Historia
Początki osady sięgają XI wieku. Na jednym ze wzgórz istniała osada zwana Wietrzną Górą, należąca do zakonu benedyktynów. W 1181 roku osadę Kazimierz Sprawiedliwy przekazał norbertankom z podkrakowskiego Zwierzyńca. Norbertanki zmieniły nazwę osady na Kazimierz (imię darczyńcy). Nazwa została odnotowana w kronikach po raz pierwszy w 1249 roku, przymiotnik "Dolny" został dodany w latach późniejszych, w celu odróżnienia osady od Kazimierza założonego pod Krakowem. Po około 150 latach, osada i okoliczne wsie stały się dobrami korony. Władysław Łokietek w roku 1325 ufundował kościół parafialny (obecnie fara).

Założenie miasta oraz budowę zamku obronnego przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. Prawa miejskie zostały przyznane w pierwszej połowie XIV w. W 1406 r. Władysław Jagiełło dokonał lokacji miasta na prawach magdeburskich. Wytyczono rynek, ulice, wyznaczono działki pod budowę. Jedynie północną część rynku pozostawiono bez zabudowy. Dzięki temu do dnia dzisiejszego rynek otwarty jest na farę i zamek, który to widok podziwiany jest przez malarzy i turystów. W 1501 r. Kazimierz Dolny stał się siedzibą starostwa. Zygmunt I Stary, zadłużony u Mikołaja Firleja, nadał w 1519 r. jemu i jego synowi Piotrowi dożywotni tytuł starosty kazimierzowskiego.

Kazimierz pozostawał we władaniu rodu Firlejów do 1644 r. W tym czasie przebudowany został zamek w Kazimierzu. Po pożarach w latach 1561 i 1585 spichlerze i domy mieszkalne zostały odbudowane przy wykorzystaniu skał wapiennych z okolicznych wzgórz. Firlejowie dbali także o uprzywilejowanie miasta w handlu zbożem spławianym Wisłą do Gdańska, który to handel już wcześniej (w okresie od XVI do XVII w.) przyczynił się do rozwoju miasta. Na handlu zbożem wyrosły kupieckie rody Przybyłów, Czarnotów, Celejów (przybyłych z Włoch. W 1628 r. na Wietrznej Górze osiedlili się franciszkanie, pobudowali oni klasztor i rozbudowali istniejący (od 1585) kościół.

Złoty wiek Kazimierza skończył się w lutym 1656 r. wraz ze spaleniem miasta i zamku przez wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa. Powtarzające się przemarsze wojsk i późniejsza zaraza przyczyniły się do upadku miasta. W 1677 r. Jan III Sobieski wydał dekret pozwalający osiedlać się kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim. Ożywienie gospodarcze nie trwało długo.

Kolejne wojny polsko-szwedzkie ponownie spustoszyły miasto. Spadło także zapotrzebowanie w Europie na polskie zboże. Kupcy próbowali rozwijać handel drewnem i przemysł szkutniczy. Jednak nie były to zyski podobne do tych osiąganych na handlu zbożem. Późniejsze rozbiory odcięły Kazimierz od rynków zbytu. W dniu 18 marca 1831 r. rozegrała się tutaj jedna z bitew powstania listopadowego - bitwa pod Kazimierzem Dolnym.

Od końca XIX w. Kazimierz Dolny stał się miejscowością wypoczynkową. W okolicznych wąwozach zaczęły powstawać wille i pensjonaty dla letników przede wszystkim z Lublina i Warszawy. Kolejnych zniszczeń dokonały działania podczas II wojny światowej. Kazimierz został odbudowany w znacznej mierze dzięki staraniom Karola Sicińskiego, któremu to zadanie powierzył ówczesny minister kultury. Dzisiaj Kazimierz Dolny stanowi zespół urbanistyczno-krajobrazowy, w którym został zachowany historyczny układ ośrodka handlu położonego na szlaku wiślanym. W roku 1979 został tu utworzony Kazimierski Park Krajobrazowy.

Zabytki Kazimierza Dolnego nad Wisłą:
* kościół farny św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja - zbudowany w latach 1586-1589, z manierystycznym i barokowym wyposażeniem oraz z jednymi z najstarszych zachowanymi w Polsce organami w modrzewiowej oprawie (1620 r.), * kościół św. Anny i szpital dla ubogich - zbudowane w XVII w., * kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i klasztor Reformatów - zbudowane w XVII w., * zamek w Kazimierzu Dolnym - ruiny zamku dolnego z XVI w., * baszta obronna - zachowana z zamku górnego z XIV w., * kamienice (przy Rynku) o manierystycznym wystroju z ok. 1615 r., należące do braci Przybyłów: Pod Świętym Mikołajem (restaurowana po wojnie przez Józefa Gosławskiego), Pod Świętym Krzysztofem, * kamienica Gdańska (przy Rynku) o barokowej fasadzie, * kamienica Biała (przy ul. Senatorskiej), * kamienica Celejowska (przy ul. Senatorskiej), przebudowana przed 1630 r. przez Bartłomieja Celeja, dziś mieści się w niej oddział Muzeum Nadwiślańskiego, * spichlerze nad Wisłą, * drewniane domy z XVIII i XIX w., * synagoga w Kazimierzu Dolnym.

