Korona
św. Wacława (cz.
Svatováclavská koruna, Koruna sv.
Václava, de. St. Wenzelskrone, en. Crown of Saint Wenceslas)
-
insygnium koronacyjne władców Czech od 1347 do 1836 roku.
Relikwia
narodowa, symbol państwowości i suwerenności Republiki Czeskiej.
Przechowywana w katedrze św. Wita w Pradze.
Historia
Korona
Świętego Wacława powstała ok. 1347 roku na koronację Karola IV
Luksemburskiego i swoją nazwą nawiązuje do tradycji księcia Czech
i męczennika, św. Wacława, który był patronem
króla.
Po
swojej intronizacji Karol IV nakazał umieścić ją w relikwiarzu
św. Wacława, skąd miała być wyjmowana tylko na szczególne
okazje i koronacje. Następcy cesarza nie uszanowali jednak jego
woli. W 1420 roku Zygmunt Luksemburski wywiózł ją z Czech,
aby nie
dopuścić do ewentualnego przejęcia jej przez husytów. Gdy
zwrócił
koronę w 1436 roku oddał ją na przechowanie do zamku
Karlštejn
pod Pragą, gdzie była przechowywana do XVII wieku.
W 1619 roku przed koronacją Fryderyka Wittelsbacha została zwrócona do praskiej katedry, jednak już w 1631 została ponownie wywieziona. Najpierw do Budziejowic, a później do Wiednia, gdzie pozostawała z przerwami do 1791 roku. Od 1792 roku decyzją cesarza Leopolda II umieszczono ją w specjalnej komnacie nad kaplicą św. Wacława w katedrze praskiej.
W 1866 roku Korona Świętego Wacława i czeskie regalia królewskie na czas wojny prusko-austriackiej zostały ukryte w Wiedniu. Po jej zakończeniu powróciły do Pragi i były kilkakrotnie wystawiane na widok publiczny podczas uroczystości państwowych (m.in. podczas pogrzebu cesarza Ferdynanda I w 1875 roku).
Po
I wojnie światowej po raz pierwszy pokazano je publicznie w 1929
roku. W 1938 roku postanowiono je ukryć przed ewentualną
możliwością kradzieży regaliów przez Niemców.
Koronę Świętego
Wacława i inne insygnia królewskie zdeponowano w banku w
Zlínie.
Kilka miesięcy później powróciły one jednak
powtórnie do Pragi.
W okresie Protektoratu Czech i Moraw nie zostały wywiezione do
Rzeszy Niemieckiej, chociaż zostały w 1944 roku przejęte przez
Niemców, wyjęte z kaplicy św. Wacława i umieszczone na zamku
królewskim na Hradczanach.
Po 1945 roku ponownie umieszczono
je w pomieszczeniu nad kaplicą św. Wacława w katedrze św. Wita w
Pradze. Z uwagi na znaczenie jako symbol narodowy, Korona Świętego
Wacława jest eksponowana niezwykle rzadko. Zwykle raz na pięć lat
z okazji uroczystości zaprzysiężenia prezydenta Republiki Czech.
Ostatni raz publicznie prezentowana była w 2008 roku.
Opis
Gotyckie
insygnium wykonane na wzór francuskiej korony św. Ludwika
złożone
jest z czterech złotych segmentów zwieńczonych liliami
heraldycznymi. Każdy element korony wysadzany jest kamieniami
szlachetnymi o szlifie kabaszonowym: szafirami, spinelami oraz
szmaragdami. Dodatkową dekorację stanowią perły, a także 250
karatowy rubin uważany za jeden z największych na świecie. Koronę
zamykają dwa kabłąki na, których przecięciu umieszczono
ozdobiony kamieniami szlachetnymi złoty krzyżyk.
Koroną Świętego Wacława było koronowanych 22 władców Czech, w tym m.in. w 1471
r. - Władysław II Jagiellończyk.
Ciekawostki
Z Koroną Świętego Wacława związane jest historyczne pojęcie publicznoprawne Korony Świętego Wacława jako określenie wszystkich terytoriów podległych władzy królów czeskich.
Przechowywanie Korony Świętego Wacława w katedrze św. Wita w Pradze związane jest z XVIII-wieczną tradycją według, której na straży czeskich insygniów koronacyjnych stoi siedmiu dostojników państwowych oraz kościelnych. Posiadają oni klucze do komnaty w kaplicy św. Wacława.
W 1941 roku Niemcy dokonali włamania do skarbca katedralnego. W czasie wizyty w kaplicy św. Wacława dygnitarzy niemieckich otworzono komnatę z regaliami za pomocą dorobionych wytrychów. Obecny przy tym incydencie Reinhard Heydrich miał założyć sobie na głowę Koronę Świętego Wacława.
The obverse of the gold
coin portrays the Crown of St. Wenceslas of Bohemia.
The reverse shows a portrait of Emperor Rudolf II. To his right a
well-known view of Prague is depicted, with the Charles Bridge in the
foreground and parts of the old town in the background. Prague castle
(Hradschin) and St. Vitus's Cathedral, where the crown is kept today,
also figure.