzoleum, który byłby godzien jego zmarłej żony - budowlę nie mającą porównywalnego odpowiednika w świecie. Według popularnego podania, pogrążony w smutku monarcha osiwiał w przeciągu jednej nocy. Po ukończeniu budowy miał on rzekomo wydać rozkaz o obcięciu kciuków wszystkim robotnikom, by nigdy nie byli już w stanie stworzyć podobnego dzieła[4].
Budowa Tadź Mahalu trwała dwadzieścia dwa lata (1632-1654) i pracowało przy niej, według różnych podań, od 20 do 25 tysięcy robotników. W budowie mogli mieć swój udział dwaj Europejczycy: Włoch pochodzący z Wenecji (Geronimo Veroneo) oraz Francuz. Wzmianka o tym pochodzi od hiszpańskiego księdza, który ok. 1640 roku odwiedził Agrę. Brak jest jednak pewniejszych historycznych źródeł, by potwierdzić ten przekaz. Tadź Mahal zbudowano z marmuru, przywiezionego z kamieniołomu odległego o prawie 350 km.
Wbrew wielu fotografiom nie jest on biały. Marmurowe powierzchnie pokryte są tysiącem kamieni szlachetnych, półszlachetnych i dekoracji kaligraficznych z czarnego marmuru.
W latach trzydziestych XIX wieku, mający dwieście lat Tadź Mahal, był zaniedbany i zarośnięty, niemalże popadł w ruinę. Lord William Bentinck, generalny gubernator Bengalu, wysunął propozycję rozebrania tego wyjątkowego monumentu, przesłania marmuru statkiem do Londynu i tam sprzedania go. Zamiar ten nie doszedł do skutku tylko dlatego, że marmur zerwany z Czerwonego Fortu nie znalazł nabywców.
W roku 1900 kolejny wicekról Indii, lord George Curzon, nakazał odrestaurować podupadłe mauzoleum.
Istnieje mit, jakoby cesarz planował wznieść duplikat po przeciwległej stronie rzeki Jamuny wykonany w całości z czarnego marmuru. Czarny Tadź Mahal był jednak tylko wymysłem francuskiego podróżnika Jean-Baptiste Taverniera.
Istnieje faktycznie coś, co można uznać za fundamenty pod drugi Tadź Mahal, lecz są to pozostałości po dalszych ogrodach zwykłego Tadź Mahal, które zostały zrujnowane na skutek powodzi. Inne pogłoski mówią, jakoby Czarny Tadź miał być tak naprawdę tylko odbiciem Tadź Mahalu w basenie w przeciwległych ogrodach
Tadź Mahal jest przykładem szczytowych osiągnięć architektonicznych Indii w epoce Wielkich Mogołów.
W 2004 roku świętowano 350. rocznicę ukończenia jego budowy, zaś niedługo potem, 7 lipca 2007 roku obiekt został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata. Przypisy
1. ↑ Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi na XX posiedzeniu Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski (27 września 2005 roku) poprawna polska nazwa mauzoleum to Tadź Mahal
2. ↑ Artykuł w serwisie rownolegly.pl
3. ↑ Tadź Mahal - Memoriał Miłości
4. ↑ Jak wyżej
źródło: Mennica Polska S.A. / Principality of Andorra / Wikipedia