Filmy realizowane w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą:
* Wyspa Złoczyńców - film przygodowy dla młodzieży, rok produkcji 1965, premiera 1965, reżyseria Stanisław Jędryka,
* Podróż za jeden uśmiech - film przygodowy dla młodzieży, rok produkcji 1972, premiera 1972, reżyseria Stanisław Jędryka,
* Dwa Księżyce - film wg powieści Marii Kuncewiczowej, reżyseria Andrzej Barański.


HISTORIA DUKATA LOKALNEGO

Odrodzenie dukata
Dukat lokalny odrodził się w Polsce po kilkudziesięciu latach niebytu, już nie z potrzeby ekonomicznej, tj. uzupełnienia obiegu pieniężnego, ale jako nowy środek promocji miast i gmin oraz atrakcja turystyczna. Dukat lokalny stanowi także bardzo interesujące zjawisko w numizmatyce i kolekcjonerstwie.
Od starożytności do współczesności
Dukat lokalny sięga swoją tradycją starożytności. Gdy starożytny Rzym dokonał ostatecznie podboju antycznej Grecji pozostawił miastom greckim prawo bicia własnej lokalnej monety, wyłącznie z brązu, nakazując tylko umieszczanie na jej awersie portretu aktualnie panującego cesarza, natomiast przedstawienia rewersu pozostawiając w gestii miast. Na rewersach monet miasta greckie, sięgając do swej tradycji, umieszczały najczęściej wyobrażenia lokalnych bóstw lub wizerunki świątyń.

Nieograniczony przywilej emisyjny ma zawsze tylko władza centralna. Od średniowiecza cesarze i królowie dzielili się tym przywilejem, nadając prawo bicia monety miastom, klasztorom, a nawet osobom prywatnym. W Polsce takie prawo otrzymały od Kazimierza Jagiellończyka w XV wieku miasta Gdańsk, Toruń i Elbląg.

W dobie nowożytnej pojawiły się inne monety lokalne, bite już bez przywilejów emisyjnych, ale z potrzeby ekonomicznej. W Polsce były to od końca XVIII wieku prywatne monety dóbr i folwarków, emitowane z metali nieszlachetnych w celu uzupełnienia brakującego w obiegu pieniądza ogólnopaństwowego o niskich nominałach.

Rozkwit miejskiego lokalnego pieniądza zastępczego nastąpił podczas I wojny światowej. Jako interesujący dokument ówczesnej rzeczywistości historycznej stał się szybko przedmiotem kolekcjonerstwa tak intensywnego, że niektóre miasta niemieckie emitowały takie pieniądze nie do obiegu, ale w celu sprzedaży kolekcjonerom.

Dziś dukat lokalny ma zupełnie inny charakter. Miasta i gminy nie muszą uzupełniać obiegu pieniężnego, ale szukają dla siebie nowych środków promocji. Dukat lokalny znakomicie spełnia te potrzeby, ponieważ mieszkańcy i turyści bardzo chętnie nabywają dukaty i zachowują na pamiątkę.

Pierwszym dukatem lokalnym nowego typu, a więc o charakterze przede wszystkim promocyjnym, był dukat wyemitowany w lecie 2006 roku przez gminą Jastarnia o nazwie merk i nominale 3 merki. Kurs wymiany 3 merków wynosił 3 złote.

Merki to prastare symboliczne znaki Kaszubów, rybaków, z czasów gdy sztuka pisania i czytania nie była rozpowszechniona i oznaczali nimi przynależne do siebie przedmioty. Merk był znakiem dziedzicznym, a w życiu publicznym zastępował także podpis. Emisja gminy Jastarnia przypomniała ten prastary zwyczaj i jednocześnie upamiętniła 75-lecie Jastarni, znanego kurortu na Półwyspie Helskim. Codziennie 7 dni w tygodniu w swoistym "banku" w Miejskim Ośrodku Kultury w Jastarni turyści mogli wymienić merki na złotówki i odwrotnie. Merki można było wymieniać na terenie gminy na towary i usługi, a wyjeżdżając do domu wymienić resztę lokalnej "waluty" lub pozostawić na pamiątkę. Merki zostały wyemitowane w nakładzie 20 000 sztuk, a projektantem był znakomity plastyk Robert Kotowicz. Akcja emisji merków w Jastarni okazała się ogromnym sukcesem i władze miasta powtórzyły akcję w kolejnych latach.

Dukat lokalny niesie ze sobą dużo informacji w opisach i wizerunkach zamieszczonych na awersach i rewersach, co w idealny sposób służy trwałej promocji walorów miasta czy gminy. Dukat lokalny, docierając do dużej liczby odbiorców ze względu na wielotysięczne nakłady, staje się wyjątkowo skuteczną reklamą dla lokalnej społeczności. Mennica Polska S.A. otrzymuje bardzo pochlebne opinie o akcjach emisji dukata lokalnego ze strony władz lokalnych, mieszkańców i turystów. Dukat lokalny jest poszukiwanym narzędziem promocyjnym, o które zabiega wiele miast w całej Polsce. Dukat lokalny rozpoczął także nowe życie, gdy˝ stał się interesującym numizmatem poszukiwanym przez kolekcjonerów. Wielu numizmatyków może poszczycić się zbiorami dukatów lokalnych, które zostały wybite w Mennicy Polskiej S.A. „Dukaty Lokalne" służą promocji miasta i funkcjonują jako bon towarowy dla turystów w sezonie letnim.