XVIII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej odbyły się w dniach 9 czerwca - 9 lipca w Niemczech, którym przyznano organizację imprezy w lipcu 2000. Mistrzem świata zostali Włosi, którzy w finale pokonali Francuzów po rzutach karnych. Gospodarze turnieju zajęli trzecie miejsce po zwycięstwie nad Portugalią.

Ciekawostki dotyczące XVIII Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Niemcy 2006:
* Na tych mistrzostwach padł pierwszy gol kiedykolwiek strzelony przez australijskiego gracza, zdobył go Tim Cahill w meczu z Japonią, a sama reprezentacja Australii po raz pierwszy w historii mistrzostw świata wygrała mecz i po raz pierwszy awansowała do fazy pucharowej.
* Pierwszego gola na tych mistrzostwach strzelił Philipp Lahm w 6. minucie meczu Niemiec z Kostaryką. Niemcy wygrali 4:2.
* Najszybciej zdobyty gol mistrzostw padł w 86 sekundzie spotkania Czech z Ghaną. Jego strzelcem został Asamoah Gyan. Ghana wygrała 2:0.
* Najpoźniej zdobyty gol na mundialu padł w 121 minucie (w doliczonym czasie gry) dogrywki meczu Niemiec z Włochami. Jego strzelcem był Alessandro Del Piero. Włosi wygrali ten mecz 2:0 i awansowali do finału.
* Najpóźniej zdobyty gol w regulaminowym czasie gry padł w piątej minucie doliczonego czasu gry w 1/8 finału pomiędzy Australią, a Włochami z rzutu karnego. Był to jedyny gol w tym meczu, a jego strzelcem był Francesco Totti. Dzięki temu Włochy awansowały do ćwierćfinału.
* Pierwszego samobójczego gola na Mistrzostwach strzelił Paragwajczyk Carlos Gamarra w meczu z Anglią. Paragwaj przegrał 0:1.
* Pierwszy rzut karny został podyktowany w meczu Hiszpania - Ukraina. Z 11 metrów strzelał David Villa, a jego uderzenia nie obronił Ołeksandr Szowkowskyj. Reprezentacja Hiszpanii wygrała 4:0.
* W meczu Wybrzeża Kości Słoniowej z Serbią i Czarnogórą po raz pierwszy na tych mistrzostwach jedna drużyna wykonywała dwa rzuty karne w przeciągu jednego meczu. Obydwa podyktowane za zagranie ręką w polu karnym. Mecz skończył się wynikiem 3:2 dla drużyny z Afryki, która skutecznie wykonała obie jedenastki.
* Na tych Mistrzostwach Świata padł gol nr 2000 w historii MŚ. Strzelił go Marcus Allbäck w meczu Szwecja - Anglia (2:2).
* Pierwszego gola dla Polski strzelił Bartosz Bosacki w 33 min. meczu Polska : Kostaryka. Polacy wygrali 2:1. Strzelił on również drugą bramkę i były to jedyne gole strzelone przez Polaków podczas tych mistrzostw.
* W meczu Chorwacji z Australią angielski sędzia Graham Poll pokazał jednemu zawodnikowi - Chorwatowi Josipowi Simunicowi, 3 żółte kartki. Pomyłka sędziego, polegająca na pozostawieniu na boisku zawodnika ukaranego dwiema żółtymi kartkami, nie została zauważona przez jego asystentów. Po tym wyczynie sędzia ten nie mógł już prowadzić na tym mundialu spotkań.
* Walentin Iwanow przedłużył mecz Portugalii z Holandią aż o 6 minut (w rzeczywistości zawodnicy grali jeszcze dłużej, gdyż Portugalczycy, chcąc utrzymać korzystny dla siebie wynik, przedłużali grę).
* Spotkanie Francja - Hiszpania (w 1/8 finału) było 700-nym meczem w historii mundialów.
* Pierwszy konkurs rzutów karnych na mistrzostwach został wykonany podczas meczu 1/8 finału Ukraina - Szwajcaria. Ukraincy wygrali 3 - 0.
* Najbrutalniejszy mecz na mistrzostwach to mecz Portugalii z Holandią (1 - 0). Sędzia Walentin Iwanow pokazał zawodnikom w sumie 16 żółtych kartek, z czego aż czterech zawodników otrzymało po dwa żółte kartoniki i opuściło plac gry. Byli to: Costinha i Deco w drużynie Portugalii oraz Khalid Boulahrouz i Giovanni van Bronckhorst w zespole Oranje. Był to rekord czerwonych kartek w jednym meczu w historii mistrzostw świata.
* 75 czerwoną kartkę w historii mundialów otrzymał Deco.
* Kapitan reprezentacji Francji Zinedine Zidane został uhonorowany Złotą Piłką dla najlepszego zawodnika mistrzostw świata w Niemczech. W głosowaniu na najlepszego piłkarza MŚ Zidane otrzymał 2012 punktów od akredytowanych dziennikarzy. Pokonał dwóch Włochów: Fabio Cannavaro (Srebrna Piłka) - 1977 pkt oraz Andreę Pirlo (Brązowa Piłka) - 715 pkt.
* Włoch Gianluigi Buffon został uznany przez FIFA najlepszym bramkarzem mistrzostw świata w Niemczech. W całym turnieju Buffon puścił tylko dwie bramki, z czego jedna samobójcza (Cristian Zaccardo w meczu ze Stanami Zjednoczonymi) a druga po rzucie karnym (Zinedine Zidane w meczu finałowym).
* W meczu Anglii z Paragwajem (1:0) padło kilka rekordów. Samobójczy gol Gamarry w 4. minucie był najszybciej strzeloną bramką samobójczą w dziejach wszystkich mistrzostw. Wymuszona kontuzją zmiana bramkarza Paragwaju w 8. minucie jest za to najszybciej przeprowadzoną zmianą bramkarza w historii MŚ.
* Bartosz Bosacki (Polska) okazał się jedynym piłkarzem, którego wszystkie strzały zakończyły się bramkami, a wykonał ich więcej niż jeden (oddał dwa, zdobył dwa gole). Kilku innych piłkarzy również miało stuprocentową skuteczność, ale wykonali tylko jeden strzał, zdobywając jedną bramkę.
* Ostatniego gola na tych mistrzostwach zdobył Marco Materazzi w 19 minucie meczu finałowego.
* Najwyższe zwycięstwo odniosła Argentyna, wygrywając 6:0 z Serbią i Czarnogórą.
* Ricardo, portugalski bramkarz jako pierwszy w historii Mistrzostw Świata obronił trzy strzały w konkursie rzutów karnych.
* Najwięcej zawodników z jednego klubu, bo aż 16, pochodziło z Arsenalu Londyn.
* Ostatnią czerwoną kartkę dostał Zinedine Zidane za faul na Marco Materazzim w 110 minucie meczu finałowego.
* Najwięcej bramek, bo 6 padło w meczu otwarcia Niemcy-Kostaryka (4:2) i w meczu Argentyna-Serbia i Czarnogóra (6:0).
* Najwięcej bramek w meczu otwarcia - 6 w historii MŚ padło na otwarcie tych Mistrzostw w meczu Niemcy-Kostaryka (4:2). Poprzedni rekord pochodził z Mundialu 1954 (mecz Brazylia-Meksyk 5:0).
źródło: wikipedia - wolna encyklopedia

Moneta obiegowa Nordic Gold, której prosty projekt autorstwa Ewy Tyc-Karpińskiej nawiązuje do surowości Syberii. Rewers monety, podobnie jak awers monety złotej, przedstawia sylwetki ludzi na tle drzew tajgi. Standardowy awers to wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej.

Miasto Chełm - dziewiąta moneta z rozpoczętej we wrześniu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.



Niepowtarzalna seria składać się będzie z 32 monet i ukazywać do kwietnia 2008 r. Na wyjątkowych monetach upamiętniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wniosły szczególny wkład w rozwój poszczególnych regionów i państwowości Polski.

Na rewersie monety uwieczniony został stylizowany wizerunek Bazyliki pod wezwaniem Narodzenia NMP.

Chełm - miasto na pograniczu polsko-ruskim, którego nazwa pochodzi od ruskiego słowa chołm, oznaczającego pagórek. Założycielem Chełma był książę halicko-włodzimierski Daniel Romanowicz, który przeniósł tu na pewien czas stolicę swego państwa z zagrożonego przez Tatarów południa. Zbudował też na Górze Zamkowej zamek (istniał jeszcze pod koniec XVIII wieku) i ufundował biskupstwo prawosławne.

Samo miasto wzniesione zostało również około 1233 r. Szybki rozwój w XIII wieku, którego nie powstrzymał pożar w 1251 r., zawdzięczało położeniu na głównym trakcie handlowym z Rusi do Polski. Pod koniec stulecia ośrodek polityczny Rusi Halickiej przeniósł się jednak znów na południe, do Halicza i Lwowa, a w XIV wieku szlak handlowy zaczął omijać Chełm. W 1377 r. Chełm został przyłączony do Polski jako stolica ziemi chełmińskiej.

Upadku miasta nie powstrzymała lokacja nowego miasta na prawie magdeburskim w 1392 r. - u stóp Góry Zamkowej od strony zachodniej. W 1358 r. utworzono drugie biskupstwo - rzymsko-katolickie, które ostateczny kształt uzyskało dzięki fundacjom Władysława Jagiełły w 1417 r.

Ponowny rozwój miasta nastąpił w XVI wieku, kiedy Chełm znów znalazł się na głównych szlakach handlowych. W 1596 r. prawosławny biskup Chełma podpisał akt unii brzeskiej i Chełm stał się ważnym ośrodkiem cerkwi unickiej (greko-katolickiej). W 1735 r., po kolejnej przebudowie, katedra unicka zyskała obecny, barokowy kształt.

Po utworzeniu w 1805 r. diecezji lubelskiej przeniósł się tam ostatecznie biskup rzymsko-katolicki. Natomiast diecezja unicka w 1874 r. - po likwidacji unii przez władze rosyjskie - przeszła w ręce prawosławnych. W wyniku III rozbioru w 1795 r. Chełm przeszedł w ręce austriackie. W 1809 r. został włączony do Księstwa Warszawskiego, a w 1815 r. - Królestwa Polskiego.

W XIX wieku miasto przeżyło okres prosperity dzięki rozwojowi przemysłu i budowie linii kolejowych. W 1912 r. władze rosyjskie, mimo protestów polskich, wydzieliły z Królestwa Polskiego gubernię chełmińską i włączyły ją bezpośrednio do Rosji. W lipcu 1944 r. Chełm stał się pierwszym - na zachód od linii Curzona - miastem wyzwolonym i, zgodnie z tradycją celebrowaną w PRL, tu właśnie wydrukowany został Manifest PKWN.

Największym zakładem przemysłowym zbudowanym w okresie powojennym jest uruchomiona w 1960 r. cementownia. Dziś Chełm, urzekający urodą swej Góry Zamkowej, wiąże nadzieje rozwoju ze współpracą polsko-ukraińską.
źródło: NBP / Mennica Polska

Krzysztof Komeda - polski kompozytor, pianista jazzowy i twórca muzyki filmowej - uwieczniony na monecie z nordyckiego złota.

Okolicznościowa moneta 2 zł z serii "Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej" z wizerunkiem Krzysztofa Komedy.

Jest to druga moneta z serii "Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej". Pierwsza moneta z serii była poświęcona Czesławowi Niemenowi.

• Awers: wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-10, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ. W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.
  
  
• Rewers: stylizowany wizerunek profilu Krzysztofa Komedy. U dołu napis: KRZYSZTOF KOMEDA. W otoku napis: HISTORIA POLSKIEJ MUZYKI ROZRYWKOWEJ.
  
  
• Na boku: ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
  

Krzysztof Komeda (wł. Krzysztof Trzciński) urodził się 27 kwietnia 1931 r. w Poznaniu, w inteligenckiej i dobrze sytuowanej rodzinie mieszczańskiej.

Otrzymał staranne wykształcenie zarówno ogólne, jak i muzyczne. Od dziecka uczył się podstaw muzyki oraz gry na pianinie. W Ostrowie Wielkopolskim, gdzie zamieszkał po zakończeniu wojny, zaczęła się jego fascynacja jazzem. Czynnie uczestniczył w rodzącym się polskim ruchu jazzowym. W 1955 r. ukończył w Poznaniu studia medyczne i rozpoczął specjalizację z laryngologii.

Krzysztof Komeda był muzykiem i kompozytorem jazzowym, autorem kompozycji filmowych, a także czołowym twórcą nowoczesnego jazzu w Polsce i Europie.

To postać wyjątkowa. Od dziecka kochał muzykę - już od 7. roku życia uczył się gry na pianinie w poznańskim konserwatorium. Twierdził, że granie jest jedyną czynnością, która naprawdę go pasjonuje. Jego artystyczni współpracownicy wspominają go z jednej strony jako pracoholika, tyrana i kata, a z drugiej - jako bliskiego, wiernego i zawsze pomocnego przyjaciela, męża i ojca.

Krzysztof Komeda uważał się za europejczyka z tradycjami helleńskimi. Był koneserem sztuki, kompozytorem tworzącym w tym nietypowym, nieporównywalnym z żadnym innym gatunku muzycznym, jakim jest jazz.

Jako pierwszy w sposób logiczny i konsekwentny wprowadził jazz nowoczesny do ilustracyjnej muzyki filmowej, tworząc tym samym nowy, obowiązujący przez wiele kolejnych dziesięcioleci styl kompozycji filmowych.

Muzyka stała się nierozerwalnie zintegrowana ze słowem, obrazem i ciszą, która w filmowych realizacjach Komedy spełniała równorzędną wobec muzyki rolę w budowaniu atmosfery. „Fenomen Komedy” to dzisiaj najczęściej stosowany synonim określający wielkość twórczą i wyjątkową osobowość artysty.

Niestety, tragiczny w skutkach błahy incydent zniweczył dalsze plany. W wyniku żartobliwej przepychanki z przyjacielem, słynnym pisarzem i antykomunistycznym banitą Markiem Hłaską, Komeda upadł na skały i doznał urazu głowy, a w konsekwencji - wylewu krwi do mózgu. Po 3 miesiącach śpiączki, wciąż nieprzytomny, 20 kwietnia 1969 r. został przywieziony przez żonę do Polski. Pomimo wysiłków najznakomitszych w kraju lekarzy neurologów artysta zmarł 3 dni później, nie odzyskawszy przytomności.

Krzysztof Komeda nadal żyje w swojej muzyce. Pozostawił po sobie wiele znakomitych, ponadczasowych kompozycji jazzowych oraz filmowych. Jego muzyka dzisiaj, ponad 40 lat po jego śmierci, jest nadal wzorem dla kolejnych twórców, a także rarytasem dla koneserów muzycznych. Komeda zagościł na stałe w panteonie czołowych, epokowych twórców muzycznych nie tylko w Europie.

Dzięki kompozycjom oraz historii swojego życia stał się wzorem prawdziwego artysty i dobrego, prawego człowieka. Pozostaje, obok Fryderyka Chopina, największym i najbardziej rozpoznawalnym ambasadorem kultury i sztuki polskiej w świecie.

źródło: NBP / Mennica Polska

Miasto Sandomierz - to trzynasta moneta z rozpoczętej we wrześniu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.



Niepowtarzalna seria składać się będzie z 32 monet i ukazywać do kwietnia 2008 r. Na wyjątkowych monetach upamiętniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wniosły szczególny wkład w rozwój poszczególnych regionów i państwowości Polski.

Na rewersie monety - w centralnej części - uwieczniony jest stylizowany wizerunek ratusza w Sandomierzu.

Sandomierz - miasto u ujścia Sanu do Wisły. W czasach piastowskich najważniejszy, obok Krakowa, gród Małopolski. Po śmierci Bolesława Krzywoustego Sandomierz był przez pewien czas stolicą księstwa (do 1166 r.), potem wszedł w skład dzielnicy krakowskiej.

Z tych czasów wywodziło się późniejsze województwo sandomierskie, które przetrwało do rozbiorów. Miasto, lokowane po raz pierwszy w 1227 r., nie przetrwało wielokrotnych najazdów tatarskich. Ponowna lokacja miała miejsce w 1286 r. Kazimierz Wielki otoczył miasto murami i wzniósł, istniejącą do dziś, nową kolegiatę (od 1818 r. katedrę).

W 1570 r. zebrana w Sandomierzu szlachta różnowiercza zawarła tzw. ugodę sandomierską, na której opierała się obowiązująca w kraju tolerancja religijna. Wojny XVII wieku zahamowały rozwój miasta. Jednak prawdziwy regres przyniosła epoka rozbiorów.

Po kongresie wiedeńskim Sandomierz znalazł się w zaborze rosyjskim, choć nad samą granicą austriacką. Władze rosyjskie aż do I wojny światowej nie zezwoliły ani na budowę linii kolejowej, ani mostu przez Wisłę. W 1975 r. Sandomierz został pominięty podczas wyznaczania stolic nowych województw.

Dziś uroda i walory turystyczne Sandomierza są związane, paradoksalnie, z nie zawsze łaskawą dla niego historią. Rzadko bowiem zabytkowe miasto zachowane jest w takim stanie, jakby czas zatrzymał się tam dwa stulecia temu.
źródło: NBP

Moneta obiegowa wybita z nordyckiego złota, która uczy historii, stanowiąc wyraz hołdu żołnierzom, którzy z wielkim poświęceniem walczyli i zginęli za naszą Ojczyznę.

Na rewersie monety poświęconej walkom o Westerplatte znajdują się wizerunki dowódców: por. Stefana Grodeckiego, kpt. Mieczysława Słabego i kpt. Franciszka Dąbrowskiego, który dowodził grupą około 180 żołnierzy, broniących Wojskowej Składnicy Tranzytowej przez 7 dni.

Awers: wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-09, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.
Rewers: U góry, od lewej strony, stylizowane wizerunki: por. Stefana Grodeckiego, kpt. Mieczysława Słabego i kpt. Franciszka Dąbrowskiego. Centralnie napis: WESTERPLATTE/WRZESIEŃ 1939. Pod nim stylizowany kontur kłębów dymu unoszących się nad Westerplatte.
Na boku: ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Dominika Karpińska-Kopiec (rewers)

Ksiądz Jan Twardowski (ur. 1 czerwca 1915 r. w Warszawie, zm. 18 stycznia 2006 również w Warszawie) - ksiądz rzymskokatolicki, polski poeta, przedstawiciel współczesnej liryki religijnej.

Uczęszczał do Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie, maturę zdał w roku 1935. W 1937 roku ukazał się pierwszy tomik jego wierszy pt. Powrót Andersena, nawiązujący do poetyki Skamandra.

W tym samym roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 roku uzyskał absolutorium, a w 1948 roku obronił pracę magisterską.

W czasie II wojny światowej, podczas której zaginął cały jego wcześniejszy dorobek poetycki, był żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczył w powstaniu warszawskim. Wskutek przeżyć wojennych, w tym zniszczenia jego domu rodzinnego, w 1943 r. postanowił zostać księdzem.

W trakcie wojny w marcu 1945 roku zaczął naukę w tajnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Naukę w seminarium kontynuował z przerwami do 1948 roku, kiedy to 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie.

Zaraz po studiach w seminarium przybył do parafii w Żbikowie k. Pruszkowa, gdzie był wikarym przez trzy lata. Zajmował się nauczaniem religii w szkole specjalnej.

Od 1959 roku aż do emerytury był rektorem kościoła sióstr Wizytek w Warszawie, gdzie głosił kazania dla dzieci, którym później zadedykował m.in. zbiory: Zeszyt w kratkę oraz Patyki i patyczki. Wcześniej, bo już pod koniec 1945 roku, powrócił do publikowania wierszy.

Jego twórczość trafiła wówczas m.in. na łamy "Tygodnika Powszechnego". Wielką popularność przyniósł mu wydany w 1970 roku tom Znaki ufności.

W 1980 roku uhonorowano Twardowskiego nagrodą PEN Clubu im. Roberta Gravesa za całokształt twórczości, w 1996 roku Orderem Uśmiechu, w 2000 roku nagrodą IKAR oraz Dziecięcą Nagrodą SERCA, a rok później TOTUS, która zwana jest również "katolickim Noblem", w 2005 Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy.

W 1999 roku Katolicki Uniwersytet Lubelski przyznał mu tytuł doktora honoris causa. Był honorowym obywatelem miasta Tarnowskie Góry.

Zmarł wieczorem 18 stycznia 2006 roku w Warszawie.

Pochowany w krypcie w Panteonie Wielkich Polaków, miejscu pochówku dla zasłużonych w Świątyni Opatrzności Bożej, zgodnie z życzeniem prymasa Polski kardynała Józefa Glempa, a wbrew ostatniej woli księdza Twardowskiego, który chciał być pochowany na warszawskich Powązkach.

źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia

90. rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę
90th anniversary of regaining independence by Poland

Podniosła dla polskiego narodu historyczna chwila - odzyskanie niepodległości. Wyjątkowe uczczenie wyjątkowej rocznicy.

Awers: wizerunek orła ustalony dla RP. Wokół napis Rzeczpospolita Polska poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami. Po bokach orła oznaczenia roku 20-08. Pod lewa łapą orła znak mennicy m/w
Rewers: stylizowany wizerunek odznaki Orderu Odrodzenia Polski na tle fragmentu wstęgi. Poniżej i wokół napis 90. rocznica odzyskania niepodległości. Krzyż Orderu Odrodzenia Polski "Polonia Restituta", to wysokie odznaczenie państwowe, ustanowione przez Sejm II Rzeczypospolitej w 1921 roku. Order ten przyznawano - w pięciu klasach - obywatelom Polski i obcokrajowcom w uznaniu ich zasług "w służbie dla państwa i społeczeństwa".

"Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. (...) Kto tych krótkich dni nie przeżył, kto nie szalał z radości w tym czasie wraz z całym narodem, ten nie dozna w swym życiu największej radości. Cztery pokolenia czekały, piąte się doczekało. Od rana do wieczora gromadziły się tłumy na rynkach miast; robotnik, urzędnik porzucał pracę, chłop porzucał rolę i leciał do miasta, na rynek, dowiedzieć się, przekonać się, zobaczyć wojsko polskie, polskie napisy, orły na urzędach, rozczulano się na widok kolejarzy, ba, na widok polskich policjantów i żandarmów."
"Powstawanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów".

Narodowe Święto Niepodległości - to najważniejsze polskie święto narodowe, obchodzone co roku 11 listopada, na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku.
Znaczenie daty
Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym i wybór 11 listopada jest dość arbitralny. Uzasadnieniem może być zbiegnięcie się wydarzeń w Polsce z końcem I wojny światowej na świecie (tego samego dnia miała miejsce kapitulacja Niemiec na froncie zachodnim).
* 5 listopada 1916 - wydanie aktu gwarantującego powstanie Królestwa Polskiego, w bliżej nieokreślonych jeszcze granicach.
* 14 stycznia 1917 - rozpoczęcie działalności przez Tymczasową Radę Stanu.
* 12 listopada 1917 - przejęcie obowiązków głowy państwa przez Radę Regencyjną.
* 7 października 1918 - ogłoszenie niepodległości Polski przez Radę Regencyjną.
* 25 października 1918 - powołanie rządu Józefa Świeżyńskiego.
* z 6 na 7 listopada 1918 - powstanie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
* 10 listopada - przyjazd Józefa Piłsudskiego do Warszawy.
* 11 listopada 1918 - przekazanie przez Radę Regencyjną władzy nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. Tego dnia, po pertraktacjach marszałka z Centralną radą żołnierską wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polski (zakończyły to 19.11). W nocy rozbrojono również niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie.
* 14 listopada 1918 - rozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie przez Radę Regencyjną swoich uprawnień na rzecz Józefa Piłsudskiego.
* 22 listopada 1918 - podpisanie dekretu o podstawach ustrojowych państwa polskiego.
* 27 grudnia 1918 - wybuch powstania wielkopolskiego w Poznaniu.
Ustanowienie święta
Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym dopiero ustawą z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodległości.
Dzieje obchodów
Do czasu wybuchu II wojny światowej święto obchodzono tylko dwa razy - w roku 1937 i 1938. W latach 1939-1944 - podczas okupacji hitlerowskiej oficjalne lub jawne świętowanie, podobnie jak i każde inne przejawy polskości, było niemożliwe. W roku 1945 władze komunistyczne świętem państwowym uczyniły dzień 22 lipca - datę podpisania Manifestu PKWN, jako Narodowe Święto Odrodzenia Polski. Narodowe Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada przywrócono, ustawą Sejmu IX kadencji (jeszcze PRL), 21 lutego 1989 roku (w trakcie obrad Okrągłego Stołu). W czasach komunizmu wielokrotnie organizowane w całym kraju przez opozycję manifestacje patriotyczne były tego dnia brutalnie tłumione przez oddziały ZOMO, a ich uczestnicy aresztowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Dzień ten jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody, z udziałem najwyższych władz państwowych, odbywają się w Warszawie na placu Józefa Piłsudskiego, przed Grobem Nieznanego Żołnierza.


źródło: NBP / Mennica Polska S.A. / Wikipedia

● Spośród wszystkich zbrodni dokonanych przez ludobójczy reżim hitlerowski w okupowanej Europie, szczególnie bestialskie były morderstwa popełnione na ludności cywilnej – dzieciach, kobietach, starcach i całych rodzinach. Podczas II wojny światowej zamordowano prawie 6 mln Żydów, ale metodę nieludzkiej, zbiorowej odpowiedzialności niemieccy okupanci wielokrotnie stosowali również wobec Polaków: mieszkańców wsi pacyfikowanych za pomoc partyzantom, mieszkańców Warszawy w trakcie powstania 1944 r., a także wobec tych rodzin polskich, które ośmieliły się udzielić pomocy prześladowanym Żydom.
● Już w październiku 1941 r. w Generalnym Gubernatorstwie wprowadzono karę śmierci dla Żydów uciekających z gett oraz tych, którzy udzielali im pomocy. Decydowały o tym władze policyjne, a ofiary najczęściej zabijano na miejscu. Wobec Polaków karę śmierci za pomoc Żydom zaczęto stosować praktycznie w ostatnich miesiącach 1942 r. Po wymordowaniu Żydów w gettach polowano wtedy na tych, którzy zdołali się ukryć. Ogółem udokumentowano, że w latach 1942–1945 za pomoc ofiarowaną Żydom zostało zamordowanych około 700 Polaków, a w co najmniej 40 przypadków ta „wina zbiorowa” objęła całe rodziny: dorosłych i dzieci.

Rodzina Kowalskich z Ciepielowa k. Radomia

● Adam i Bronisława Kowalscy jesienią 1942 r. ukryli w swoim domu dwoje żydowskich sąsiadów: Elkę Cukier i Berka Pinechesa. Żydzi ukrywali się również w innych domach Ciepielowa. 6 grudnia 1942 r. żandarmi niemieccy, poinformowani przez miejscowych folksdojczów, otoczyli podejrzane domy. Kowalscy (poza rodzicami pięcioro dzieci w wieku od roku do 16 lat: Tadeusz, Henryk, Stefan, Zofia, Janina) zostali wraz z sąsiadami i ukrywającymi się Żydami spaleni żywcem w drewnianym domu, należącym do rodziny Obuchiewiczów. Ogółem tego dnia w Ciepielowie zamordowano 31 Polaków oraz nieznaną liczbę Żydów.

Rodzina Baranków z Siedlisk k. Miechowa

● 15 marca 1943 r., w toku rewizji przeprowadzanej w domu Wincentego i Łucji Baranków przez niemiecką policję pomocniczą Sonderdienst, odkryto dwie kryjówki, w których znajdowali się czterej Żydzi, najprawdopodobniej z rodziny Goldfingerów. Zostali oni natychmiast zabici, po czym Niemcy strzałami w tył głowy zabili małżeństwo Baranków oraz ich synów: Tadeusza (9 lat) i Henryka (13 lat). Nieobecną matkę Łucji, Katarzynę Kopeć, Niemcy nakazali mieszkańcom wsi, pod groźbą masowych represji, doprowadzić nazajutrz do Miechowa. Została tam zastrzelona.

Rodzina Ulmów z Markowej k. Łańcuta

● Józef Ulma wraz z żoną Wiktorią przez 1,5 roku przechowywał na poddaszu swojego wiejskiego domu 8 Żydów z rodzin Schallów i Goldmanów. 24 marca 1944 r. – na skutek donosu miejscowego granatowego policjanta – cała rodzina Ulmów (w tym sześcioro dzieci w wieku od półtora roku do ośmiu lat: Władysław, Stanisława, Marian, Franciszek, Barbara, Antoni) zostali na miejscu zastrzeleni wraz z Żydami, których przechowywali, przez niemieckich żandarmów i granatowych policjantów. W 1995 r. Wiktoria i Józef zostali pośmiertnie uhonorowani medalem „Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata” przez izraelski Instytut Yad Vashem. Od 2003 r. w Kościele katolickim toczy się proces beatyfikacyjny całej rodziny.

● Tragedia tych rodzin najpełniej pokazuje straszliwą cenę, jaką w czasach Zagłady niejednokrotnie płacili ludzie, których odwaga i heroizm były nie mniejsze niż bohaterów na polach bitew. Wielu pomagających zginęło, ale na ziemiach polskich, dzięki takim jak oni, przetrwało okupację około 30–40 tys. Żydów. Nigdy nie dowiemy się, ile osób było w to zaangażowanych, ale z pewnością kilkakrotnie więcej niż liczba uratowanych. I choć większość naszych współobywateli nie potrafiła lub nie mogła przeciwstawić się zbrodni, to jednak właśnie z dokonań tych najszlachetniejszych i najdzielniejszych osób należy czerpać siłę do uporania się z trudnymi problemami historii. Pamięć o tych, którzy ratowali, wtedy gdy było to czynem niemal nadludzkim, nie może zaginąć.

Źródło: za folderem emisyjnym NBP
Jerzy Halbersztadt
b. dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich
prezes Fundacji Partnerstwo w Kulturze