20 zł, Zwierzęta świata - Sokół wędrowny (łac. Falco peregrinus), 2008

Srebrna moneta kolekcjonerska - piętnasta z ukazującej się od 1993 roku serii "Zwierzęta świata", na której prezentowane są gatunki zwierząt zagrożonych przez rozwijającą się cywilizację. Na monecie uwieczniony jest sokół wędrowny - gatunek wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek skrajnie zagrożony.

Reverse: On top along the rim, “SOKÓŁ WĘDROWNY” for Peregrine Falcon and “Falco peregrinus”, the Peregrine Falcon’s scientific name. In the center, an image of an adult peregrine falcon and two chicks in a nest on a rock.
Obverse: On top, "RZECZPOSPOLITA POLSKA" for Republic of Poland. In the center, an image of the eagle, the state emblem of the Republic of Poland, the year of issue, and the images of Poland’s national flag on each side. Under the Eagle’s left foot, the Mint mark. At the bottom, the face value.

Sokół wędrowny (łac. Falco peregrinus) - to średni ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, zamieszkujący cały świat z wyjątkiem Antarktyki. Dawniej w Europie, w tym także w Polsce, był to rozpowszechniony ptak lęgowy. Jednakże w latach 50. i 60. XX wieku nastąpił drastyczny spadek jego liczebności, głównie z powodu skażenia środowiska pestycydami. W ostatnim okresie z powodzeniem prowadzona jest sztuczna hodowla sokoła wędrownego i jego reintrodukcja do odpowiadających mu biotopów. W Polsce jest znów lęgowy, choć bardzo rzadki - całkowitą liczebność szacuje się na 5-8 par. Jedna z nich regularnie gniazduje na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

Cechy gatunku

Duży sokół, o krępej sylwetce z długimi, ostro zakończonymi skrzydłami. Ptaki obu płci ubarwione podobnie, ale samica jest większa od samca. Wierzch stalowoszary, spód biały z ciemnym prążkowaniem. Na policzkach charakterystyczny czarny "wąs". Szyja i ogon krótkie.
Wymiary średnie
samiec: długość ciała: 41 cm, rozpiętość skrzydeł: 95 cm, waga: ok. 550 g,
samica: długość ciała: 49 cm, rozpiętość skrzydeł: 114 cm, waga: ok. 1200 g.
Biotop
Rozległe obszary wszystkich kontynentów, poza pustyniami, lasy w pobliżu wód ze starodrzewem i wysokimi drzewami, jak również tereny zurbanizowane.
Gniazdo
Przeważnie w wierzchołku najwyższych drzew, bardzo często w koloniach czapli. Nie buduje własnego gniazda, lecz wykorzystuje i zajmuje gniazda innych ptaków: czapli siwej, kruka lub też innych ptaków drapieżnych. Na terenach zurbanizowanych gniazdo zakłada w szczelinach lub wypustach wysokich budynków (wieżach kościelnych, dzwonnicach, kominach).
Jaja
Pod koniec marca lub na początku kwietnia samica składa 2-4 (przeważnie 2) jaja, mało wydłużone, prawie kuliste, mocno nakrapiane, tak że prawie nie widać białego tła, o wymiarach średnich 52x40 mm. Jeden lęg w roku.
Wysiadywanie
Przeważnie ok. 30 dni przez obydwoje rodziców. Młode przebywają w gnieździe przez okres od 35-40 dni, a potem jeszcze przez okres ok. 60 dni pozostają pod opieką rodziców.
Pożywienie
Głównie ptaki wielkości gołębia lub większe, łapane w locie. Na ofiarę spada lotem nurkowym z bardzo dużą prędkością (ocenianą nawet na 300-350 km/h), przekłuwając ptaka ostrymi szponami.
Ochrona
Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej. Prowadzone są programy restytucji gatunku.

źródło: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia