2 zł, Historyczne miasta w Polsce

Miasto Gniezno - to pierwsza moneta z rozpoczętej we wrześniu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.

Seria 32 monet obiegowych NBP
"Historyczne miasta w Polsce" (2005-2007)

Niepowtarzalna seria składać się będzie z 32 monet i ukazywać do kwietnia 2008 r.

Na wyjątkowych monetach upamiętniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wniosły szczególny wkład w rozwój poszczególnych regionów i państwowości Polski.

Rewers: wizerunek Katedry Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie od strony wschodniej, z prawej i z lewej strony wizerunki fragmentów bordiury z Drzwi Gnieźnieńskich z Katedry Wniebowzięcia NMP.

*****

Gniezno to pierwsza stolica Polski, jednak jego rola jako siedziby władz świeckich nie trwała zbyt długo. Przez długie wieki Gniezno było prężnym miastem i najważniejszym w Polsce ośrodkiem władzy kościelnej - stolicą Prymasa Polski.

Gród na Górze Lecha powstał pod koniec VIII wieku. W czasach Mieszka I i Bolesława Krzywoustego był to czołowy gród państwa Piastów. Po męczeńskiej śmierci św. Wojciecha (997) pochowano go właśnie w Gnieźnie.

Kulminacyjnym momentem w dziejach miasta był zjazd Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona III u grobu świętego w roku 1000. Efektem zjazdu było, m. in. utworzenie struktury kościelnej w Polsce. Gniezno stało się siedzibą arcybiskupstwa, któremu podlegały pozostałe biskupstwa polskie.

Pod koniec średniowiecza, kiedy pojawiło się drugie polskie arcybiskupstwo - lwowskie, pierwszeństwo arcybiskupa gnieźnieńskiego podkreślone zostało tytułem prymasa. Poza kościelnymi prymas pełnił ważne funkcje państwowe. Był pierwszym senatorem Rzeczypospolitej, a w okresach bezkrólewia sprawował władzę w zastępstwie króla jako interrex.

Po śmierci Chrobrego rozpoczął się schyłek Gniezna jako stolicy świeckiej. Przypieczętował go najazd Brzetysława (1038) i upadek państwa pierwszych Piastów. Kazimierz Odnowiciel odbudował to państwo już ze stolicą w Krakowie. W 1243 roku na Wzgórzu Panieńskim, obok dawnego grodu lokowano miasto na prawie magdeburskim, które było siedzibą powiatu.

W 1768 roku z północnej części województwa kaliskiego wyodrębniono województwo gnieźnieńskie. Dziś Gniezno jest głównie miejscem kultu św. Wojciecha. W dobie integracji europejskiej Gniezno twórczo nawiązuje też do swej znamienitej historii, czego przykładem jest zorganizowany w roku 2000 zjazd przywódców Europy Środkowej.
źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia