10 zł, Sybiracy, 2008

"...byliśmy tłumem bezimiennym"

Subtelny w formie, wyrafinowany w treści projekt autorstwa Ewy Tyc-Karpińskiej, upamiętniający Sybiraków - "zagubione pokolenia polskiego narodu".

W 2009 roku podczas międzynarodowego konkursu monet kolekcjonerskich Coin Constellation moneta "Sybiracy" zdobyła I nagrodę w kategorii "Najlepsze walory artystyczne".

Centralny motyw rewersu monety to napis SYBIRACY. W tle widoczny jest wizerunek lasu (syberyjskiej tajgi) i jego odbicie, stylizowane na lodowe sople. U dołu cyrkonia w kształcie nieforemnego ostrosłupa.

Awers monety - obok wizerunku orła - przedstawia sylwetki ludzkie, jakby wycięte z kartonowego szablony. Ukośnie napis: "...byliśmy tłumem bezimiennym".

Poland 2008 10 Zloty Sybiracy Silver Proof

Compelling illustration of the immense quality and great originality of the Polish Mint - creators of some of the most sought after coins in the world today. Official tribute to the "Sybiracy" (Siberian Exiles). This eye-catching silver coin, embedded with a zircon crystal, honours the Poles exiled to the harsh, unyielding environment of Siberia.

From the 18th century to World War II, the Russian Empire and its successor, the USSR, forcibly resettled thousands upon thousands of Polish citizens in Siberia. Used to punish participation in national uprisings, exile to Siberia - often with penal servitude - was a common penalty under Russian law.

Reverse: On top, a stylized image of the woods. In the center, "SYBIRACY" (Syberian exiles). At the bottom, a zircon crystal.
Obverse: Along the rim on the left, "RZECZPOSPOLITA POLSKA" for Republic of Poland, and the year of issue. On the left, an image of the eagle, the state emblem of the Republic of Poland. Under the Eagle’s left foot, the Mint mark. In the center, images of human figures with a diagonal inscription, "… byliśmy tłumem bezimiennym" ("… we were a nameless crowd"). At the bottom, the face value.

"Ojczyzno nasza. Ziemio ukochana
W trzydziestym dziewiątym cała krwią zalana
Nie dość, że Polskę na wpół rozebrali
Jeszcze Polaków na Sybir wysłali...
... O Polsko nasza, Ziemio nasza święta
Gdzie twoje Syny, gdzie twoje orlęta
Dzisiaj w Sybirskie tajgi przyjechali
Czy kiedy ciebie będziem oglądali...
... Zima, śnieg straszny w lesie, ciężka praca
Głód i tęsknota ciężko nas przygniata
Tyfus okrutny wśród ludzi się szerzy
Co dzień to więcej pod sosnami leży..."
fragmenty "Pieśni wygnańców z Ojczyzny"

Termin Sybiracy - wiąże się nierozerwalnie z terminem katorga (ros. Каторга, z greckiego κάτεργον keteirgon zmuszać), która rozumiana jest jako ciężka praca fizyczna, często ponad ludzkie siły. Katorga była często karą dla osób, represjonowanych z przyczyn politycznych w Rosji. Zgodnie z rosyjskim kodeksem karnym z 1847 roku, zesłanie i katorga były karami powszechnie wymierzanymi uczestnikom zrywów narodowościowych i wyzwoleńczych. Po dojściu do władzy bolszewików zesłanie i katorgę zastąpiły deportacja i łagry GUŁAG-u.

Katorgą nazywali Polacy też samo zesłanie na Sybir, praktykowane powszechnie w cesarstwie rosyjskim, któremu towarzyszyły zwykle nieludzkie warunki zarówno w czasie drogi do miejsca przeznaczenia jak i w wyznaczonym miejscu pobytu. Masowe zesłania na katorgę miały miejsce po większych zrywach narodowościowych, takich jak powstanie listopadowe czy styczniowe. Jednym z bardziej znanych polskich zesłańców na Syberię był Benedykt Dybowski. Często za pierwszego polskiego zesłańca jest uważany biskup krakowski Kajetan Sołtyk aresztowany 13 października 1767 r., ale Polacy zsyłani byli wcześniej. Jednym z ostatnich był ks. Józef Świdnicki zwolniony z łagru w roku 1987, a sprawa powrotu Sybiraków dalej nie jest jednoznaczna.

Osoby zesłane na katorgę to m. in:
* Aleksander Czekanowski, * Jan Czerski, * Benedykt Dybowski, * Aleksander Albert Krajewski, * Bronisław Piłsudski, * Piotr Wysocki.
źródło: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia