„... im bardziej go skracał, tym bardziej ten bezczelny nos urastał. Wreszcie skończywszy jakoś z nosem, wyrzeźbił pajacowi usta. Ale nie odłożył jeszcze narzędzi, jak te usta zaczęły się śmiać, kpić i naigrywać się z Geppetta.”
„Naprawdę biedni i nieszczęśliwi!» - powtórzył Kot. «Jeśli jesteście biedni, zasłużyliście sobie na to.» ... .... «Żegnajcie, kanciarze! I pamiętajcie o przysłowiu: Kto kradnie płaszcz bliźniemu, umiera bez koszuli.» Co wygłosiwszy, Pinokio i Geppetto poszli dalej swoją drogą.”

Francja (fr. France, wym. [fʀɑ̃s]), Republika Francuska (République française, [ʀepyblik fʀɑ̃sɛz]) to państwo, którego część metropolitarna znajduje się w Europie Zachodniej, posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja metropolitarna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Zatoki Biskajskiej na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj l'Hexagone (sześciokąt) - pochodzi to od kształtu Francji metropolitarnej. Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Antylami Holenderskimi. Kraj jest także połączony z Wielką Brytanią przez tunel pod kanałem La Manche. Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Jest również szóstym najlepiej rozwiniętym krajem świata i jedenastym w rankingu warunków życia. Najważniejsze ideały Francji zawarte są w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela i w występującym na drukach urzędowych i monetach haśle rewolucji francuskiej "liberté, égalité, fraternité" ("wolność, równość, braterstwo"). Kraj jest w gronie założycieli Unii Europejskiej. Ma największą powierzchnię spośród państw wspólnoty. Francja jest także członkiem-założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, wchodzi także w skład Frankofonii, G8 oraz Unii Łacińskiej. Należy do Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której posiada prawo veta. Francja jest również popularnym celem podróży turystycznych, a około 75 milionów odwiedzających każdego roku daje jej pod tym względem 1. miejsce na świecie. Francja ze względu na swoją liczbę ludności, potencjał gospodarczy, pozycję w Europie, silną armię (trzeci po USA i Rosji arsenał nuklearny), uchodzi za jedno z najpotężniejszych państw świata. Nazwa "Francja" pochodzi od germańskiego plemienia Franków, które zajmowało region po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. W otaczającym Paryż regionie Île-de-France powstało państwo francuskie.
Geografia
Całkowita granica lądowa: 2 892,4 km, w tym z: * Francją metropolitalną: o Andorą - 56,6 km, o Belgią - 620 km, o Hiszpanią - 623 km, o Luksemburgiem - 73 km, o Monako - 4,4 km, o Niemcami - 451 km, o Szwajcarią - 573 km, o Włochami - 488 km. * departamentami zamorskimi : o Brazylia - 673 km, o Surinam - 510 km, o Antyle Holenderskie - 10,2 km * Długość wybrzeża: 3 427 km o Zobacz: Wybrzeże Lazurowe (Riwiera Francuska), Côte d'Améthyste, Côte d'Argent, Côte de Jade, Côte d'Amour, Côte Sauvage, Côte d'Emeraude, Côte d'Albâtre. * Najwyższy punkt: Mont Blanc 4 808 m n.p.m. * Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m. * Większe miasta: Paryż, Marsylia, Lyon, Tuluza, Bordeaux, Strasburg, Lille, Nicea * Język urzędowy: francuski, * Inne języki w użyciu: niemiecki, włoski, bretoński, baskijski, kataloński, niderlandzki, polski, arabski, berberyjski, romski oraz afrykańskie, itd.
Historia
Granice współczesnej Francji pokrywają się mniej więcej z granicami starożytnej Galii, która była zamieszkana przez celtyckich Galów. Galowie zostali podbici przez Rzymian w I wieku p.n.e. Ostatecznie Galowie przejęli kulturę oraz mowę najeźdźców. Podobnie było z chrześcijaństwem, które zostało przyjęte na tych terenach w II wieku n.e. i III wieku n.e. W IV wieku n.e. germańskie plemiona, głównie Frankowie (od których to pochodzi starożytna nazwa „Francie”), przekroczyły Ren i zajęły Galię. Współczesna nazwa „France” pochodzi od nazwy feudalnych dóbr królów Francji z dynastii Kapetyngów wokół Paryża. Jako samodzielne państwo Francja istnieje od 843 wraz z podziałem imperium karolińskiego na części wschodnią, centralną i zachodnią. Zachodnia część w przybliżeniu odpowiadała terytorium współczesnej Francji. Potomkowie Karola Wielkiego rządzili we Francji aż do 987 roku, kiedy to Hugo Kapet został koronowany na króla Francji. Jego potomkowie z dynastii Kapetyngów, Walezjuszów oraz Burbonów stopniowo zjednoczyli kraj w wyniku serii wojen oraz dynastycznego dziedziczenia tronu. Szczyt rozwoju monarchia francuska osiągnęła w XVII wieku pod rządami Ludwika XIV. W tym czasie Francja miała ogromny wpływ na europejską politykę, ekonomię i kulturę, stając się wówczas najludniejszym krajem w Europie. W międzyczasie Burbonowie zajęli miejsce Habsburgów w Hiszpanii - wojny hiszpańskiej. Francja była monarchią do 1792 roku kiedy to w wyniku rewolucji francuskiej została utworzona I Republika Francuska. Napoleon Bonaparte przejął kontrolę w republice w 1799 przyjmując tytuł I konsula. W maju 1804 Francja została proklamowana cesarstwem. W wyniku kilku wojen jego armie podbiły wiele krajów, ustanawiając w nich władców wywodzących się z rodziny Bonapartego. W następstwie upadku Napoleona w 1815 we Francji zostaje przywrócona monarchia. W 1830 w wyniku tzw. rewolucji lipcowej powstaje konstytucyjna Monarchia Lipcowa, zastąpiona w 1848 przez II Republikę. Krótki okres tej formy rządów zakończył się w 1852, kiedy to Ludwik Napoleon ogłosił powstanie II cesarstwa. Ludwik Napoleon (Napoleon III) został obalony w wyniku wojny francusko-pruskiej w 1870 i zastąpiony przez III republikę. W XX wieku zaznacza się powolny schyłek imperialnej pozycji Francji. W I wojnie światowej jest Francja jeszcze aktywnym i znaczącym elementem koalicji zwycięzców. Ale II wojna światowa jest militarną klęską. Zajęcie i okupowanie kraju przez wojska niemieckie, kolaboracja z Niemcami są początkami zmierzchu roli Francji w świecie, chociaż nadal Francja zachowuje znacząca pozycję w Europie. Bardzo niekorzystnie odbiło się to również na francuskiej ekonomii, liczebności populacji oraz w efekcie przyczyniło się do straty pozycji państwa dominującego w świecie. IV Republika została ustanowiona po II wojnie światowej, aby ostatecznie w 1958 ulec przekształceniu w obecną na wpół-prezydencką V Republikę. We Francji szczególne znaczenie posiadały i posiadają loże masońskie, zwłaszcza Wielki Wschód Francji. Jego członkami było wielu czołowych polityków. Te loże przyczyniły się także do erozji znaczenia Kościoła katolickiego. W ostatnich dekadach francusko-niemieckie pojednanie i współpraca miało kluczowe znaczenie dla politycznej i ekonomicznej integracji w Europie, włącznie z wprowadzeniem Euro w styczniu 1999. Francja jest na czele państw europejskich starających się wykorzystać zalety wynikające z wprowadzenia unii monetarnej w ten sposób, by tworzyć bardziej zintegrowane i sprawne systemy obrony i bezpieczeństwa. Jednocześnie Francuzi oponują przeciw federacyjnej formule Unii Europejskiej. Odrzucili także ratyfikację Europejskiej Konstytucji w maju 2005.
Klimat
Na północy kraju wilgotny klimat umiarkowany (chłodne lata, dość ciepłe zimy). Wiosna to najlepsza pora na zwiedzanie Paryża, trzeba być jednak przygotowanym na deszcze. Jesienią ranki bywają raczej zimne i nieprzyjemne, ale przed południem się wypogadza. Na południu lata są suche, a temperatura często przekracza 30°C. Sporadycznie występują silne burze i grad. Zimy są łagodne (temperatury na wybrzeżu Morza Śródziemnego rzadko spadają poniżej 10°C) i często deszczowe. Jeszcze więcej opadów można się spodziewać wiosną. Wiele obszarów Francji ma odrębny mikroklimat. Utrapieniem Południa stał się porywisty, chłodny mistral. Wiatr ten wieje głównie zimą i wiosną, przynosząc słoneczną pogodę i jasne, bezchmurne niebo.
Język
Językiem urzędowym we Francji jest francuski, posługuje się nim znaczna większość mieszkańców tego kraju, jednak poza nim istnieje wiele języków regionalnych: * prowansalski - językiem tym (obecnie uważanym za dialekt francuskiego) posługuje się około 2 mln ludzi w południowej Francji (Prowansja, Delfinat, Langwedocja) * bretoński - mówi nim zaledwie 1/3 z 1,5 milionowej populacji Bretończyków zamieszkujących płw. Bretoński w zachodniej Francji * alzacki - dialekt języka niemieckiego, posługują się nim germańscy Alzatczycy zamieszkujący Alzację we wschodniej Francji * baskijski - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy Basków zamieszkujących prowincję Bearn * kataloński - posługuje się nim kilkadziesiąt tysięcy Katalończyków zamieszkujących prowincję Roussillion w południowej Francji, przy granicy z Hiszpanią * arabski - posługuje się nim około 3 mln imigrantów z Afryki Północnej, gł. w większych miastach oraz na lazurowym wybrzeżu * flamandzki - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy ludzi pochodzenia niderlandzkiego, zamieszkujących północną Francję (obszar Calais i Artois) * korsykański - posługują się nim mieszkańcy Korsyki, jest on zbliżony do dialektów Włoch centralnych (m.in. toskańskich) * lotaryński - dialekt języka niemieckiego, posługują się nim germańscy Lotaryńczycy zamieszkujący Lotaryngię przy granicy z Niemcami.