Sklep internetowy: www.numizmatyczny.pl
Repliki monet polskich - Mikołaj Kopernik - zestaw srebrny, 2007
previous next contents

numizmatyka

Stan zachowania: I (menniczy)
Stop: Ag 925
Stempel: lustrzany
Średnica: 19, 21, 28 i 35mm
Waga: 4 g; 5,2 g; 9,5 g; 18,5 g
Nakład limitowany: 500 kompletów
Data emisji: 23.05.2007 r.

Srebrny zestaw replik próbnych monet polskich z wizerunkiem Mikołaja Kopernika - pomysł na prezent na niemal każdą okazję !

Zestaw replik monet próbnych z 1925 roku z wizerunkiem Mikołaja Kopernika wg projektu rzeźbiarza z USA - Stanisława Szukalskiego, wybity w srebrze dla uczczenia 240-lecia Mennicy Polskiej w limitowanym nakładzie 500 sztuk. Na awersie znajduje się stylizowany orzeł, zaś umieszczona na rewersie kompozycja z popiersiem astronoma nawiązuje do hasła „wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”. W prawej dłoni Mikołaj Kopernik trzyma garść promieni słonecznych, czym powstrzymuje okrąg Słońca, zaś lewą dłonią porusza wirujący symbol Ziemi. Do zestawu dołączony jest indywidualnie numerowany certyfikat Mennicy Polskiej S. A., poświadczający autentyczność, którego numer wybity jest na rancie każdej z replik.

Repliki umieszczono w eleganckim, drewnianym etui.

Edycja specjalna - kontynuacja serii "240 lat Mennicy Polskiej".

Nakład limitowany - tylko 500 sztuk !



Mikołaj Kopernik (ur. 19.02.1473 r., zm. 24.05.1543 r.) - astronom, matematyk, prawnik, ekonomista, strateg, lekarz, poeta, astrolog, tłumacz, kanclerz kapituły warmińskiej od 1511 r., kanonik warmiński, scholastyk wrocławski, duchowny katolicki. Jego najważniejszym dziełem jest De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) - właściwie De revolutionibus (O obrotach), gdyż drugi człon tytułu został dodany pod wpływem zastrzeżeń wysuniętych przez cenzurę kościelną, aby nie podkreślać ruchu obrotowego Ziemi. W dziele tym Kopernik opisał heliocentryczną wizję świata w sposób wystarczająco szczegółowy, by mogła stać się naukowo użyteczna. Ogłoszona przez niego teoria heliocentryzmu była najważniejszą rewolucją naukową w dziejach ludzkości od czasów starożytnych, nazywaną niekiedy przewrotem kopernikańskim.

Edukacja i młodość Mikołaja Kopernika

Dzięki staraniom wuja Kopernik ukończył w 1491 r. naukę w szkole św. Jana w Toruniu. Na przełomie roku 1491/1492 rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, wpisując się do metryki jako Nicolaus Nicolai de Thuronia. Czasy jego krakowskich studiów przypadły na okres świetności tzw. krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej. Był m. in. uczniem astronoma Wojciecha z Brudzewa. Studia ukończył bez uzyskania tytułu magister artium w roku 1495. W tym też roku został kanonikiem warmińskim, funkcji tej jednak jeszcze wtedy nie objął wobec oporu kapituły warmińskiej. W 1496 r. rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, wpisując się w styczniu 1497 r. do albumu nacji niemieckiej bolońskiego Uniwersytetu Jurystów (ówczesny podział uniwersytetów na nacje nie miał nic wspólnego z segregacją narodową - do nacji niemieckiej zaliczano wówczas m. in. Polaków, Czechów i Węgrów). W Bolonii został bliskim współpracownikiem astronoma Dominika Marii Novara. Pod jego wpływem, ugruntowanym lekturą świeżo wydanego dzieła Epitome in Almagestum Ptolomei Georga von Peuerbacha i Regiomontanusa (Wenecja, 1496 r.), rozpoczął badanie sprzeczności w teorii ruchu Księżyca Klaudiusza Ptolemeusza, wynikające z założeń teorii geocentrycznej.

W dniu 9 marca 1497 r. Kopernik przeprowadził w Bolonii obserwację Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka, która to obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości. W dniu 20 października 1497 r. objął przez pełnomocników kanonię warmińską. W roku 1500 odbył wraz z bratem Andrzejem praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie. Tam obserwował w nocy z 5 na 6 listopada zaćmienie Księżyca. W Wiecznym Mieście dał serię prywatnych wykładów, podważających współczesne mu założenia matematyczne astronomii. W 1501 r. na krótko powrócił na Warmię, po czym uzyskał zgodę kapituły warmińskiej na rozpoczęcie kolejnych studiów medycznych w Padwie, kontynuując studia prawnicze. Wraz z bratem Andrzejem wkrótce udał się do Włoch. W dniu 10 stycznia 1503 r. do sprawowanych przez siebie funkcji kościelnych przydał jeszcze scholasterię wrocławską św. Krzyża. W dniu 31 maja 1503 r. w Ferrarze został doktorem prawa kanonicznego. W Padwie skończył studia medyczne i uzyskał prawo do wykonywania praktyki lekarskiej.

Działalność Mikołaja Kopernika

Z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507 r. osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. Odtąd rezydował i mieszkał na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Brał udział prawie we wszystkich czynnościach dyplomatycznych i administracyjnych biskupa. Uczestniczył m. in. w zjazdach stanów Prus Królewskich. W roku 1507 był obecny na koronacji Zygmunta I Starego w katedrze wawelskiej, a w 1509 r. uczestniczył w sejmie krakowskim. Wtedy też dał do druku w krakowskiej oficynie Jana Hallera swój łaciński przekład z greki zbioru 85 fikcyjnych listów obyczajowych, sielskich i erotycznych bizantyjskiego historyka z VII wieku Teofilakta z Samokatty, wydane pod tytułem Theophilacti scolastici Simocati epistolae morales, rurales et amatoriae interpretatione latina. W tym samym roku opracował tzw. komentarzyk pod tytułem Nicolai Copernici de hypothestibus motuum coelestium a se constitutis commentariolus - o teoriach ruchu ciał niebieskich, pierwszy zarys teorii heliocentrycznej i rozpowszechnił go w licznych odpisach. Fragment tego dzieła zamieścił Tycho de Brahe w swoim traktacie Astronomiae instauratae progymnasmata, wydanym w Pradze w roku 1602.

W 1510 r. Kopernik przeniósł się do Fromborka i sporządził mapę Warmii. Pierwszym utworem poetyckim Kopernika był zamieszczony w Epitalamium Jana Dantyszka grecki epigramat z 1512 r., napisany z okazji ślubu Zygmunta Starego z Barbarą Zapolyą. W kwietniu 1512 r. uczestniczył w wyborze nowego biskupa warmińskiego Fabiana Luzjańskiego. Wraz z kapitułą warmińską podpisał w dniu 7.12.1512 r. tzw. układ w Piotrkowie, który gwarantował kapitule prawo wyboru biskupa. Złożył następnie przysięgę wierności królowi Polski Zygmuntowi I. Na apel Soboru Laterańskiego w 1513 r. opracował i wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza. Wówczas też otrzymał od kapituły warmińskiej dom we Fromborku, gdzie w 1514 r. kupił na własność za 175 grzywien srebra basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych murów warowni fromborskiej. Było to miejsce dogodne do obserwacji astronomicznych, a na jej zapleczu zbudował płytę obserwacyjną i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne (kwadrant, triquetrum i sferę armilarną).

We Fromborku Kopernik przeprowadził około 30 zarejestrowanych obserwacji astronomicznych. Obserwował m. in. Marsa i Saturna, przeprowadził serię czterech obserwacji Słońca. Odkrył wówczas zmienność mimośrodu Ziemi i ruch apogeum słonecznego względem gwiazd stałych. W 1516 r. został wybrany przez kapitułę warmińską administratorem dóbr wspólnych kapitulnych, z siedzibą w Olsztynie. Stąd w latach 1516-1521 zarządzał folwarkami kapituły w komornictwach olsztyńskim i melzackim. W latach 1516-1519 przeprowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję kolonizacji opuszczonych łanów w wsiach, będących w posiadaniu kapituły. Świadectwem tego są sporządzone przez niego regesty Locationes desertorum mansorum. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521, wobec opuszczenia Warmii przez większość członków kapituły, na barkach Kopernika spoczęło zadanie obrony zamków warmińskich. Wzmocnił wówczas m. in. fortyfikacje zamku olsztyńskiego, tak, że nadciągające w 1521 r. wojska krzyżackie zrezygnowały z jego oblężenia.

W styczniu 1520 r. został wydelegowany przez kapitułę do negocjacji z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Albrechtem Hohenzollernem w sprawie zwrotu zagarniętego przez krzyżaków Braniewa. W dowód uznania kapituła przyznała Kopernikowi tytuł komisarza Warmii. Do zadań tego urzędu należała odbudowa gospodarcza zniszczonego w czasie wojny dominium warmińskiego. W dniu 25 lipca 1521 r. na Sejmie Stanów Pruskich w Grudziądzu Kopernik wystąpił z napisaną przez siebie mową Querela Capituli contra mgrum Albertum et eius ordinem super iniuriis irrogatis 1521 sub induciis belli (Skarga kapituły na mistrza Albrechta i jego zakon z powodu krzywd wyrządzonych w roku 1521 podczas zawieszenia broni).

W 1517 r. napisał pierwszą wersję traktatu monetarnego Meditata (Rozmyślania), a dokładniej N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. W 1519 r. napisał drugą wersję traktatu monetarnego Tractatus de monetis (Traktat o monetach). W dniu 17 marca 1522 r., na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu wygłosił traktat o monetach pod nazwą De estimatione monete (O szacunku monety). Sejmik nie podjął żadnych decyzji w sprawach monetarnych na skutek braku wysłanników wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna oraz sprzeciwu delegatów miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga, które obawiały się utraty przywilejów menniczych. Kopernik postulował bowiem między innymi o jedną mennicę dla całych Prus. W 1528 r. ukończył Monetae cudendae ratio (Sposób bicia monety).

Reforma monetarna na terenie Korony została przeprowadzona zgodnie z memoriałem Justusa Ludwika Decjusza (mincerza i doradcy królewskiego), który w latach 1528-1535 zarządzał królewską mennicą w Toruniu. Reforma na terenie Prus została wprowadzona dopiero w dniu 20 maja 1528 r. i wprowadziła na tym terenie nową zreformowaną monetę oraz taką samą stopę menniczą, jaka była w Koronie. Współpracował z Bernardem Wapowskim w opracowaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy. Kopernik został zatwierdzony w 1537 roku przez króla jako jeden z czterech kandydatów na biskupa warmińskiego. W latach 1538-1539 biskup Jan Dantyszek posądził Mikołaja Kopernika o konkubinat, nakazując mu zwolnić gospodynię i przygotowując proces kanoniczny. W Bazylei w 1541 r. wyszło drukiem drugie wydanie Narratio prima, a Mikołaj Kopernik dokonał ostatniej w swym życiu obserwacji astronomicznej (zaćmienia Słońca). Zmarł we Fromborku w dniu 24 maja 1543 roku.

Wkład Mikołaja Kopernika w rozwój nauki:
* sformułowanie teorii heliocentrycznej (astronomia), * sformułowanie prawa Kopernika-Greshama (ekonomia), * sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria).

Poszukiwania grobu Kopernika

Grobu Mikołaja Kopernika poszukiwano kilkakrotnie. Pierwsze takie prace podjęło Warszawskie Towarzystwo Naukowe w 1802 r., kolejne przeprowadzono w latach 1909 i 1939. Prawdopodobnie w czasie II wojny światowej poszukiwania prowadzili także Niemcy a po jej zakończeniu Rosjanie. Wszystkie te próby zakończyły się niepowodzeniem. Od roku 2004 podejmowane były próby odnalezienia grobu Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez zespół prof. Jerzego Gąssowskiego oraz pracowników Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku. Wiadomo było, że ciało 70-letniego astronoma pochowano pod podłogą przy ołtarzu, którym się opiekował. Dokładne miejsce spoczynku Kopernika od kilkuset lat pozostawało jednak zagadką.

W 2004 r. nie udało się odnaleźć szczątków astronoma, lecz podczas poszukiwań odkryto kilka innych grobów z różnych epok. W 2005 r. poszukiwania zaowocowały odnalezieniem trumien i kilku szkieletów. Dokładne wyniki badań potwierdziły, że jeden z niekompletnych szkieletów należał najprawdopodobniej do Kopernika. Świadczy o tym m.in. pozytywny wynik porównania zrekonstruowanego, prawdopodobnego wyglądu twarzy na podstawie odnalezionej czaszki pochowanej osoby (wykonanego przez podinspektora mgr Dariusza Zajdla, eksperta z zakresu antroposkopii kryminalistycznej z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji w Warszawie Komenda Główna Policji) z zachowanymi portretami astronoma. Na etapie prowadzonych badań antropometrycznych i dokumentacyjnych wykonano także 3D skanowanie czaszki (wykonane przez antropologa mgr Sebastiana Tyszczuka i Pracownie Pomiaru Przestrzennego 3Database.pl), dokumentacja taka pozwoli miedzy innymi na wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą Gierasimowa w oparciu o model czaszki wykonany z tworzywa sztucznego w technice produkcji sterowanej numerycznie.

W przypadku potwierdzenia postawionej przez archeologów tezy o odnalezieniu czaszki Mikołaja Kopernika, uzyskanoby dzięki temu formę odlewniczą do wykonania naturalistycznego modelu głowy i popiersia Mikołaja Kopernika w chwili śmierci. Wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą plastyczną (metoda Gierasimowa) stanowić będzie także weryfikację wcześniej wykonanej zmodyfikowanej rekonstrukcji graficznej, w oparciu o której rezultat domniemano, iż mamy do czynienia z czaszką Mikołaja Kopernika. Metody plastycznej nie można było zastosować bez uzyskania kopii czaszki, metoda ta polega na oblepianiu czaszki masą plastyczną - zgodnie z morfologią budowy czaszki oraz średnimi grubościami tkanki miękkiej. W metodzie Gierasimowa oblepiona masą plastyczną czaszka stanowi szkielet dla wykonanej rekonstrukcji. Ostateczne potwierdzenie postawionej tezy o tym, że odnaleziona czaszka jest czaszką Mikołaja Kopernika dałoby zbadanie DNA Łukasza Watzenrode (lub innych krewnych), biskupa warmińskiego i zarazem wuja astronoma, jednak miejsce jego pochówku jest obecnie nieznane. W 2006 roku potwierdzono, że to szkielet Mikołaja Kopernika.
źródło: Mennica Polska A.A. / Wikipedia

 

previous next contents

Valid HTML 4.0!