Sklep internetowy: www.numizmatyczny.pl
10 zł, 500-lecie wydania Statutu Łaskiego, 2006
previous next contents

numizmatyka

Stan zachowania monety: I (menniczy)

Ważne wydarzenie z historii Polski uwiecznione na srebrnej monecie kolekcjonerskiej projektu Roussanki Nowakowskiej.

Kolekcja: Srebrne monety o tematyce historycznej

Stan zachowania monety: I (menniczy)
Nominał: 10 zł
Srebro: Ag 925
Stempel: lustrzany
Średnica: 32,00 mm
Waga: 14,14 g
Wielkość emisji: 57.000 szt.
Cena emisyjna NBP: 54 zł
Data emisji monet: 6.11.2006 r.

Ważne wydarzenie z historii Polski uwiecznione na srebrnej monecie kolekcjonerskiej projektu Roussanki Nowakowskiej.

Na szlachetnym kruszcu upamiętniono pięćsetną rocznicę wydania zbioru przywilejów i statutów obowiązujących w Królestwie Polskim aż do rozbiorów. Opracowany przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Łaskiego zbiór przyczynił się do ujednolicenia systemu prawnego i upowszechnienia znajomości prawa wśród szlachty.

Awers: Z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, z lewej strony wizerunek wagi. Poniżej stylizowany wizerunek księgi ze zwisającą pieczęcią oraz napis: 10 ZŁ. Powyżej orła i wagi oznaczenie roku emisji: 2006. U góry półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lewą łapą orła znak mennicy.

Rewers: W centralnej części stylizowany wizerunek fragmentu drzeworytu przedstawiający króla Aleksandra Jagiellończyka siedzącego na tronie oraz kanclerza Jana Łaskiego trzymającego statut i tłok pieczętny. Powyżej tronu półkolem napis: 500-LECIE WYDANIA STATUTU ŁASKIEGO. W otoku stylizowane wizerunki 23 herbów: państwa, lenn i ziem składających się na Królestwo Polskie.

"... aby wszystkim było przystępne, co wszystkich obchodzi ..."
Radom, 3 maja 1505 r.

"Gdy nie wszystkim przystępne było, co wszystkich obchodzi, przeto na tym Sejmie Radomskim, na który ze wszystkich Królestwa i państwa naszych ziem, prałaci, baronowie i posłowie ziem oraz miast z rozkazu naszego przybyli, proszeni byliśmy głośno, abyśmy całemu Królestwu wydali jeden zbiorowy przywilej, obejmujący statuty w tym państwie obowiązujące [...] i abyśmy przywilej ten rozesłali po wszystkich starostwach i kościołach w oryginale, aby znajomość jego z wyjątkowej powszechną się stała ..."
Aleksander Confirmat Statutum Collectum Łaski Anno 1505

Statut Łaskiego (Statuty Łaskiego, Przesławnego Królestwa Polskiego przywileje, konstytucje i zezwolenia urzędowe oraz uznane dekrety, łac. Commune Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum approbatorumque) - dokument będący spisem wszystkich statutów i przywilejów obowiązujących w Królestwie Polskim, opracowany przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Łaskiego na zlecenie króla i sejmu, którzy swą decyzję wyrazili w Radomiu w 1505 r.

 

Statut Łaskiego nie obejmował Statut Łaskiego nie obejmował uchwalonego w 1501 r. przywileju mielnickiego, który powierzał decydującą władzę w państwie senatowi. Był więc wyrazem zwycięstwa nowej magnaterii skupionej wokół Jana Łaskiego i popieranej przez średnią szlachtę nad obozem starego możnowładztwa. Pomijał także tekst unii mielnickiej, która miała wprowadzić między Koroną a Litwą unię realną.

Wydrukowany w 1506 r. w Drukarni Jana Hallera w Krakowie i rozesłany do wszystkich sądów polskich, przyczynił się do ujednolicenia systemu prawnego i zwiększenia centralizacji państwowej, a także upowszechnienia znajomości prawa wśród szlachty. Egzekucja praw i przywilejów zawartych w Statucie stała się głównym postulatem ruchu egzekucyjnego, rozwijającego się w I połowie XVI wieku. Statut stał się fundamentalnym źródłem prawa aż do rozbiorów. Składał się z dwóch części.

Część pierwsza
Część pierwsza dotyczyła prawa publicznego i sądowego. Zawierała ułożone chronologicznie przywileje ziemskie i generalne, statuty i edykty królewskie, konstytucje sejmowe, umowy i traktaty międzynarodowe (w tym m. in. statuty Kazimierza Wielkiego, teksty unii polsko-litewskich i pokojów polsko-krzyżackich) oraz krótki spis "Processus iuris" zawierający przepisy postępowania sądowego i egzekucyjnego. Część ta posiadała charakter urzędowy, gdyż została potwierdzona przez króla Aleksandra Jagiellończyka.

Część druga
Część druga obejmowała przede wszystkim pomniki prawa niemieckiego, takie jak Zwierciadło saskie (spis prawa zwyczajowego Saksonii), Weichbild Magdeburski (zbiór prawa magdeburskiego) czy prawo lubeckie. Znalazły się w niej również traktaty O wojnie sprawiedliwej i niesprawiedliwej i o prawie rzymskim, obydwa pochodzące z XIV wieku. Nie posiadała mocy formalnoprawnej.
źródło: wikipedia - wolna encyklopedia

previous next contents

Valid HTML 4.0!