Serię monet
"Polscy Podróżnicy i Badacze" NBP emituje od 1997 roku. W ramach serii
ukazują się 10-złotowe monety srebrne i monety 2-złotowe ze stopu
Nordic Gold.
Celem emisji ósmej monety z serii jest przypomnienie działalności sławnego polskiego etnografa, zesłańca i etnografa, brata marszałka Józefa Piłsudskiego.
Na monecie obiegowej Nordic Gold projektu Roussanki Nowakowskiej (rewers) i Ewy Tyc-Karpińskiej (awers) uwieczniony został Bronisław Piłsudski - polski podróżnik i badacz zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu.
Rewers monety przedstawia stylizowany wizerunek popiersia Bronisława Piłsudskiego. Po jego lewej strony widoczna jest postać siedzącego mężczyzny w ubiorze ajnoskim, na tle gór.
Polish Travellers and Explorers:
Bronisław Piłsudski (1866-1918)
- Obverse: an image of the Eagle established as the State Emblem of the Republic
of Poland; at the sides of the Eagle, the notation of the year of issue: 20-08; below
the Eagle, an inscription: ZŁ 2 ZŁ, in the rim an inscription: RZECZPOSPOLITA
POLSKA preceded and followed by six pearls. The Mint’s mark under the Eagle’s
left leg: M/W.
- Reverse: on the right-hand side, a stylised image of Bronisław Piłsudski’s
bust. On the left-hand side, a figure of a seated man in Ainu costume against the
background of stylised images of mountains. Below the figure, a stylised fragment
of an ornament from Ainu costume. At the bottom, a semi-circular inscription:
BRONISŁAW PIŁSUDSKI 1866-1918.
On the edge: An inscription: NBP, eight times repeated: every second one
inverted 180 degrees, separated by stars.
- Obverse designer: Ewa Tyc-Karpińska
- Reverse designer: Roussanka Nowakowska
"Umysł pierwotnego człowieka, bezradnego wobec potęgi przyrody i jej przejawów tak mało mu znanych i zrozumiałych, jest prawie zawsze przygnieciony zeznaniem swej słabości trwożliwej, przesiąkniętej silnie fatalizmem".
Bronisław Piłsudski
Bronisław Piotr Piłsudski herbu Piłsudski (ur. 2 listopada 1866 r. w Zułowie, zm. 17 maja 1918 r. w Paryżu) - polski zesłaniec, etnograf, zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, głównie ludem Ajnów, który obserwował na Sachalinie a później na wyspie Hokkaido.
Do dziś Piłsudski uważany jest na świecie za jednego z najważniejszych badaczy tamtych terenów. Był bratem Józefa, Adama i Jana.
Od 1874 mieszkał w Wilnie, gdzie 3 lata później wstąpił do gimnazjum. Razem z bratem Józefem organizowali kółko samokształceniowe Spójnia.
Po śmierci matki (1884) w 1886 wyjechał do Sankt Petersburga, gdzie zdał egzamin na bakałarza i wstąpił na Wydział Prawa miejscowego uniwersytetu.
W 1887 został wciągnięty w przygotowania Woli Ludu do zamachu na cara Aleksandra III.
Wśród zamachowców znajdował się między innymi Aleksander Uljanow, starszy brat Włodzimierza znanego potem jako Lenin. Po wsypie, za udział w spisku został skazany na 15 lat zesłania i ciężkich prac na wyspę Sachalin. Na Sachalinie w 1891 poznał Lwa Jakowlewicza Sternberga, znanego już etnografa, który także znajdował się na zesłaniu.
W 1896 ukazała się jego praca o obserwacjach klimatycznych. Został wówczas wysłany z misją meteorologiczną na południową część wyspy, gdzie zetknął się z Ajnami.
Po 10 latach zesłania reszta wyroku została zamieniona na nakaz osiedlenia się bez prawa opuszczania rosyjskiego Dalekiego Wschodu. 3 lata później otrzymał propozycję cesarskiej akademii nauk, aby udać się na badania kultury Ajnów, Gilaków (Niwchów), Oroków i Mangunów na Sachalinie.
W tym samym roku osiedlił się - już jako wolny człowiek - w wiosce Ai, gdzie zakochał się w pięknej Chuhsamma, krewnej wodza Kimur Bafunke, która urodziła mu syna o imieniu Sukezo.
W 1903 wraz z innym zesłańcem, pisarzem Wacławem Sieroszewskim udał się na badania kultury Ajnów na wyspie Hokkaido (wówczas zwanej Yesso). Jednym z efektów jego pracy są unikalne nagrania dźwiękowe zarejestrowane na 100 wałkach woskowych. Obecnie można je oglądać w Centrum Kultury i Techniki "Mangha" w Krakowie.
Na początku lat 80. XX w. wałki te zostały wypożyczone z Polski przez Japończyków, a firma SONY skonstruowała specjalny laserowy odpowiednik urządzenia do ich odczytu (fonografu Edisona), dzięki któremu udało się po wielu latach znów usłyszeć zapisane na nich dźwięki.
Jego dorobkiem jest stworzenie słowników, w których przetłumaczył ponad 10 tys. słów z języka ainu, 6 tys. z języka gilackiego oraz 2 tys. z języka orockiego i języka Mangunów, bogate opisy ich kultury i obyczajów, w tym także kultury muzycznej, spisał wiele podań i legend tych kultur, oraz wykonał ok. 300 fotografii, na których utrwalał głównie typy mieszkających tam ludzi.
Utrwalił fonograficznie pieśni i mowę Ajnów.
Do Polski przybył przez Japonię i Stany Zjednoczone w 1905 i zamieszkał w Krakowie. Później przeprowadził się do Zakopanego i prowadził badania etnograficzne Podhala. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii włączając się w nurt działalności niepodległościowej. Pod koniec 1917 wyjechał do Paryża, gdzie w 1918 utonął w Sekwanie. Podejrzewa się, że była to śmierć samobójcza.
źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia
