Serię monet "Polscy Podróżnicy i Badacze" Narodowy Bank Polski emituje od 1997 roku. W ramach serii ukazują się 10-złotowe monety srebrne i monety 2-złotowe ze stopu Nordic Gold.

Celem emisji ósmej monety z serii jest przypomnienie działalności sławnego polskiego etnografa, zesłańca i etnografa, brata marszałka Józefa Piłsudskiego.

Na srebrnej monecie kolekcjonerskiej projektu Roussanki Nowakowskiej uwieczniony został Bronisław Piłsudski - polski podróżnik i wybitny badacz zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, a dokładnie kulturą rdzennych mieszkańców Sachalinu - Ajnów, Niwchów i Oroków.

Jego dorobek naukowy z tego zakresu znajduje uznanie we współczesnej międzynarodowej antropologii kulturowej i etnologii.

Rewers monety przedstawia stylizowany wizerunek popiersia Bronisława Piłsudskiego. Po jego lewej stronie widoczny jest fragment ornamentu z ubioru ajnoskiego.

Głównym motywem awersu są wizerunki mężczyzny i kobiety w strojach ajnoskich; kobieta trzyma na rękach dziecko.

• Obverse: on the left-hand side, an image of the Eagle established as the State Emblem of the Republic of Poland. In the middle, images of a man and a woman holding a child in her arms, in Ainu costume, against the background of stylised images of mountains. On the right-hand side and vertically, a stylised fragment of an ornament from Ainu costume. Below the figures and in the centre, an inscription: 10 zł; on the right-hand side, notation of the year of issue: 2008; on the left-hand side, a stylised fragment of an ornament from Ainu costume. At the top and on the right-hand side, a semi-circular inscription: RZECZPOSPOLITA POLSKA. The Mint’s mark under the Eagle’s left leg: M/W.

• Reverse: a stylised image of Bronisław Piłsudski’s bust. On the left-hand side, a stylised fragment of an ornament from Ainu costume. On the right-hand side and vertically, an inscription: BRONISŁAW/PIŁSUDSKI, and a horizontal inscription: 1866-/-1918. Underneath, a stylised image of a pine tree.

• Coin designer: Roussanka Nowakowska
  

"Umysł pierwotnego człowieka, bezradnego wobec potęgi przyrody i jej przejawów tak mało mu znanych i zrozumiałych, jest prawie zawsze przygnieciony zeznaniem swej słabości trwożliwej, przesiąkniętej silnie fatalizmem".
Bronisław Piłsudski

Bronisław Piotr Piłsudski herbu Piłsudski (ur. 2 listopada 1866 r. w Zułowie, zm. 17 maja 1918 r. w Paryżu) - polski zesłaniec, etnograf, zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, głównie ludem Ajnów, który obserwował na Sachalinie a później na wyspie Hokkaido. Do dziś Piłsudski uważany jest na świecie za jednego z najważniejszych badaczy tamtych terenów. Był bratem Józefa, Adama i Jana. Od 1874 mieszkał w Wilnie, gdzie 3 lata później wstąpił do gimnazjum. Razem z bratem Józefem organizowali kółko samokształceniowe Spójnia.

Po śmierci matki (1884) w 1886 wyjechał do Sankt Petersburga, gdzie zdał egzamin na bakałarza i wstąpił na Wydział Prawa miejscowego uniwersytetu. W 1887 został wciągnięty w przygotowania Woli Ludu do zamachu na cara Aleksandra III. Wśród zamachowców znajdował się między innymi Aleksander Uljanow, starszy brat Włodzimierza znanego potem jako Lenin. Po wsypie, za udział w spisku został skazany na 15 lat zesłania i ciężkich prac na wyspę Sachalin. Na Sachalinie w 1891 poznał Lwa Jakowlewicza Sternberga, znanego już etnografa, który także znajdował się na zesłaniu.

W 1896 ukazała się jego praca o obserwacjach klimatycznych. Został wówczas wysłany z misją meteorologiczną na południową część wyspy, gdzie zetknął się z Ajnami. Po 10 latach zesłania reszta wyroku została zamieniona na nakaz osiedlenia się bez prawa opuszczania rosyjskiego Dalekiego Wschodu. 3 lata później otrzymał propozycję cesarskiej akademii nauk, aby udać się na badania kultury Ajnów, Gilaków (Niwchów), Oroków i Mangunów na Sachalinie. W tym samym roku osiedlił się - już jako wolny człowiek - w wiosce Ai, gdzie zakochał się w pięknej Chuhsamma, krewnej wodza Kimur Bafunke, która urodziła mu syna o imieniu Sukezo.

W 1903 wraz z innym zesłańcem, pisarzem Wacławem Sieroszewskim udał się na badania kultury Ajnów na wyspie Hokkaido (wówczas zwanej Yesso). Jednym z efektów jego pracy są unikalne nagrania dźwiękowe zarejestrowane na 100 wałkach woskowych. Obecnie można je oglądać w Centrum Kultury i Techniki "Mangha" w Krakowie. Na początku lat 80. XX w. wałki te zostały wypożyczone z Polski przez Japończyków, a firma SONY skonstruowała specjalny laserowy odpowiednik urządzenia do ich odczytu (fonografu Edisona), dzięki któremu udało się po wielu latach znów usłyszeć zapisane na nich dźwięki. Jego dorobkiem jest stworzenie słowników, w których przetłumaczył ponad 10 tys. słów z języka ainu, 6 tys. z języka gilackiego oraz 2 tys. z języka orockiego i języka Mangunów, bogate opisy ich kultury i obyczajów, w tym także kultury muzycznej, spisał wiele podań i legend tych kultur, oraz wykonał ok. 300 fotografii, na których utrwalał głównie typy mieszkających tam ludzi.


Utrwalił fonograficznie pieśni i mowę Ajnów. Do Polski przybył przez Japonię i Stany Zjednoczone w 1905 i zamieszkał w Krakowie. Później przeprowadził się do Zakopanego i prowadził badania etnograficzne Podhala. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii włączając się w nurt działalności niepodległościowej. Pod koniec 1917 r. wyjechał do Paryża, gdzie w roku 1918 utonął w Sekwanie. Podejrzewa się, że była to śmierć samobójcza.

źródło: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia