Nowość -
piąty w historii polskiej numizmatyki
banknot kolekcjonerski
100.
rocznica uzyskania Nagrody Nobla
przez Marię Curie-Skłodowską (1911)
Na stronie przedniej banknotu
wizerunek Marii Skłodowskiej-Curie oraz widok budynku Sorbony w Paryżu.
Na stronie odwrotnej banknotu wizerunek medalu wręczanego osobom
wyróżnionym Nagrodą Nobla, cytat z wypowiedzi Marii
Skłodowskiej-Curie na temat radu oraz widok budynku Instytutu Radowego
w Warszawie.
Pozostałe
banknoty NBP są dostępne pod następującymi linkami:
*****
Maria Skłodowska-Curie
(ur. 7 listopada 1867 r. w Warszawie, zm. 4 lipca 1934 r. w Passy) -
fizyk i chemik narodowości polskiej. Żona Pierre'a Curie, matka Eve
Curie i Irène Joliot-Curie.
Większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła swoją karierę
naukową. Prekursor nowej gałęzi chemii - radiochemii.
Do jej
największych dokonań należą: opracowanie teorii
promieniotwórczości, technik rozdzielania
izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie
dwóch nowych pierwiastków - radu i polonu.
Pod
jej osobistym kierunkiem prowadzono też pierwsze w świecie badania nad
leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości.
Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe,
po raz pierwszy w 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za
badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem
promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 z chemii za
wydzielenie czystego radu.
Do dziś pozostaje jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała
dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym nagrodą
Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk
przyrodniczych.
Historyczny
banknot
Maria Skłodowska-Curie
o nominale 20000 zł z 1989 roku
Marie Skłodowska Curie (1867 -
1934) was a Polish-born French physicist and chemist famous
for
her work on radioactivity. She was a pioneer in the field of
radioactivity and the first person honored with two Nobel Prizes - in
physics and chemistry. She was also the first female professor at the
University of Paris.
Her achievements include the creation of a
theory of radioactivity, techniques for isolating radioactive
isotopes, and the discovery of two new elements, polonium and radium.
Under her direction, the world's first studies were conducted into
the treatment of neoplasms (cancers) using radioactive isotopes.
******
Maria
Skłodowska-Curie (1867-1934)
Maria Skłodowska-Curie
(1867-1934) - polsko-francuska uczona, dwukrotna
noblistka, odkrywczyni pierwiastków
promieniotwórczych, polonu i radu, twórczyni
pojęcia promieniotwórczość - urodziła się w Warszawie, 7
listopada 1867 r.
Przyszła na świat w kamienicy przy ul. Freta 16 na Nowym Mieście, gdzie
obecnie mieści się biograficzne muzeum uczonej oraz siedziba Polskiego
Towarzystwa Chemicznego, którego była honorowym członkiem.
Pochodziła z rodziny inteligenckiej o silnych tradycjach
patriotycznych, legitymującej się herbami Topór (ze strony
Boguskich) oraz Dołęga (ze strony Skłodowskich). Wychowana w
poszanowaniu dla nauki i jej osiągnięć, otrzymała solidne
wykształcenie, które umożliwiło jej rozpoczęcie
studiów na paryskiej Sorbonie.
Wszechstronnie uzdolniona, władająca kilkoma językami, młoda Skłodowska
skierowała swe zainteresowania ku naukom ścisłym, będąc pod silnym
wpływem intelektualnym ojca oraz panujących wówczas
prądów pozytywizmu.
Ukończywszy ze złotym medalem warszawskie III Żeńskie Gimnazjum
Rządowe, co umożliwiało rozpoczęcie studiów wyższych,
podjęła pracę guwernantki, aby zarobić na wymarzone studia w Paryżu.
Koniec XIX wieku to czas, kiedy zdolne, chłonne wiedzy dziewczęta były
zmuszone do opuszczenia kraju, ponieważ uniwersytety w żadnym z
zaborów, pod którymi znajdowała się
wówczas Polska, nie przyjmowały kobiet na studia wyższe.
Przed opuszczeniem Warszawy Maria Skłodowska miała jednak okazję
pracować w laboratorium; utwierdziło ją to w wyborze zainteresowań.
W laboratorium chemicznym warszawskiego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa
pod opieką prof. Napoleona Milicera i dr. Władysława Kossakowskiego
przeprowadzała doświadczenia z zakresu analizy chemicznej; wiele lat
później stwierdziła, że gdyby wtedy nie nauczono jej dobrze
analizy chemicznej, nie wydzieliłaby radu.
Pasja, upór w pokonywaniu problemów, umiłowanie
wiedzy i wiara w piękno nauki zaprowadziły Marię Skłodowską na studia
na Sorbonie, które ukończyła z I lokatą z fizyki i II z
matematyki. Dzięki późniejszej niezwykle ciężkiej pracy w
laboratorium Skłodowska doszła do najwyższych honorów i
nagród naukowych oraz stanowisk uniwersyteckich.
W 1895 r. wyszła za mąż za francuskiego fizyka, Piotra Curie, stając
się także obywatelką francuską. Od tej pory nosiła nazwisko Maria
Skłodowska-Curie (choć podpisywała się także według francuskiego
zwyczaju Marie Curie-Skłodowska, M. Curie czy Madame Pierre Curie).
Prace naukowe ogłaszane w specjalistycznych czasopismach, komunikaty do
Francuskiej Akademii Nauk małżonkowie podpisywali wspólnie,
podkreślając identyczny wkład w pracę naukową obojga.
W 1903 r. Maria
Skłodowska-Curie jako pierwsza kobieta w historii otrzymała Nagrodę
Nobla. Nagroda w dziedzinie fizyki została przyznana w połowie
małżonkom Curie i fizykowi francuskiemu Henri Becquerelowi za odkrycie
zjawiska promieniotwórczości.
Maria Skłodowska-Curie przecierała szlaki na wielu płaszczyznach.
Była pierwszą studentką, która ukończyła Wydział Nauk
Ścisłych na Sorbonie z I lokatą z fizyki i zrobiła doktorat.
Była
pierwszą przedstawicielką płci pięknej, której pozwolono
wygłosić wykład na paryskiej Sorbonie (miało to miejsce w 1906 r. po
tragicznej śmierci Piotra Curie), a dwa lata później została
profesorem tej znakomitej uczelni (przed nią nie udało się to żadnej
kobiecie), z kolei w latach
1911–1933 jako jedyna kobieta uczestniczyła w Konferencjach
Solvayowskich, międzynarodowych spotkaniach największych
fizyków tamtych czasów.
Wreszcie jako jedyna kobieta i jedyny uczony została po raz drugi
uhonorowana Nagrodą Nobla w innej niż poprzednio dziedzinie naukowej.
W 1911 r. otrzymała
samodzielnie Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie polonu i
radu oraz prace nad wydzieleniem czystego radu.
Prace i odkrycia naukowe Marii Skłodowskiej-Curie zrewolucjonizowały
naukę i spojrzenie na atom, co z kolei pozwoliło na rozwój
współczesnej fizyki i powstanie nowych dziedzin nauki,
takich jak chemia radiacyjna czy fizyka jądrowa.
Możliwa stała się
także budowa reaktorów i elektrowni jądrowych, a odkrycie
radu i jego medycznych zastosowań zaowocowało powstaniem nowej gałęzi
leczenia chorób
nowotworowych - curieterapii i rozwoju onkologii.
Maria Skłodowska-Curie zmarła we Francji, 4 lipca 1934 r. Pochowano ją
w rodzinnym grobie Curie w Sceaux koło Paryża.
W 1995 r. prochy Marii i Piotra Curie spoczęły we francuskim Panteonie,
obok innych zasłużonych dla Francji.
Uczona jest jedyną kobietą uhonorowaną w ten sposób za
własne zasługi naukowe i jedyną nieurodzoną we Francji osobą
spoczywającą w Panteonie.
autor: mgr Małgorzata
Sobieszczak- Marciniak, Dyrektor Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie,
Polskie Towarzystwo Chemiczne